Ποιος είναι ο Πέτρος Σκοτεινός, τον οποίο ο Καποδίστριας προσλαμβάνει ως σωματοφύλακά του; Πώς θα εξελιχθεί η μεταξύ τους σχέση και πόσο πολύ θα εμπιστευτούν και θα στηρίξουν ο ένας τον άλλον σε μια Ελλάδα που τώρα αναγεννάται από τις στάχτες της αλλά οι έριδες και οι προσωπικές φιλοδοξίες δε σταματούν; Πόσα εμπόδια συνάντησε ο Κυβερνήτης στο έργο του και ποιες ήταν οι αιτίες και οι αφορμές που οδήγησαν στη δολοφονία του;

Το μυθιστόρημα του Άρη Σφακιανάκη, μέσα από την πρωτοπρόσωπη αφήγηση του Πέτρου Σκοτεινού, καταγράφει τα έργα και τις ημέρες του Ιωάννη Καποδίστρια, του Κυβερνήτη που επελέγη από τη Γ΄ Εθνοσυνέλευση της Τροιζήνας (1828) για να ξαναφτιάξει την οικονομία, την παιδεία, τον στρατό της Ελλάδας. Η ιστορία ξεκινάει από την επίθεση εναντίον του Κυβερνήτη στην Ανκόνα, όπου περιμένει το βρετανικό πλοίο για να τον μεταφέρει στην Ελλάδα και να αναλάβει τα καθήκοντά του ως την ημέρα της δολοφονίας του έξω από την εκκλησία του Αγίου Σπυρίδωνα στο Ναύπλιο. Το μυθιστόρημα καταγράφει τη διακυβέρνηση ενός πολιτικού άντρα που ανέλαβε να στήσει στα πόδια της μια Ελλάδα ματωμένη, νεογέννητη, γεμάτη εμφύλια πάθη και με σύνορα ως τον Αχελώο και τον Σπερχειό. Ζωντανεύει παραστατικά έναν άνθρωπο με λάθη και διορατικότητα που ξημεροβραδιάζεται πάνω από επιστολές, νομοσχέδια και έγγραφα για να φτιάξει ένα κράτος, θυσιάζοντας τη δική του ξεκούραση και ανάπαυλα, προσπαθώντας να προλάβει τα πάντα, αγωνιζόμενος να πολεμήσει παγίδες και ύπουλα σχέδια, σε μια εποχή και μια χώρα όπου οι Μεγάλες Δυνάμεις αποφασίζουν για όλα και αναζητούν έναν φίλα προσκείμενο βασιλιά να την κυβερνήσει. Ναύπλιο, Αίγινα και Άργος είναι οι πόλεις που καλωσορίζουν τον Κυβερνήτη κι εκεί καταστρώνει τα σχέδιά του, κόβει νομίσματα, σχεδιάζει σχολεία, πόλεις, δρόμους, επιλέγει, διορίζει, εξουσιοδοτεί.

Όλες οι γνωστές προσωπικότητες της εποχής περνούν από το μυθιστόρημα (Ιωάννης Μακρυγιάννης, Θεόδωρος Κολοκοτρώνης, Ανδρέας Μιαούλης, Ιακωβάκης Ρίζος Νερουλός, Κανέλλος Δεληγιάννης, Αλέξανδρος Υψηλάντης, ο κοκορόμυαλος Γιωργάκης Μαυρομιχάλης που θα είναι και ο ένας εκ των δολοφόνων μεταγενέστερα κ ά.) και παίζουν τον δικό τους ρόλο ενώ ταυτόχρονα το κείμενο διανθίζεται με γνήσιες επιστολές και αποσπάσματα από τα απομνημονεύματα μερικών εξ αυτών, προσδίδοντας αυθεντικότητα και ρεαλισμό. Βήμα προς βήμα καταγράφεται το τιτάνιο έργο του Κυβερνήτη και πόντο πόντο ξεδιπλώνεται ο χαρακτήρας του, αναφερονται οι αλλαγές που έφεραν οι προτάσεις του, πώς έγιναν δεκτές, ποιοι, γιατί και πώς δυσαρεστήθηκαν και έβαλαν εμπόδια, πόσο έντονες ήταν οι αντίθετες φωνές με πρωτεργάτη τον Κανέλλο Δεληγιάννη και γιατί φτάσαμε ως τον μοιραίο Σεπτέμβριο του 1831. Το μυθιστόρημα αξίζει να διαβαστεί, απλώς ίσως φανεί σε κάποιους αρκετά πιο γρήγορο και ρέον απ’ ό,τι θα περίμενε κανείς σε μια μυθιστορηματική βιογραφία. Αξιοθαύμαστες είναι οι περιγραφές των εκάστοτε πόλεων και η αυθεντικότητα που προσδίδεται όταν οι ήρωες του βιβλίου περπατάνε σε αυτές, όπως ο Σκοτεινός με την κόρη της Πλακεντίας από το ξενοδοχείο «Ευρώπη» στους Αέρηδες με τις παράγκες και το ρολόι του Έλγιν κι από κει στο κονάκι του βοεβόδα, στην Πύλη της Μπουμπουνίστρας και στα καφενεδάκια του Ιλισού. Εξίσου ρεαλιστικά και παραστατικά στήνονται μπροστά στα μάτια του αναγνώστη το Ναύπλιο, η Αίγινα, το Άργος, με τα στενά τους, τις εκκλησίες τους, τα σπίτια, τους κατοίκους, τη ρυμοτομία και τα μνημεία τους.

Παρ’ όλο που το κείμενο είναι πιστό στα πραγματικά γεγονότα και καταγράφει το έργο ενός σημαντικού ανθρώπου για την ελληνική Ιστορία χωρίς να κουράζει ή να μακρηγορεί, ένιωσα πως έλειπε το βάθος που απαιτείται στους χαρακτήρες και στις καταστάσεις για να καταστεί πραγματικό μυθιστόρημα. Υπάρχει φροντίδα και σεβασμός στις ιστορικές πηγές, ζωντανεύουν πιστά τα γεγονότα, ουσιαστικά όμως είναι ένα ημερολόγιο των έργων του Καποδίστρια παρά μυθιστόρημα, μιας και οι περιγραφές, οι σκηνές και τα επεισόδια είναι μια συρραφή των αιτίων και των αιτιατών που μεν οδήγησαν την Ελλάδα στα πρώτα της βήματα, ταυτόχρονα όμως δυσαρέστησαν, αποθάρρυναν κι ενίσχυσαν την αντιπολίτευση, κάτι που σταδιακά οδήγησε στη φριχτή δολοφονία. Η προσωπικότητα του Πέτρου Σκοτεινού, ίσως και λόγω της πρωτοπρόσωπης αφήγησης, δείχνει ρηχή και «μουδιασμένη», αμήχανη. Έχουμε να κάνουμε με έναν άνθρωπο που έχει αναλάβει έναν ρόλο, έχει όμως τα δικά του σχέδια και ταυτόχρονα είναι λάτρης του ποδόγυρου, γνωρίσματα δηλαδή που ακροβατούν ανάμεσα στο κωμικό και το σοβαρό, χωρίς όμως να καταλήγουν κάπου και τελικά τα προσωπικά του βιώματα πιο πολύ τα θεώρησα εμπόδιο για την κυρίως δράση, της οποίας την κατάληξη όλοι ξέρουμε αλλά ο συγγραφέας κατέγραφε με τρόπο που κεντρίζει το ενδιαφέρον. Ο Σκοτεινός δε διστάζει να φλερτάρει ή και προχωρήσει περισσότερο με την παντρεμένη κόρη της Μπουμπουλίνας ή ακόμη κα με την κόρη της Δούκισσας της Πλακεντίας, δεν πείστηκα όμως απόλυτα για τη συνέπεια ή την ποικιλότητα του χαρακτήρα του. Είναι ξεκάθαρα ένας τυχοδιώκτης, είχε όμως λογοτεχνικές και άλλες γνώσεις (π.χ. είχε διαβάσει Ντοστογιέφσκι κι ας είχε μόλις γεννηθεί αυτός ο συγγραφέας τότε), το έκανε όμως γιατί του άρεσε το διάβασμα ή ως εφόδιο για να κορτάρει τις γυναίκες; Αυτό και άλλα παραδείγματα δείχνουν την αμηχανία χειρισμού της προσωπικότητάς του και του ρόλου του στο κείμενο.

«Η σκιά του κυβερνήτη» είναι μια καλή πρώτη γνωριμία με το τιτάνιο έργο που κλήθηκε να φέρει σε πέρας ο Ιωάννης Καποδίστριας χάρη στη γρηγοράδα της αφήγησης, την παραστατικότητα των σκηνών και την προσοχή που δίνεται στις απανωτές νομοθεσίες, επιστολές, συμβουλές, μάχες, απειλές, θυσίες που συναποτελούν τον καθημερινό βίο του Κυβερνήτη και κρατούν σε εγρήγορση τη λαμπρή προσωπικότητά του.