Για τη Βυζαντινή αυτοκρατορία το πρώτο μισό του 14ου αι. είναι μια περίοδος πολιτικών αναταραχών, θεολογικών ερίδων και εδαφικής συρρίκνωσης, αλλά και μια εποχή Αναγέννησης των γραμμάτων. Επιφανείς λόγιοι παράγουν πλήθος χειρογράφων, στα οποία αντιγράφουν και υπομνηματίζουν έργα αρχαίων συγγραφέων ή εκπονούν δικά τους συγγράμματα, είτε για διδακτικούς, είτε για ερευνητικούς σκοπούς.

Λαμπρό παράδειγμα της λεγόμενης Παλαιολόγειας Αναγέννησης των γραμμάτων είναι ο Νικηφόρος Γρηγοράς (ca 1293-1360). Το πλούσιο επιστολογραφικό του έργο αποτελεί αντικείμενο μελέτης του παρόντος βιβλίου. Μέσα από αυτό διαπιστώνουμε τόσο την πρακτική, όσο και τη λογοτεχνική αξία των επιστολών για το βυζαντινό κόσμο, ενώ αντλούμε πληροφορίες για το διδακτήριο και το βιβλιογραφικό εργαστήριο του λογίου. Οι επιστολές του Γρηγορά μας επιτρέπουν να ανασυνθέσουμε την πορεία του βίου του και, προσπερνώντας τα λογοτεχνικά μοτίβα, να εξαγάγουμε ενδιαφέρουσες πληροφορίες για την προσωπικότητα του και για την εποχή του. Από την άποψη αυτή, το παρόν πόνημα φιλοδοξεί να καταστεί ένα χρήσιμο εγχειρίδιο τόσο για τους μελετητές του έργου του Γρηγορά, όσο και για όλους όσοι ασχολούνται εν γένει με την Παλαιολόγεια περίοδο.