Ένας άντρας σε κατάσταση σοκ καταρρέει στην είσοδο του διαμερίσματος του Ηρακλή Πουαρό μουρμουρίζοντας συνέχεια τον αριθμό 4 και μιλώντας για τους Μεγάλους Τέσσερις, έναν Κινέζο, μια Γαλλίδα, έναν Αμερικάνο κι έναν Άγγλο! Ποιοι είναι αυτοί οι τέσσερις και πώς χειρίζονται το έγκλημα διεθνώς; Πώς θα μπορέσει να τους αντιμετωπίσει ο διάσημος Βέλγος ντετέκτιβ; Τι κρύβεται πίσω από αυτήν τη διεθνή συνωμοσία;

Ο λοχαγός Άρθουρ Χέιστινγκς, πιστός φίλος του Βέλγου ντετέκτιβ, επιστρέφει από την Αργεντινή και την ήρεμη, συζυγική του πλέον και άνετη οικονομικά, ζωή εκεί για να μας αφηγηθεί μια νέα συναρπαστική περιπέτεια. Είμαστε ακόμη στα πρώτα έργα κι έτσι ο χαρακτήρας αυτός, με εξαίρεση τη «Δολοφονία του Ρότζερ Άκροϊντ» που προηγήθηκε, εμφανίζεται πάντα στο πλάι του φίλου του. Φυσικά, όπως πάντα, δρα ανακλαστικά, αυθόρμητα, παρορμητικά ενώ ο Πουαρό κάθεται ήσυχος και δουλεύει τα δεδομένα στο μυαλό του, οπότε καταφέρνει πολλές φορές να διαβλέπει λεπτομέρειες ασύλληπτες για έναν κοινό νου. Ο δαιμόνιος αυτός άνθρωπος έχει πλέον γίνει θρύλος: «Η φήμη του είχε διαδοθεί και πλέον δεν επέτρεπε σε μία και μόνη υπόθεση να απορροφά όλο τον χρόνο του. Επιχειρούσε ολοένα και περισσότερο… να αντιμετωπίζεται ως «σύμβουλος ντετέκτιβ», εξειδικευμένος στο αντικείμενό του όσο ένας γιατρός της οδού Χάρλεϊ» (σελ. 14). Είναι υπέροχο και συγκινητικό το ντουέτο αυτό, μιας και ο ντετέκτιβ δε χάνει ευκαιρία να μειώνει, αν και με κομψό τρόπο, την πνευματική αξία του φίλου του αλλά και να τονίζει τα προτερήματά του όταν πρέπει. Πάνω απ’ όλα όμως έχουν ένα βαθύ δέσιμο κι αυτό φαίνεται στους «Μεγάλους Τέσσερις», όπου ο Πουαρό παραδέχεται πως ποτέ δε θ’ άφηνε τον φίλο του να εκτεθεί σε κίνδυνο χωρίς να είναι κι αυτός στο πλάι του. Επίσης, ξανασυναντάμε τον Επιθεωρητή Τζαπ (μετά τη συμμετοχή του στο μυθιστόρημα «Η μυστηριώδης υπόθεση στο Στάιλς») και τη σατανική Ρωσίδα ευγενή Βέρα Ρόσακοφ (εμφανίστηκε στο διήγημα «Το διπλό στοιχείο» της συλλογής «Οι πρώτες υποθέσεις του Πουαρό») ενώ, καθ’ οδόν για τη Γαλλία, ο Πουαρό εύχεται να μη συναντήσουν τον αντιπαθητικό Επιθεωρητή Ζιρό με τον οποίο είχαν συνεργαστεί στο «Έγκλημα στο γκολφ».

«Οι Μεγάλοι Τέσσερις» είναι μια συρραφή από διηγήματα που είχαν ήδη δημοσιευθεί στο περιοδικό «The Sketch» το 1924 με την επικεφαλίδα «The man who was No 4» και ξαναδουλεύτηκαν από την Agatha Christie, με τη βοήθεια μάλιστα του κουνιάδου της, Κάμπελ Κρίστι, όπως μας πληροφορεί το προλογικό σημείωμα της παρούσας έκδοσης. Πρόκειται για διάφορες υποθέσεις που επιλύει με επιτυχία ο Πουαρό, όλες υποκινούμενες από τη σπείρα των Τεσσάρων, που έχει στόχο τη διεθνή κυριαρχία καταστρέφοντας τις υπάρχουσες κοινωνικές δομές οπότε δε διστάζει να χρησιμοποιήσει κάθε είδους μέσο. Έχοντας στην κατοχή τους διάφορα επιστημονικά μυστικά, μεταξύ αυτών και τη χρήση της ατομικής ενέργειας (της οποίας τις θανάσιμες συνέπειες θα ζήσει η ανθρωπότητα είκοσι χρόνια μετά) κάνουν τα πάντα για να επιφέρουν το χάος και την αναρχία, βγάζοντας απ’ τη μέση όποιον τους κυνηγάει. Εκπροσωπούν τον πλούτο, την επιστήμη, τη δύναμη και την κατασκοπεία. Τελικά, το παιχνίδι γάτας και ποντικού ανάμεσα στους Τέσσερις και τον Πουαρό θα κρατήσει πάνω από ένα χρόνο, με την οργάνωση να στήνει παγίδες και τον ντετέκτιβ να τις αποφεύγει ή και να ξεγελιέται, κάτι που τον εκνευρίζει αφάνταστα! Μεγαλύτερο πονοκέφαλο προκαλεί ο άγνωστος και «χαμαιλέων» Νούμερο Τέσσερα που καταφέρνει όχι απλώς ν’ αλλάζει μορφές αλλά και να βιώνει τον κάθε του ρόλο δυσχεραίνοντας έτσι αφάνταστα την ταυτοποίηση. Σε γενικές γραμμές, με κατασκόπους και χημικούς τύπους, ανθρωποκυνηγητό, Κινέζους, από μηχανής θεούς, αναπάντεχες και ελάχιστα αληθοφανείς εκπλήξεις, δολοφονίες κλπ. το μυθιστόρημα μου θύμισε καλό δείγμα «παραλογοτεχνίας» (αμφισβητήσιμος όρος, ούτε εγώ τον υποστηρίζω σθεναρά) από τα λαϊκά περιοδικά της ελληνικής δεκαετίας του 1960. Πουθενά η ευφυΐα, η κλιμακούμενη αγωνία, η εμβάθυνση χαρακτήρων, έστω η μεγάλη ανατροπή που όλοι περιμένουν στα έργα της Agatha Christie!

Το βιβλίο δεν ήταν από τα αγαπημένα και της ίδιας της συγγραφέως που αναγκάστηκε να το γράψει για βιοποριστικούς λόγους. Έτυχε όμως να κυκλοφορήσει λίγο μετά την περίοδο της μυστηριώδους εξαφάνισής της κι έτσι είχε εκδοτική επιτυχία μεγαλύτερη του αξεπέραστου «Η δολοφονία του Ρότζερ Άκροϊντ» που είχε βγει μόλις έναν χρόνο πριν! Το μυθιστόρημα είναι η πέμπτη περιπέτεια του Ηρακλή Πουαρό και κυκλοφόρησε σε Αγγλία και Αμερική το 1927. Στα ελληνικά υπήρξαν πολλές εκδόσεις ώσπου κυκλοφόρησε από το Λυχνάρι με τον ίδιο τίτλο και σήμερα (2019) επανακυκλοφορεί από τις εκδόσεις Ψυχογιός σε μεγαλύτερο σχήμα, με προλογικό σημείωμα και με νέα μετάφραση (του Χρήστου Καψάλη). Ως προς το εξώφυλλο ακολουθούν την έκδοση Harper Collins (1996) ενώ έχουν ανακοινώσει πως στόχος τους είναι να κυκλοφορήσουν στα ελληνικά όλα τα αστυνομικά έργα της Agatha Christie.