Μια γυναίκα βρίσκεται απανθρακωμένη σε μια ορεινή κοιλάδα της Νορβηγίας. Έγκλημα ή αυτοκτονία; Γιατί άφησε γύρω της τα προσωπικά της αντικείμενα σα να επρόκειτο ν’ αυτοκτονήσει; Γιατί λείπουν οι ετικέτες από τα ρούχα της; Ποια είναι και πώς βρέθηκε στην κοιλάδα; Ποια είναι η πραγματική της ταυτότητα και γιατί χρησιμοποιούσε ψεύτικα ονόματα και μεταμφιέσεις; Τι κρύβεται πίσω από τον κώδικα που βρέθηκε στη φόδρα της βαλίτσας της;

Ο Βαγγέλης Γιαννίσης, με αφορμή την πραγματική υπόθεση της γυναίκας χωρίς ταυτότητα στη Νορβηγία του 1970, έγραψε τη δική του οπτική γωνία γι’ αυτό το έγκλημα με τον γνωστό συναρπαστικό τρόπο. Μάλιστα, ο Jørn Lier Horst γράφει στην εισαγωγή περισσότερα πάνω σ’ αυτό. Ο Βαγγέλης Γιαννίσης λοιπόν έκανε ενδελεχή έρευνα σε όσα στοιχεία μπόρεσε να βρει και κατάφερε να ταιριάξει τις ελάχιστες αποδείξεις με τη γόνιμη φαντασία του, δημιουργώντας ένα δυνατό stand-alone μυθιστόρημα, γεμάτο καρτέλ ναρκωτικών, δίκτυο διαφυγής εγκληματιών πολέμου σε χώρες της νότιας Αμερικής, προσωπικά προβλήματα σε πολλούς χαρακτήρες και μια συναρπαστική ατμόσφαιρα γεμάτη απανωτές ανατροπές και αποκαλύψεις.

Είμαστε στο 1970. Ο Ρολφ Στόλεσεν, προϊστάμενος του Τμήματος Εγκλημάτων Κατά Ζωής της Αστυνομικής Διεύθυνσης του Μπέργκεν, έναν χρόνο μετά τη δολοφονική απόπειρα εναντίον του που, παρ’ όλ’ αυτά, στοίχισε τη ζωή της γυναίκας του, Μπέτε, αναλαμβάνει την υπόθεση μιας μυστηριώδους γυναίκας που βρέθηκε νεκρή στην κοντινή κοιλάδα του Ίσνταλ, την Κοιλάδα του Θανάτου όπως την αποκαλούν οι ντόπιοι. Μεγαλώνει μια έφηβη κόρη, την Ίντε, με την οποία τα πράγματα χειροτέρεψαν μετά τη μοιραία νύχτα, με αποτέλεσμα συνεχείς καβγάδες μεταξύ τους, ενώ ο πατέρας του, Άρνε, πρώην αλκοολικός, νιώθει πως του κάνει τη ζωή δυσκολότερη, μιας και πιστεύει πως διαιωνίζει τα δικά του λάθη στην ανατροφή της Ίντε.

Γύρω από τον Στόλεσεν κινούνται εξίσου ενδιαφέροντες χαρακτήρες, όπως ο αρχιφύλακας Ούλε Στραντ, που έχει χωρίσει με τη γυναίκα του, η οποία έμαθε πως είναι έγκυος κι αυτό του δημιουργεί άγχος που δεν μπορεί να αντιμετωπίσει με σωστό τρόπο, η ασυμβίβαστη αρχιφύλακας Ελίσε Μπόλερ που έχει μια σκιά στο παρελθόν της, οι αστυφύλακες Αλφ Μάρνουμ και Έμπε Φάρνες (ή Ψάρι, μιας και είναι το νεότερο μέλος του τμήματος), οι οποίοι συνδέονται άρρηκτα με κάτι που καλύτερα είναι να μείνει κρυφό, ο Άνερς Φλο, ειδικός πράκτορας του Εγκληματολογικού που καταφτάνει από το Όσλο σχεδόν αμέσως για να αναλάβει την υπόθεση, έξυπνος και διορατικός, που νιώθει να πνίγεται στο περιβάλλον του Μπέργκεν, μια πόλη που σαφώς δεν είναι καλύτερη από το Όσλο αλλά τον κάνει να αισθάνεται πιο βρώμικος, ο διοικητής της Αστυνομικής Διεύθυνσης του Μπέργκεν Φρανκ Λίκεν και άλλοι.

Όλοι αυτοί οι άνθρωποι μπλέκουν σ’ ένα αρχικά αξεδιάλυτο κουβάρι χωρίς άκρες, ο καθένας με τα μυστικά του και τις φιλοδοξίες του, σταδιακά όμως οι κρίκοι ενώνονται, οι εξελίξεις δημιουργούν νέα ερωτήματα, η υπόθεση κορυφώνεται σταδιακά και οδηγεί σε πολλά μονοπάτια. Ποιο είναι όμως το σωστό; Τι σχέση έχει μια οικογενειακή τραγωδία της Γερμανίας του 1940 με το σήμερα; Είναι αλήθεια όσα λέγονται για γνωστούς Ναζί εγκληματίες πολέμου; Ναι, αλλά ποια είναι η γυναίκα του Ίσνταλ και τι σχέση έχει με όλα αυτά;

Το μυθιστόρημα σέβεται απόλυτα την εποχή του 1970 και τον τρόπο με τον οποίο λειτουργούσαν αστυνομικές διευθύνσεις και μυστικές υπηρεσίες. Το ένα βήμα οδηγεί στο άλλο, οι χαρακτήρες αλληλοεπιδρούν με απρόσμενο τρόπο, η ιστορία ξεφεύγει πολλές φορές από τα κλισέ και τις ασφαλείς πεπατημένες και δε διστάζει να δείξει διαφορετικά προσωπεία και απρόσμενες αντιδράσεις. Η υπόθεση της γυναίκας του Ίσνταλ γίνεται όλο και πιο περίπλοκη ενώ το ασφυκτικό περιβάλλον της Νορβηγίας κάνει τα πράγματα ανυπόφορα: «Οι νύχτες στην πόλη τέτοια εποχή, στις παρυφές του χειμώνα, ήταν μεγάλες, πηχτές σαν πίσσα, σε έσφιγγαν στη μαύρη και μελαγχολική αγκαλιά τους μέχρι η ομίχλη της κατάθλιψης να τυλίξει το μυαλό και να το κάνει να αποζητήσει παρηγοριά στο μπουκάλι ή στην καραμπίνα» (σελ. 49). Πιο συγκεκριμένα, στο Μπέργκεν: «Οι φόροι, ο θάνατος και η βροχή ήταν οι μοναδικές σταθερές της ζωής» (σελ. 56).

Εκτός από τον υποδειγματικό τρόπο συνένωσης επιμέρους ιστοριών και τις επεκτάσεις της καθαυτής πλοκής, μου άρεσε ο τρόπος με τον οποίο χειρίστηκε ο συγγραφέας μια γνωστή θεματική επιλογή που θα συναντήσουμε σε πολλά μυθιστορήματα, την οποία τοποθέτησε σε εντελώς διαφορετικές βάσεις, εξίσου ρεαλιστικές και ανθρώπινες όμως. Επίσης, πολλές διαχρονικές παρατηρήσεις με έβαλαν σε σκέψεις: «Τα συναισθήματα ήταν κουραστικά. Ειδικά αυτά που είχαν να κάνουν με άτομα τα οποία δεν υπήρχαν πια. Τα συναισθήματα δίχως ανταπόκριση. Εξουθένωναν» (σελ. 188). Ο συγγραφέας δεν είναι υπέρμαχος της μοίρας: -«Πώς νομίζεις ότι θα εξελιχθεί το παιδί ενός μέθυσου το οποίο κακοποιούνταν συστηματικά ή ένα παιδί που μεγάλωσε στον δρόμο; -Κι αυτό είναι αποτέλεσμα μιας μοίρας που αποφάσισε το μέλλον του παιδιού αυτού, ή γινόμενο του συνόλου της ελεύθερης βούλησης όσων ατόμων σχετίζονται με το άτομο αυτό» (σελ. 266). Η ποικιλία των χαρακτήρων δίνει και διάφορες ερμηνείες στους βασικούς θεματικούς άξονες της ιστορίας, όπως με τον ηλικιωμένο εγκληματία πολέμου που έκανε εντύπωση στην Μπόλερ: «-Αν συναντούσα κάποιον από αυτούς στον δρόμο, δεν θα μου περνούσε από το μυαλό ότι μπροστά μου βρίσκεται ένα τέρας. -Νομίζεις πως είναι τέρατα; -Δεν είναι; -Σίγουρα έκαναν τερατώδεις πράξεις. Και σίγουρα θέλουμε να πιστεύουμε πως είναι τέρατα… Γιατί, αν δεν είναι τέρατα, αν είναι καθημερινοί άνθρωποι σαν κι εμάς, αυτό σημαίνει πως είμαστε κι εμείς οι ίδιοι ικανοί να κάνουμε τέτοιες τερατώδεις πράξεις αν οι συνθήκες μας ωθήσουν» (σελ. 271),

Εκτός από την πικρία που άφησε ο πόλεμος στα θύματα, εκτός από τις βρώμικες δουλειές που παίζονται σε σκοτεινά υπόγεια, έχουμε και μια στοργική (όσο γίνεται) ματιά στις ανθρώπινες σχέσεις που αναπτύσσονται σε μια καταθλιπτική χώρα. Ειδικά οι οικογενειακοί δεσμοί του Στόλεσεν με την κόρη και τον πατέρα του είναι πολύ δυνατοί: ο μεν πατέρας (Άρνε) παραδέχεται πως μισεί τον γιο του γιατί του θυμίζει τη νεκρή μητέρα του αλλά με το πέρασμα του χρόνου κατάλαβε πως ο πόνος της απώλειας ελαττώνεται («Κάποια στιγμή, όταν χάνεις κάθε ελπίδα, τα κύματα αραιώνουν. Δεν χαμηλώνουν σε ύψος, αλλά πάντως αραιώνουν. Σου δίνουν χρόνο να πάρεις μια ανάσα, και, όσο περνάει ο καιρός, καταλαβαίνεις ότι η συχνότητά τους μικραίνει», σελ. 118), ο δε γιος (Ρόλφε) μεταχειρίζεται εξίσου σκαιά, αν και με τύψεις, την κόρη του, με αφορμή τη δολοφονία της δικής του γυναίκας. «Ήταν τρία σπασμένα κομμάτια γυαλί τα οποία κάποτε ανήκαν στο ίδιο βάζο…» (σελ.176). Θα καταφέρουν να εξισορροπήσουν αυτές τις λεπτές θέσεις;

«Η γυναίκα του Ίσνταλ» είναι ένα ανατρεπτικό μυθιστόρημα που βασίζεται σε πραγματική υπόθεση που ακόμη ταλανίζει τη Νορβηγία και μας ταξιδεύει πίσω στη δεκαετία του 1970 αλλά και στα χρόνια του Β΄ Παγκοσμίου πολέμου και στο κοντινό μας μέλλον. Καλοδουλεμένοι χαρακτήρες, πλούσια πλοκή, ενδιαφέρουσες απόψεις, διαχρονικά μηνύματα, διεισδυτικότητα και σασπένς είναι μερικά μόνο από τα θετικά χαρακτηριστικά που συναντώ σε κάθε βιβλίο του Βαγγέλη Γιαννίση και πάντα μου χαρίζουν την ίδια, αν όχι μεγαλύτερη, αγωνία και απόλαυση.

Στη Νορβηγία, τον χειμώνα του 1970, την ήσυχη ζωή στην πόλη του Μπέργκεν έρχεται να διαταράξει ένα αποτρόπαιο γεγονός. Στην κοιλάδα του Ίσνταλ ανακαλύπτεται το απανθρακωμένο πτώμα μιας άγνωστης γυναίκας. Ένας θάνατος αίνιγμα – μυστήριο. Αυτοκτονία ή δολοφονία; Κανείς δεν είναι σίγουρος αρχικά. Ύστερα από την ιατροδικαστική εξέταση που έγινε, αποδείχτηκε πως η γυναίκα είχε καταναλώσει υπερβολική ποσότητα υπνωτικών χαπιών. Άρα αυτοκτονία. Αφού όμως ήθελε να αυτοκτονήσει και είχε πάρει τα χάπια, γιατί να πέσει και στην φωτιά που είχε ανάψει; Από την άλλη μεριά, στις αποσκευές της γυναίκας βρέθηκαν αντικείμενα που θα χρησιμοποιούσε μόνο κάποιος που θα ήθελε να αποκρύψει την αληθινή του ταυτότητα, όπως πχ. ψεύτικα έγγραφα, κωδικοποιημένα σημειώματα, περούκες, πολλά διαβατήρια, διάφορα ξένα νομίσματα γυαλιά ηλίου, είδη μεταμφίεσης και ρούχα με κομμένες τις ετικέτες. Επομένως δολοφονία…

Αν και τα στοιχεία για την υπόθεση διχάζουν και είναι πάρα πολύ λίγα, η νορβηγική αστυνομία με αρχηγό τον επιθεωρητή Ρολφ Στόλεσεν σε συνεργασία με δυο ειδικούς πράκτορες της Kripos που καταφθάνουν από το Όσλο, θα προσπαθήσουν να ρίξουν φως στην υπόθεση και να την διαλευκάνουν.

Ο κ.Γιαννίσης καταφέρνει με απόλυτη μαεστρία να στήσει ένα μοναδικό και αληθοφανές σκηνικό. Ένα εκπληκτικά αρμονικό πλέξιμο της μυθοπλασίας με την πραγματικότητα, που ο αναγνώστης δεν μπορεί να καταλάβει πού αρχίζει το ένα και πού τελειώνει το άλλο.

Η γραφή του είναι κινηματογραφική, με ολοζώντανους και παραστατικούς διαλόγους, γρήγορη ροή και απροσδόκητες ανατροπές που κρατούν αμείωτο το ενδιαφέρον του αναγνώστη. Επίσης, είναι πασιφανής η εκτενής και προσεκτική έρευνα όλων των στοιχείων της υπόθεσης που έγινε από το συγγραφέα και σε συνδυασμό με την πλούσια φαντασία του, μας δίνει μια άκρως ικανοποιητική και αληθοφανή λύση στην υπόθεση της γυναίκας του Ίσνταλ, η οποία μέχρι και σήμερα παραμένει ανεξιχνίαστη. Θερμά συγχαρητήρια κ. Γιαννίση!!!

ΥΓ. Αν και η απουσία του Άντερς Οικονομίδη είναι αισθητή, το βιβλίο είναι πάρα πολύ καλό και σας το προτείνω.

* Η ζωή μας είναι το αποτέλεσμα των επιλογών που κάνουμε με βάση αυτά που μας δίνει. ------------> σελίδα 262

Ο Βαγγέλης Γιαννίσης αφήνει - για λίγο - τον επιθεωρητή Άντερς να πάρει μια ανάσα, μετά από τέσσερα βιβλία όπου πρωταγωνιστεί, και καταπιάνεται με μια αληθινή ιστορία.Μόνο που αυτή η ιστορία δεν είχε τέλος ή μάλλον δεν είχε το τέλος που η αστυνομία προσδοκούσε.Το απανθρακωμένο πτώμα μιας γυναίκας βρέθηκε, πριν περίπου πενήντα χρόνια, σε μια κοιλάδα – στην κοιλάδα του θανάτου – κοντά στην πόλη Μπέργκεν. Τα στοιχεία που οι αστυνομικές αρχές είχαν στα χέρια τους και οι εκτεταμένες έρευνες που έγιναν, οδήγησαν σε ενδείξεις, και όχι αποδείξεις. Οι υποθέσεις ότι ανήκε σε κάποιο κατασκοπικό δίκτυο, μάλλον περιέπλεξαν την υπόθεση η οποία τελικά κατέληξε στο αρχείο.Ο Βαγγέλης Γιαννίσης παίρνει τον μίτο της υπόθεσης από την αρχή και στήνει τη δική του εκδοχή για το ποια ήταν η γυναίκα του Ίσνταλ και ποιοι ήταν υπεύθυνοι για το θάνατό της.Το γεγονός και μόνο πως στηρίζεται σε μια ανεξιχνίαστη υπόθεση είναι ιντριγκαδόρικο. Και για εμάς σαν αναγνώστες που, προσμένουμε τη λύση ενός μυστηρίου – αλλά, και για τον συγγραφέα που έχει την ευκαιρία όχι απλώς να «εξιχνιάσει» την υπόθεση, αλλά και να στήσει κυριολεκτικά μια ολόκληρη ιστορία πάνω σ΄αυτή, ισορροπώντας εξαιρετικά ανάμεσα στην αλήθεια και στη μυθοπλασία, και φανερώνοντας παράλληλα την ενδελεχή έρευνα που έκανε για να ζωντανέψει ένα σκηνικό των χρόνων του Ψυχρού πολέμου.Μπέργκεν- Νορβηγία- χειμώνας- κοιλάδα του θανάτου. Ένα μέρος απόκοσμο, βαρύ από τους θρύλους που κουβαλά, έρχεται να δικαιώσει τη φήμη του. Είναι αυτοκτονία ή δολοφονία; Στο ερώτημα αυτό καλείται να απαντήσει η τοπική αστυνομία με επικεφαλής τον Ρολφ Στόλεσεν που γρήγορα αναγκάζεται να συνεργαστεί με τον πράκτορα της Νορβηγικής Ασφάλειας Kripos, Άνερς Φλο, ένα ιδιόρρυθμο και φοβερά ευφυές άτομο. Αναπόφευκτα θα έρθουν σε μικροδιαφωνίες. Ο καθένας τους κουβαλάει το δικό του φορτίο.Χρονικά η ιστορία εκτυλίσσεται μέσα σε 22 ημέρες το 1970, ακουμπά λίγο για τις ανάγκες της το 1971 και μεταφέρει με δύο μόνο κεφάλαια τον αναγνώστη στο 2016 προσφέροντάς του ένα τέλος καταλυτικό και απρόσμενο. Τα μικρά κεφάλαια βοηθούν πολύ τον αναγνώστη να ακολουθήσει τη γρήγορη ροή και την ένταση του κειμένου, και παράλληλα να απολαύσει και τον αφηγηματικό λόγο του συγγραφέα αλλά και να ζήσει τους χαρακτήρες των ηρώων που, ο Γιαννίσης δεν τους αφήνει απλά να ακολουθούν την ιστορία αλλά αναπτύσσει τις δικές τους ζωές χωρίς αυτό να αποβαίνει σε βάρος της υπόθεσης.Οι σχέσεις γονέων και παιδιών και οι μοιραίες καταλυτικές επιδράσεις πάνω στις μετέπειτα συμπεριφορές τους, τα σημάδια που μένουν χαραγμένα βαθιά μετά από μια απώλεια, η τάση για αυτοκαταστροφή και το πόσο μεγάλος είναι ο κίνδυνος να ξεπεραστούν κάποια όρια, είναι θέματα που με μεγάλη ευαισθησία θίγει ο συγγραφέας και τα διαπραγματεύεται σε σωστή αντιστοιχία ποσόστωσης με εκείνα της κυρίως υπόθεσης.«Οι τρεις τους άρχισαν να τρώνε σιωπηλοί. Κανείς δεν αισθανόταν την ανάγκη να μιλήσει. Δεν υπήρχε κάτι να πουν άλλωστε. Ήταν τρία σπασμένα κομμάτια γυαλί τα οποία κάποτε ανήκαν στο ίδιο βάζο, και η πολύτιμη σιωπή που επικρατούσε μέσα στην καλύβα ενώ έτρωγαν ήταν η κόλλα που τους διατηρούσε – έστω και πρόσκαιρα – ενωμένους σε μια κανονικότητα η οποία βρισκόταν πάντοτε μακριά από τον Στόλεσεν, όσο κι αν άπλωνε τα χέρια του προσπαθώντας να την αγγίξει. » Ο Γιαννίσης ξεπέρασε εαυτόν σ΄αυτό το μυθιστόρημα. Ο πήχης μπήκε ακόμη πιο ψηλά και χαίρομαι ιδιαίτερα γι΄αυτό!Εν κατακλείδι, αν θέλετε να απολαύσετε ένα πολύ καλό σκανδιναβικό νουάρ μυθιστόρημα, – ναι, κάποια στιγμή έψαξα να βρω ποιος το μετέφρασε (!), ένα κράμα αστυνομικού και κατασκοπικού μυθιστορήματος - για να ακριβολογώ, με αριστοτεχνική πλοκή – αναζητήστε το. Θα σας καλύψει απόλυτα! Υ.Γ. Πρέπει να τονίσω πως αξίζει να διαβαστεί ο επίλογος όπου ο συγγραφέας αναφερόμενος στους λόγους που τον οδήγησαν στη συγγραφή αυτού του βιβλίου, ξεδιπλώνει και τις σκέψεις του πάνω σε ένα καυτό κοινωνικό θέμα, καθώς και η εισαγωγή που είναι γραμμένη από τον Jorn Lier Horst. Θετικά στοιχείαΚινηματογραφική γρήγορη γραφήΣωστός αφηγηματικός λόγοςΔυνατή πλοκή – σωστή δομήΚοινωνικά μηνύματαΕμβάθυνση στους χαρακτήρες των ηρώωνΠολύ καλή επιμέλεια