«Η Δημοκρατία δεν κόβει πια εισιτήρια… Στο όνομα της έκλαψαν, έκαψαν, πόνεσαν, χάρηκαν, τραγούδησαν, έθαψαν, ζωντάνεψαν, λύγισαν, κορόιδεψαν, έχασαν, κέρδισαν. Καμιά γυναίκα δεν είχε τόσους θύτες και τόσα θύματα. Μόνο η δημοκρατία! Και πια το πάλκο δεν τη χωρά. Το έργο δεν μιλά στους θεατές. Οι θεατές λιγόστεψαν; Όχι δεν λιγόστεψαν. Έπαψαν να πιστεύουν στο σενάριο. Έπαψαν να πιστεύουν στους ηθοποιούς. Δεν θέλουν να πληρώσουν το ακριβό εισιτήριο. Προτιμούν να παρακολουθούν τις τζάμπα παραστάσεις στις πλατείες, στους δρόμους. Αλλά όχι σαν αυτόπτες μάρτυρες. Όχι. Από τον καναπέ τους. Δεν θέλουν να κινδυνεύσουν, δεν θέλουν να θυσιάσουν τίποτε… Και κυρίως δεν θέλουν να θυσιαστούν…»

Τελικά πόσο εύκολο είναι να μιλήσεις ανοιχτά για τον φασισμό; Πόσο εύκολο είναι να γράψεις για τον ρατσισμό, τον εθνικισμό, για τις ακραίες πεποιθήσεις, για τις χαμένες ιδεολογίες, για τα πολιτικά συμφέροντα, για τη φίμωση της αλήθειας και της ακαδημαϊκής φωνής. Γιατί η αλήθεια ξύνει πληγές όταν λέγεται. Και μερικοί δεν θέλουν να χαλάσει η μανέστρα. Αλλά κάποιος πρέπει να την ανακατεύει για να μην κολλήσει στον πάτο της κατσαρόλας!

Θα έλεγα λοιπόν ότι είναι πολύ δύσκολο να βρει ένας στους πολλούς το σθένος να έρθει αντιμέτωπος με την αλήθεια. Να πει τα πράγματα με το όνομα τους. Θέλει και τόλμη και θάρρος αλλά και θράσος οφείλω να ομολογήσω γιατί στις μέρες που ζούμε η έννοια του φασισμού έχει γίνει καραμέλα στο στόμα πολλών. Μη τυχόν ξεστομίσεις το οτιδήποτε που μπορεί να ενοχλεί αμέσως σου κολλάνε την ταμπέλα του φασίστα, του εθνικιστή, του ρατσιστή. Ακόμα και αν οι δικές σου πεποιθήσεις είναι οι ακριβώς αντίθετες. Αλλά για να δούμε λίγο τι είναι ο φασισμός…

Ο φασισμός είναι ριζοσπαστική, αυταρχική και εθνικιστική πολιτική ιδεολογία που έχει ως στόχο να θέσει το έθνος, το οποίο ορίζει βάσει αποκλειστικών βιολογικών, πολιτισμικών και ιστορικών συνθηκών, υπεράνω κάθε άλλης αξίας και να δημιουργήσει μια κινητοποιημένη εθνική κοινότητα. Σύμφωνα με τον ιστορικό Ρότζερ Γκρίφιν, όπου θεωρείται ένας από τους σημαντικότερους σύγχρονους μελετητές του φασισμού, ο ορισμός του μπορεί να συμπυκνωθεί σε μια φράση: «ο φασισμός είναι πολιτική ιδεολογία του οποίου ο μυθικός πυρήνας στις διάφορες παραλλαγές του είναι μια αναγεννητική μορφή λαϊκιστικού υπερεθνικισμού». Και εδώ ο όρος λαϊκισμός μεταφράζεται με την ακραία αρνητική του εκδοχή που σημαίνει ότι στηρίζεται στην εσκεμμένη ανειλικρίνεια.

Αυτά εν ολίγοις. Αλλά θα μου πείτε γιατί σας τα λέω όλα αυτά και τι σχέση έχουν με τον τίτλο του άρθρου. Ας πούμε ότι είναι μια μικρή εισαγωγή για αυτό που θα ακολουθήσει. Γιατί η Έλενα Χουσνή ένιωσε την ανάγκη να γράψει για όλα τα παραπάνω και έτσι δημιουργήθηκε η «Κλίμακα F» φέροντας έναν τίτλο που συνάδει με την φασιστική κλίμακα του Adorno η οποία αναλύει την έννοια της αυταρχικής προσωπικότητας σε σχέση με τον φασισμό. Αλλά το βιβλίο της Έλενας Χουσνή δεν είναι μόνο αυτό γιατί με βάση την κλίμακα F έρχεται στο φως ένα πόνημα που θίγει την κατάσταση που επικρατεί στην Ελλάδα μετά την οικονομική κρίση έχοντας όμως και προεκτάσεις γενικότερα σε όλο τον κόσμο. Γιατί η έννοια του φασισμού είναι ένα παγκόσμιο φαινόμενο και δεν περιορίζεται μόνο στα στενά σύνορα της χώρας μας.

Τα τελευταία χρόνια ζούμε κυριολεκτικά υπό ένα καθεστώς τρομοκρατίας. Μιας έννοιας που μπορεί να λάβει πολλές ερμηνείες. Και κυριολεκτικής αλλά και μεταφορικής. Στην ουσία έχουν χαθεί αξίες και ιδανικά. Να μου πείτε υπήρχαν ποτέ; Ίσως και να υπήρχαν αλλά στο πολύ μακρινό παρελθόν και σήμερα με τους γρήγορους ρυθμούς που απαιτεί η ζωή όλα αυτά έχουν καλυφθεί πίσω από ένα βαρύ πέπλο που μας εμποδίζει να τα δούμε καθαρά. Να θυμηθούμε τι πάει να πει δημοκρατία, ισότητα, ελευθερία λόγου, να σηκώσουμε λίγο την άκρη του και να κρυφοκοιτάξουμε. Γίνεται να το κάνουμε αυτό; Θα μας αφήσουν;

Η Έλενα Χουσνή μιλάει για όλους και όλα. Καυστικός ο λόγος της, γροθιά στο στομάχι η γραφή της, κραυγή στα αυτιά μας η πένα της. Πως να περιγράψεις με λόγια αυτό το κείμενο; Αυτούς τους διαλόγους; Αυτόν τον χείμαρρο γραφής; Πως να μιλήσεις για την υπόθεση του βιβλίου όταν συμπυκνώνει μαζί όλα όσα έχουν γραφτεί μέχρι τώρα; Δεν είναι εύκολο. Θα προσπαθήσω όμως…

Εκρηκτικοί μηχανισμοί που σκάνε στην Ισραηλιτική Λέσχη. Μια νεαρή γυναίκα που βρίσκεται δολοφονημένη λίγο πιο πέρα. Δημοσιογράφοι και πολιτικοί κινητοποιούνται άμεσα κάνοντας λόγο για ένα οργανωμένο κύκλωμα, για παραστρατιωτικές ομάδες που απειλούν τη δημοκρατία. Η «Κρυπτεία» αναλαμβάνει την ευθύνη και οι πρώτες συλλήψεις που γίνονται σπέρνουν τα εξής ερωτηματικά. Η αστυνομία κάνει κινήσεις εντυπωσιασμού ή ρίχνει λάδι στη φωτιά για νέα χτυπήματα; Μια ομάδα δημοσιογράφων αναλαμβάνει να ρίξει φως στην υπόθεση, να αποκαλύψει τους δράστες. Συνοδοιπόρος τους σε αυτήν την προσπάθεια ο ακαδημαϊκός καθηγητής Δημήτρης Πουλιέζος. Στην αίθουσα ΘΕ.ΛΙ. μια οργανωμένη ομάδα νεαρών επηρεάζει την κοινή γνώμη μέσω των Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης. Αόρατοι παίκτες που κινούν τα νήματα σε μια παρτίδα πολέμου που ψάχνει να βρει νικητή. Ποιος θα κερδίσει τη μάχη όταν στο μέσο της βρίσκεται η κλίμακα F; Οι απαντήσεις θα έρθουν ως κεραυνός εν αιθρία. Η «αράχνη» πάντα θα αλλάζει όψη για να μπορέσει να επιβιώσει.

Η δημοκρατία, λοιπόν, δεν κόβει πια εισιτήρια, δεν προσφέρει θέαμα. Οι επαναστάσεις πλέον γίνονται από τον καναπέ μας με το τηλεκοντρόλ στο χέρι. Η ορολογία της δημοκρατίας έχει αλλάξει, έχει αλλοιωθεί, οι πολίτες δεν υπάρχουν πια, δεν λαμβάνουν αποφάσεις. Μόνο απορροφούν και αποδέχονται σιωπηλά ότι τους σερβίρουν. Οι διαφορετικές απόψεις ανθούν σε μικρά πηγαδάκια ψιθυρίζοντας για να μην ακούσει ο διπλανός, να μην παρεξηγήσει. Οι αποφάσεις που μας αφορούν όλους λαμβάνονται κεκλεισμένων των θυρών εξυπηρετώντας οικονομικά συμφέροντα. Το αυγό του φιδιού βρήκε πρόσφορο και ζεστό έδαφος και επωάζεται.

Τι θα γίνει όταν εκκολαφθεί; Ή το κέλυφος έχει ραγίσει ήδη και το τέρας που κρύβεται μέσα του θα εξαπολύσει την οργή του; Αυτό που σοκάρει δεν είναι η βία αυτή καθαυτή αλλά το πόσο εύκολα εξαπλώνεται. Σαν να είναι μεταδοτική ασθένεια που μολύνει όλο και περισσότερους υγιείς οργανισμούς. Η «αράχνη» απλώνει τους ιστούς της παντού, καλύπτει τους πάντες και τα πάντα, έχει τα μάτια της στραμμένα σε όλους και δεν της ξεφεύγει τίποτα. Όταν βρίσκει τα σκούρα αλλάζει μορφή, πετάει από πάνω της το παλιό δέρμα, για να μπορέσει να επιβιώσει.

Αυτή είναι η «Κλίμακα F» της Έλενας Χουσνή. Ένα ακόμα βιβλίο που καταθέτει κομμάτια από την ψυχή της. Παίρνει το ρίσκο να ρίξει φως σε πολλά σημεία των καιρών, να καταγράψει στις σελίδες του αλήθειες που κρύβονται πίσω από προσωπεία και παραπληροφόρηση. Η γραφή της κατακεραυνωτική χτυπάει εκεί που μας πονάει, σπάει το κακοφορμισμένο σπυρί της σύγχρονης κοινωνίας για να καθαρίσει την πληγή, αποκαλύπτει το σάπιο απόστημα μιας γενιάς που φορά παρωπίδες, που δεν διευρύνει τους ορίζοντες της, δεν υψώνει την φωνή της σε ότι τη φιμώνει και την κρατάει στάσιμη σε μια νοσηρή κατάσταση. Ένα βιβλίο που θα βρει αρκετούς απέναντι του αλλά όσα γράφονται μέσα του μας αφορούν όλους. Μήπως έφτασε η ώρα να σηκωθούμε από τα μαλακά μαξιλάρια του καναπέ μας; Μήπως έφτασε η ώρα να ακουστεί και η δική μας φωνή;