Tι ήταν το Θαύμα του Σαράντα; Τι είναι το κάθε θαύμα, άλλο από μια υπέρβαση; Έτσι και τότε, το 1940-41, το θαύμα έγινε πραγματικότητα για έναν κυρίως λόγο: επειδή ο ελληνικός λαός αγωνίστηκε σαν ένας άνθρωπος, με όλη του την ψυχή, για την ελευθερία. Μέτωπο και μετόπισθεν, άντρες και γυναίκες, μικροί και μεγάλοι, δεξιοί και αριστεροί, γραμματιζούμενοι και μη, όλοι ενώθηκαν στο "νυν υπέρ πάντων ο αγών".

Οι Χιώτες έδωσαν από την πρώτη στιγμή το "παρών". Το αφιέρωμα αυτό είναι απάνθισμα από δικά τους ντοκουμέντα, επιστολές γραμμένες βιαστικά στο πόδι, μαρτυρίες, φωτογραφίες, που δίνουν ζωντανά το "άρωμα" της συγκλονιστικής εκείνης εποχής. Σταχυολογήθηκαν από τα βιβλία που είχαμε συνθέσει με τον αξέχαστο Κώστα Ν. Χατζηπατέρα πριν από τριάντα περίπου χρόνια, και κατά κύριο λόγο από το βιβλίο ΜΑΡΤΥΡΙΕΣ 40-41 (εκδόσεις Κέδρος, βραβείο Ακαδημίας Αθηνών). Όπως και εκείνος, οι περισσότεροι δεν βρίσκονται πια στη ζωή. Ήσαν κι άλλοι πολλοί ακόμα Χιώτες, βέβαια, που έζησαν και έδρασαν τα χρόνια εκείνα, των οποίων όμως δεν μπορέσαμε να συμπεριλάβουμε τη μαρτυρία τους.

Ας είναι τούτη η μικρή ανθολογία ένας ύστατος φόρος τιμής σε όλους αυτούς που, καθένας με τον τρόπο του, έβαλαν το λιθαράκι τους στο οικοδόμημα της ειρήνης. Σε όλους αυτούς που μας έκαναν να πιστέψουμε πως, ναι, ακόμα και σήμερα θα μπορούσαν να γίνουν θαύματα.

Μαρία Φαφαλιού