Κατερίνα Ευαγγέλου-Κίσσα «Απλοϊκές ιστορίες φτωχών ανθρώπων & άλλα διηγήματα» εκδόσεις Πνοή

Γράφει η Μάγδα Παπαδημητρίου-Σαμοθράκη

Το πρώτο προσωπικό βιβλίο της Κατερίνας Ευαγγέλου-Κίσσα έφτασε στα χέρια μου από τις εκδόσεις Πνοή, και ήταν μια όμορφη έκπληξη. Μια συλλογή διηγημάτων που είχα καιρό να απολαύσω. Μ’ ένα όμορφο λιτό εξώφυλλο, που εικονίζει ένα μικρό χωριό της περιφέρειας. Εκεί που ανασταίνονται οι απλοί χωρικοί και μας γοητεύουν. Δεν γνώριζα τη συγγραφέα παρά μόνο μέσα από τη λογοτεχνική σελίδα της που διευθύνει, τη «Λόγω γραφής» στο διαδίκτυο που αξίζει κάποιος να επισκεφθεί. Έχει συμμετάσχει σε λογοτεχνικούς διαγωνισμούς, έχει δημοσιεύσει ποιήματα της και πεζά σε αξιόλογα λογοτεχνικά περιοδικά. Έτσι δικαιολόγησα και τα άρτια διηγήματα της που δεν έχουν να ζηλέψουν από έργα έμπειρων διηγηματογράφων.

Μέσα σ’ ένα βιβλίο 210 σελίδων που βρίσκουν θαλπωρή «Δέκα «Απλοϊκές ιστορίες φτωχών ανθρώπων», συγκινήθηκα, μύρισα αρώματα της ελληνικής περιφέρειας, ταξίδεψα με εικόνες και χρώματα, άκουσα τη Θεσσαλική και Κρητική ντοπιολαλιά. Και αυτή την ικανότητα της να χειρίζεται τη ντοπιολαλιά της πατρίδας του συζύγου της τη θαύμασα. Οι ιστορίες της άφησαν το σημάδι τους. Δεν ήθελα να τελειώσει η κάθε ιστορία γιατί ήταν βγαλμένη από τη ζωή. Αυτό άλλωστε είναι το διήγημα. Σε μια μικρή φόρμα να χωρά τη ψυχή των ηρώων της. Προκαταλήψεις, δεισιδαιμονίες, κουτσομπολιά, κακομεταχείριση και ατέλειωτες προσβολές του άντρα προς τη γυναίκα. Για την ανικανότητα να φέρει η γυναίκα στο κόσμο ένα παιδί. Και η ντροπή που νιώθει ο άντρας αποκτώντας κορίτσι. Τάχα για το φύλο του παιδιού ευθύνεται η γυναίκα. Η άγνοια που υπάρχει μέχρι και σήμερα. Τα καυτηριάζει αυτά τα θέματα η συγγραφέας όπως και τη προίκα, τη διαφορετικότητα και την αντιμετώπιση της σε ένα μικρό χωριό. Όλα αυτά που συνθέτουν το παζλ μιας παλιάς Ελλάδας μα σε πολλές ιστορίες και της σημερινής επαρχίας. Η άγνοια στο μεγαλείο της με πολύ δυσάρεστα αποτελέσματα στις οικογένειες αυτών που ξεμύτιζαν από τα μη και τα πρέπει.

Μια ταμπακιέρα, μια αλήθεια που δεν ειπώθηκε ποτέ, πόνος καλά κρυμμένος πίσω από χαμηλωμένα βλέμματα και αυστηρά ήθη, κοινωνίες που μυρίζουν βασιλικό, θυμίαμα και αίμα. Γυναίκες πίσω από το παράθυρο, άνδρες μεθυσμένοι από κρασί και ηδονή, τρύπια παπούτσια και λιγοστό ψωμί. Δύσκολη γέννα και φόνος ξημερώματα δίπλα σε σκυλιά που αλυχτούν – δικαιοσύνη, μια ατομική υπόθεση. Αγάπη δίχως όρια – θυσία, αναπόσπαστο κομμάτι σε παζλ με πολλά μεθυσμένα κομμάτια. Ανάβαση με δανεικά παπούτσια, χιόνι που δυσκολεύεται να καθαρίσει βρόμικες συνειδήσεις, δάκρυα που δεν κύλησαν και άλλα που καθάρισαν τα μάτια. Πιεσμένες ψυχές, φυλακισμένες σε κοινωνικά στενά κλουβιά με σκουριασμένες κλειδαριές και θαμμένα κλειδιά. Απόπειρα να πετάξουν πουλιά με ραγισμένα φτερά και γκρεμισμένες φωλιές, κάπου όπου ο αέρας είναι πιο καθαρός.

Δεν μπορώ να ξεχωρίσω ποιο διήγημα μου άρεσε περισσότερο και δεν θέλω να αδικήσω κανένα. Ενδεικτικά θα αναφέρω κάποια που με εξόργισαν επειδή είμαι γυναίκα. Γνωρίζω ότι έχουν συνέβη γιατί έχω ακούσει πολλές ιστορίες. Όπως η «Μαριγώ», «ο Βάγγος», «η Μάγισσα» που μιλά για μάγισσες γιατρίνες που η εκκλησία τις αφορίζει με τον τρόπο που ξέρει αλλά από την άλλη, οι χωριανοί την αγαπούν και γίνονται καλά. Και το ποίμνιο πηγαίνει κρυφά στη μάγισσα να γιατρευτεί επειδή φοβάται τον παπά. Αυτός ο φόβος προς όλους και σε όλα… »Ο Κοσμοκαλόγερος», που εδώ ο αναγνώστης απολαμβάνει τη τέχνη της συγγραφής της ως προς το τοπικό ιδίωμα αλλά και τις ζωντανές δυνατές σκηνές. Ενώ στην ιστορία της «Ο πλαστός και η Δεσποινίδα Τζούλη», θα βρείτε πολλές αναγνώστριες λίγο από τον εαυτό σας. «Πεθερές Τούλα μου! Που ενώ έχεις μόλις μία ώρα ελεύθερη και ετοιμάζεις τον πλαστό (δύο ταψιά παρακαλώ!) και φεύγεις πάλι για δουλειά και το μόνο που περιμένεις την πεθερά να σου το προσέχει στο ψήσιμο… Αλλά αυτή βρίσκει την ευκαιρία να σε βγάλει άχρηστη για ακόμα μία φορά! Κι ενώ παίρνεις και τηλέφωνο να μην ξεχαστεί στη μία ώρα περίπου και να το βγάλει από το φούρνο, αυτή το αφήνει επίτηδες δύο ώρες!

Στο δεύτερο μέρος του βιβλίου υπάρχουν επιπλέον δώδεκα αυτόνομα διηγήματα ανθρώπων που έζησαν εξίσου ασυμβίβαστα, με πάθος, ως το τέλος. Όπως στο «Μια πάρα πολύ καλή νοικοκυρά» που μιλά για τη ψυχαναγκαστική Μαίρη που τα ήθελε όλα στη τελειότητα και ο άντρας της την έστειλε στον ψυχίατρο γιατί έγινε ανυπόφορη η κατάσταση της.

Κωμικές και τραγικές ιστορίες που αν δεν ζήσατε εσείς, σίγουρα βίωσαν οι μάνες και οι γιαγιάδες. Σας το συστήνω και πιστεύω πώς αξίζει να διαβάσουμε και άλλα διηγήματα της. Καλοτάξιδο να είναι!