Ο Συνταγματάρχης Πρόδερο είναι ιδιαίτερα αντιπαθής σχεδόν σε όλους τους κατοίκους του ήσυχου χωριού Σεντ Μέρι Μιντ, οδηγώντας μέχρι και τον εφημέριο Λέοναρντ Κλέμεντ στα όριά του, όταν αποφαίνεται: «Αν κάποιος δολοφονούσε τον συνταγματάρχη Πρόδερο, θα έκανε μεγάλη χάρη στον κόσμο γενικότερα»! Να λοιπόν που η «ευχή» όλων γίνεται πράξη κι ο εφημέριος βρίσκει το πτώμα του Συνταγματάρχη στο γραφείο του. Ποιος λοιπόν σκότωσε αυτόν τον άνθρωπο και γιατί; Ποιοι βιάζονται να δηλώσουν ένοχοι και τι κρύβουν πίσω από αυτήν την ομολογία; Πώς θα καταφέρουν οι επίσημες αστυνομικές αρχές να βγάλουν άκρη σε μια υπόθεση με κουτσομπολιά, φήμες, ψέματα και σ’ ένα χωριό γεμάτο γεροντοκόρες με άπλετο ελεύθερο χρόνο και αχαλίνωτη φαντασία;

Οι ιστορίες με τη μις Μαρπλ μ’ αρέσουν πολύ γιατί αναπαριστούν πειστικότατα τη γνήσια, «χωριάτικη» αντίληψη και νοοτροπία, διαστρεβλώνουν για χάρη εντυπωσιασμού κάποια γεγονότα, βγάζουν στην επιφάνεια καλά κρυμμένα μυστικά που ίσως να έχουν, ή και όχι, σχέση με την καθαυτή ιστορία και γενικότερα η Agatha Christie δημιουργεί ένα άκρως ρεαλιστικό σκηνικό και καταπληκτικά ανορθόδοξες μεθόδους επίλυσης του μυστηρίου. Η μις Μαρπλ είναι μια πανέξυπνη γυναίκα, με άφθαστη πείρα από ανθρώπινους χαρακτήρες και πάντα μ’ ένα περίεργο ερωτηματολόγιο που θα την οδηγήσει στη λύση όσο η όλη συμπεριφορά της εμπνέει στους γύρω της την απορία, τη λύπηση ή ακόμη και την οργή για τα όσα ξεπερασμένα και πεπαλαιωμένα εκπροσωπεί. Πρόκειται για μια καλά κρυμμένη «μάσκα» όμως που ξεγελάει τους γύρω της και την αφήνει απερίσπαστη να ακολουθήσει το δικό της μονοπάτι.

Ο «Φόνος στο πρεσβυτέριο» είναι η πρώτη περιπέτεια της μις Μαρπλ και έχει όλα τα καλά συστατικά ενός συναρπαστικού αστυνομικού μυθιστορήματος, καθώς και όλα τα γνωστά χαρακτηριστικά γνωρίσματα, αντιλήψεις και νοοτροπίες που συναντάμε στα βιβλία με ηρωίδα την αξιαγάπητη αυτή γεροντοκόρη. Περίπλοκη υπόθεση, πολλοί ύποπτοι που διαστρεβλώνουν ή αποσυντονίζουν ή κρύβουν τα γεγονότα, τρία σχεδιαγράμματα για εμπέδωση της δράσης, λεπτοδουλεμένοι χαρακτήρες δοσμένοι με απλότητα, διεισδυτικότητα και κάποιες φορές με μη αναμενόμενες περιγραφές («… η δεσποινίς Γουέδερμπι ένα μείγμα από ξίδι και λάβα», σελ. 32), εξαιρετικές ανατροπές και εκπλήξεις, πάμπολλες αναφορές και παρατηρήσεις στα υπέρ και τα κατά μιας ήρεμης ζωής στο χωριό και φυσικά χιούμορ: «-Απορώ πώς δεν έχει πεθάνει κανείς από την πείνα σε αυτό το χωριό, είπα. Μάλλον τρώνε όλοι όρθιοι πλάι στο παράθυρο για να είναι βέβαιοι ότι δεν τους ξεφεύγει τίποτα» (σελ. 53). Δυστυχώς η πλοκή εκτυλίσσεται με την πρωτοπρόσωπη αφήγηση του εφημέριου Λέοναρντ Κλέμεντ, κάτι που στερεί τον αναγνώστη από μια σφαιρικότερη αντίληψη των τεκταινόμενων, μιας και ο ιερέας καταγράφει μόνο ό,τι υποπίπτει στην αντίληψή του.

Σε πολλά σημεία τονίζονται δύο πράγματα, σημαντικά για έναν επίδοξο «ντετέκτιβ»: πως η υπόθεση θέλει μόνο αποδείξεις για να εξιχνιαστεί σωστά και πως δεν πρέπει να είναι κανείς εύπιστος, δεν πρέπει δηλαδή να βασίζεται σε ό,τι του έχουν πει οι άλλοι αλλά να έχει δει ο ίδιος με τα μάτια του ή σκεφτεί με το μυαλό του. Αξεπέραστη ιδέα θεωρώ μέχρι και σήμερα τους παραλληλισμούς που κάνει η μις Μαρπλ των υποθέσεων που αναλαμβάνει με ιστορίες από το παρελθόν της, χαρακτήρες που χοντρικά κινούνται, σκέφτονται και πράττουν με τις ίδιες γενικές αρχές, κάτι που τη βοηθάει να εντοπίσει πιο εύκολα το πρόβλημα. Προσέξτε πώς συστήνει η ίδια η πρωταγωνίστρια τον εαυτό της: «Όταν μένει κανείς μόνος όπως εγώ… σε ένα μάλλον απομακρυσμένο μέρος του κόσμου, χρειάζεται ένα χόμπι. Υπάρχει φυσικά το πλέξιμο, οι πρόσκοποι, η Πρόνοια, το σχέδιο, μα το δικό μου χόμπι είναι -ανέκαθεν ήταν- η ανθρώπινη φύση. Έχει τέτοια ποικιλία και είναι τόσο συναρπαστική» (σελ. 256). Φαίνεται ξεκάθαρα πως η συγγραφέας έχει να δώσει πολλά πάνω σ’ αυτόν τον θεματικό άξονα και χάρη στη διαφωτιστική εισαγωγή της παρούσας έκδοσης έμαθα πως οι εκδότες και ο κόσμος την πίεζαν για περισσότερες περιπέτειες Πουαρό παρά Μαρπλ! Επιπλέον, οι περισσότεροι χαρακτήρες που θα βοηθήσουν τη μις Μαρπλ να εξιχνιάσει το μυστήριο θα αποτελέσουν το προσωπικό της σύμπαν και θα εμφανιστούν και σε επόμενα βιβλία της σειράς, όπως ο ανιψιός και συγγραφέας Ρέιμοντ Γουέστ, ο Συνταγματάρχης Μέλτσετ και ο επιθεωρητής Σλακ.

Πέραν αυτών όμως υπάρχουν κι ενδιαφέρουσες προσωπικές αντιλήψεις της συγγραφέως, που φροντίζει να τις περάσει υποδόρια μέσα από το κείμενο κι έχουν σχέση είτε με την κοινωνική και οικονομική κατάσταση της εποχής και του τόπου που ζούσε είτε την αφορούν προσωπικά. Για παράδειγμα, στη σελίδα 102: «Ακόμα πιστεύω ότι το να ξεθάβει κανείς ανθρώπους που έχουν πεθάνει εδώ και εκατοντάδες χρόνια δεν είναι -πώς να το πω; Μου φαίνεται λιγάκι αδιάκριτο» αλλά και στη συνέχεια: «Και ο δρ Στόουν είναι τόσο απορροφημένος από τη δουλειά, ώστε τις μισές φορές θα ξεχνούσε να φάει αν δεν ήμουν εγώ»! Το βιβλίο κυκλοφόρησε στα τέλη του 1930, χρονιά κατά την οποία η Agatha Christie παντρεύτηκε τον αρχαιολόγο Μαξ Μαλόουαν, επομένως εδώ ίσως έχουμε μια νύξη για τον συζυγικό της βίο! Σε άλλο σημείο, αναφέρεται με φρίκη στη θανατική ποινή και τις συνέπειές της στη νοοτροπία των πολιτών: «Σήμερα σκεπτόμαστε με τρόμο τις μέρες που καίγαμε τις μάγισσες. Πιστεύω πως θα έρθει και η μέρα που θα ριγούμε στη σκέψη ότι κάποτε κρεμούσαμε τους εγκληματίες» (σελ. 139). Επομένως δεν έχουμε να κάνουμε με ένα «απλό» ή «κλασικό» αστυνομικό μυθιστόρημα αλλά και μ’ ένα αντικαθρέπτισμα των συνθηκών κατά τις οποίες γράφτηκαν τα βιβλία της μεγάλης αυτής συγγραφέως, κάτι που δείχνει την εξυπνάδα και τη διορατικότητά της.

Ο «Φόνος στο πρεσβυτέριο» κυκλοφόρησε σε Αμερική και Αγγλία το 1940 και είναι η πρώτη περιπέτεια με τη γλυκιά ηλικιωμένη πρωταγωνίστρια, μιας και τα διηγήματα στα οποία εμφανίστηκε το 1927 στα μηνιαία βρετανικά περιοδικά «The Royal Magazine» και «The Story-Teller Magazine» δημοσιεύθηκαν σε βιβλίο μόλις το 1932 με τον τίτλο «The thirteen problems». Στα ελληνικά υπήρξαν πολλές εκδόσεις του μυθιστορήματος ώσπου κυκλοφόρησε από το Λυχνάρι με τον τίτλο «Ο παραβάτης της έβδομης εντολής» και σήμερα (2018) επανακυκλοφορεί από τις εκδόσεις Ψυχογιός σε μεγαλύτερο σχήμα, με ένα ενδιαφέρον, περιεκτικό προλογικό σημείωμα της Χίλντας Παπαδημητρίου και με νέα μετάφραση (της Χρύσας Μπανιά). Ως προς το εξώφυλλο ακολουθούν την έκδοση Harper Collins (1993) ενώ έχουν ανακοινώσει πως στόχος τους είναι να κυκλοφορήσουν στα ελληνικά όλα τα αστυνομικά έργα της Agatha Christie.