Η «Θρυμματισμένη φρυγανιά» είναι ένα ιδιαίτερο ανάγνωσμα αλλά και ένα νουάρ μυθιστόρημα που ξεχωρίζει ανάμεσα στα πολλά που κυκλοφορούν. Ο κ. Κρίτωνας Σαλπιγκτής δυστυχώς δεν είναι πλέον μαζί μας αφού λίγο μετά την έκδοση της «Θρυμματισμένης φρυγανιάς» έφυγε από τη ζωή σε ηλικία 71 ετών και έτσι οι περιπέτειες του ιδιόμορφου ηλικιωμένου ποιητή Τέλη Δημητρέλλη θα παραμείνουν εντός των τειχών του ενός και μοναδικού πονήματος που μας τον συστήνει με τις καλύτερες προϋποθέσεις.

Ενός ήρωα που αφήνει ανεξίτηλο το σημάδι του μέσα μας με την ξεχωριστή ιδιοσυγκρασία του, το άκρατο χιούμορ του και την ερωτική του διάθεση στο φουλ παρά την προχωρημένη ηλικία του. Τα πρόσωπα του μυθιστορήματος είναι πολλά και τα περισσότερα, αν όχι όλα, αναφέρονται σε υπαρκτά πρόσωπα ή σε ήρωες μυθιστορημάτων άλλων συγγραφέων αστυνομικής λογοτεχνίας. Στην αρχή του βιβλίου υπάρχει κομμάτι που αναφέρεται ξεχωριστά σε κάθε πρόσωπο της μυθιστορίας ώστε να τους γνωρίσουμε εν τάχει αλλά και να διαπιστώσουμε ποιοι «παίζουν» τον εαυτό τους αλλά και ποιοι επινοήθηκαν ώστε να εξυπηρετήσουν τη ροή της πλοκής. Αλλά και αφού φτάσουμε στο τέλος του βιβλίου ο συγγραφέας ξεχωρίζει κάποια ονόματα αναφερόμενος σε γνωστούς και φίλους που συμπεριέλαβε στις σελίδες του μυθιστορήματος του ως βοηθητικούς ή μη ήρωες.

Ο Δημητρέλλης, λοιπόν, είναι ένας καταξιωμένος ποιητής στη Θεσσαλονίκη του 2011, εποχή όπου έχει ξεκινήσει η οικονομική κρίση στην Ελλάδα, και η ιστορία ξεκινάει με την Κυριακούλα – τη γυναίκα που τον φροντίζει και του καθαρίζει το σπίτι – να παθαίνει αποπληξία την ώρα που του έστρωνε το κρεβάτι και να μένει στον τόπο. Έρμαιο λοιπόν της απουσίας της Κυριακούλας θα υπάγει μόνος του στη λαϊκή για τα απαραίτητα ψώνια που τα έχει καταγράψει η Κατερίνα, η γυναίκα του αδελφού του Γεράσιμου. Εκεί θα πέσει το βλέμμα του πάνω στον Μπέκαρ από την Αίγυπτο και η καρδιά του θα χτυπήσει ρυθμικά στην απαράμιλλη ομορφιά του αλλά και στο διαπεραστικό βλέμμα του. Η προθυμία του Αιγύπτιου να τον βοηθήσει με τα ζαρζαβατικά αλλά και η γνωριμία της οικογένειας του με τον Καβάφη θα σπρώξει τον Δημητρέλλη να του κάνει μαθήματα ελληνικών. Στην πορεία όμως όλα θα αλλάξουν όταν θα ξαναμπεί απρόσμενα στη ζωή του ο παιδικός του φίλος Αλέξανδρος Τεφλιώνης και θα τον διαλύσει κυριολεκτικά σαν τη φρυγανιά που θρυμματίζει στο τσάι του όπως χαρακτηριστικά λέει και ο ίδιος.

Ο Αλέξανδρος, πετυχημένος συγγραφέας ενός αστυνομικού μυθιστορήματος παγκοσμίως και λάτρης του ωραίου φύλου, είναι γνωστός στην Αμερική με το όνομα Alex Teff. Επιστρέφει στην γενέτειρα του όχι μόνο για την προώθηση του βιβλίου του αλλά και για να μείνει μόνιμα πλέον στο παλιό προικώο της μητέρας του που είχε γίνει πολυκατοικία τη δεκαετία του ’50 από τον πατέρα του. Και εδώ αρχίζουν να περιπλέκονται κατά πολύ τα πράγματα. Ο Τεφλιώνης θα εξιστορήσει την ιστορία της οικογένειας του στον Δημητρέλλη θέλοντας να του δώσει να καταλάβει γιατί αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τόσο την ανέγερση της οικοδομής εκείνη την εποχή αλλά και τη Θεσσαλονίκη για να εγκατασταθούν στην Αθήνα. Τα γεγονότα που θα εκτυλιχθούν καθ’ όλη τη διάρκεια της εξιστόρησης θα φέρουν στο φως σκοτεινά μυστικά της οικογένειας Τεφλιώνη από τα χρόνια της Κατοχής δίνοντας στον «εθνικό» ποιητή της Θεσσαλονίκης, Τέλλη Δημητρέλλη, τον ρόλο του ντετέκτιβ προκειμένου να ανακαλύψει έναν περιβόητο θησαυρό που έχει κλαπεί από τους Ναζί και έχει θαφτεί κάπου στη Βόρεια Ελλάδα.

Φανταστείτε κάτι σαν τον θησαυρό του μακαρίτη από την ομώνυμη ελληνική ταινία μόνο που εδώ έχουμε να κάνουμε και με αρκετούς ανεξιχνίαστους θανάτους, αναρίθμητα θύματα, οικογενειακά συμφέροντα και μυστικές υπηρεσίες υπερδυνάμεων. Όλα μαζί σε έναν συγγραφικό καμβά «ζωγραφισμένο» με το ιδιαίτερο χιούμορ του συγγραφέα και δοσμένο μέσα από ίντριγκες, δολοπλοκίες και αστυνομικό δαιμόνιο που προκαλεί αδημονία στους αναγνώστες μέσα από τον σπιρτόζικο χαρακτήρα που το διέπει παρόλο τον όγκο του. Μιλάμε για 560 σελίδες που φεύγουν όμως γρήγορα καθώς κρατάει αμείωτο το ενδιαφέρον μας μέσα από κωμικοτραγικές καταστάσεις σαν να μας προσκαλεί κι εμάς να ψάξουμε για τις περιβόητες θαμμένες λίρες. Η «Θρυμματισμένη φρυγανιά» είναι η προσωποποίηση του «Έλα να δεις» καθώς μέσα στις σελίδες της γίνονται κυριολεκτικά τα πάντα! Αναφορές σε ιστορικά γεγονότα, κυνήγι θησαυρού, μυστηριώδεις και μη φόνους, παθιασμένοι έρωτες μέσα από συνεχόμενες ανατροπές που σε κάνουν να αγωνίας για την έκβαση της ιστορίας και για τη λύση του μυστηρίου γύρω από το θρύλο του χαμένου θησαυρού των Γερμανών.

Δεν είναι τυχαία λοιπόν η αναφορά του συγγραφέα στη δίκη του εγκληματία πολέμου Μαξ Μέρτεν το 1957, τον περιβόητο «Χασάπη της Θεσσαλονίκης», όπου οδήγησε 45.000 Εβραίους στο Άουσβιτς και λεηλάτησε τις περιουσίες τους και το εβραϊκό νεκροταφείο καρπώνοντας ένα τεράστιο χρηματικό ποσό. Θα μπορούσε να είναι και ένα από τα σημεία έμπνευσης του κ. Σαλπιγκτή για το ξετύλιγμα της πλοκής της «Θρυμματισμένης φρυγανιάς» αλλά και της δημιουργίας του ήρωα του Τέλη Δημητρέλλη. Ο ίδιος όμως στις διευκρινήσεις του συγγραφέα που συναντάμε στην αρχή του βιβλίου αναφέρει απλώς ότι μοναδική του πρόθεση ήταν να γράψει ένα ενδιαφέρον μυθιστόρημα. Τώρα, την ορθογραφία και την παλαιότερης αντίληψης στίξη της γλώσσας, που κάνουν ιδιαίτερο το πόνημα του κ. Σαλπιγκτή, τα αποδίδει ο ίδιος στην προσκόλληση του ηλικιωμένου αφηγητή του και ήρωα του βιβλίου στην εποχή του. Γιατί θα διαπιστώσετε, καθώς το διαβάζετε, ότι όλα εξιστορούνται μέσα από τον ίδιο τον Δημητρέλλη με εκείνο το χαρακτηριστικό γνώρισμα του σαρκαστικού χιούμορ και της ωμότητας που τον διακατέχει.

Ο Τέλης Δημητρέλλης έχει έναν μοναδικό τρόπο να τα λέει όπως αναφέρει και ο παιδικός του φίλος Αλέξανδρος Τεφλιώνης καταγράφοντας με καυστικό τρόπο την κατάσταση που έχει περιέλθει η Ελλάδα με την οικονομική κρίση, τις λαμογιές που γίνονται στο βωμό του χρήματος, τη δίψα για την απόκτηση οικονομικής επιφάνειας, την οικειοποίηση του μόχθου των άλλων για παγκόσμια καταξίωση, των συμφερόντων που παίζονται πίσω από την πλάτη μας. Και όλα αυτά μας υπόσχονται ένα άκρως ενδιαφέρον ταξίδι ανάγνωσης που θα μας κάνει να σπαρταράμε από τα γέλια σε αρκετά κομμάτια θρέφοντας την ψυχή μας με το εξαιρετικά απολαυστικό του περιεχόμενο.