Ο Δημήτριος Βικέλας είναι μία προσωπικότητα που έπαιξε σημαντικό ρόλο κατά τον 19ο και τις αρχές του 20ού αιώνα όχι μόνο στα γράμματα αλλά και στην εθνική και κοινωνική ζωή του τόπου γενικότερα. Από την φύση του φιλομαθής, κατάφερε, χωρίς ακαδημαϊκούς τίτλους, να συγκαταλεχθεί ανάμεσα στους λογίους της Ελλάδας και της Ευρώπης. Ζώντας για μεγάλα χρονικά διαστήματα στην Αγγλία (Λονδίνο) και στην Γαλλία (Παρίσι), ήρθε σε επαφή με τους κύκλους της διανόησης αυτών των χωρών της Ευρώπης, γεγονός που του επέτρεπε να παρακολουθεί με ψυχραιμία τις εθνικές και πολιτικές εξελίξεις στην Ελλάδα και να ασκεί επιρροή στους κύκλους αυτούς και στο ευρύτερο κοινό μέσω δημοσιευμάτων του σε περιοδικά και εφημερίδες, «Diplomate Grec hors cadre» [= άτυπο Έλληνα διπλωμάτη] τον χαρακτηρίζει ο Γάλλος ποιητής Sully Prudhomme.
Η ενασχόλησή μου με τον Βικέλα και το Αρχείο του, που αποτελεί τον κύριο χώρο έρευνας της παρούσας διατριβής, οφείλεται στην υπόδειξη του καθηγητή κ, Γιάννη Παπακώστα, ο οποίος ήταν και ο επόπτης της Διδακτορικής μου διατριβής. Με παρέπεμψε στο Αρχείο Βικέλα, το οποίο απόκειται στο Τμήμα Χειρογράφων και Ομοιοτύπων της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Ελλάδος, και το οποίο ήταν, εν πολλοίς, ανεξερεύνητο. Συνάντησα εκεί πλούσιο υλικό και, καθώς προχωρούσα, διαπίστωνα όλο και περισσότερες άγνωστες πτυχές της δράσης και του έργου του. Συνέχισα να καταγράφω άγνωστα έγγραφα, τα οποία δεν είχαν αξιοποιηθεί ή δεν είχαν τεκμηριωθεί κατάλληλα από τον ανιψιό του Αλέξανδρο Αρ. Οικονόμο στην βιογραφία του Βικέλα, παρότι αναδείκνυαν τις διαστάσεις της φυσιογνωμίας του ξεχωριστού αυτού Έλληνα λογίου και πατριώτη. Η έρευνα και αξιοποίηση όλου αυτού του υλικού υπήρξε επίπονη και συναρπαστική, ελπίζω δε και το αποτέλεσμα να συμβάλει στην περαιτέρω διερεύνηση της ζωής και του έργου του Βικέλα και στην προαγωγή των βικελικών σπουδών. [...]

(από τον Πρόλογο της έκδοσης)