Η αστυνόμος Τρύπη του Τμήματος Εγκλημάτων Κατά Ζωής και Προσωπικής Ιδιοκτησίας αναλαμβάνει την υπόθεση της εκτέλεσης της οικογένειας των Μαυρονικόλα. Είναι εντολή δολοφονίας ή ξεκαθάρισμα λογαριασμών; Γιατί; Τι συνέβη στα κυκλώματα της νύχτας που οδήγησε στη δολοφονία τεσσάρων ενηλίκων κι ενός πεντάχρονου παιδιού; Ταυτόχρονα, η Σοφία Μαυρονικόλα, που γλύτωσε λόγω απουσίας στην Αιθιοπία, επιστρέφει για να κηδέψει τους αγαπημένους της κι ορκίζεται εκδίκηση. Έτσι ξεκινάει ένα αδυσώπητο κυνήγι όχι μόνο ενάντια στον χρόνο αλλά και μεταξύ των δύο γυναικών για το ποιος θα βγάλει πιο γρήγορα άκρη σε αυτό τον σκοτεινό λαβύρινθο. Ποιος θα κερδίσει τελικά; Η εκδίκηση ή η δικαιοσύνη;

Η τέταρτη υπόθεση της αστυνόμου Τρύπη, που διαδραματίζεται τρία χρόνια μετά το προηγούμενο βιβλίο, το «Μοτίβο του δολοφόνου», είναι άλλο ένα ταξίδι στους σκοτεινούς δρόμους της Αθήνας και ταυτόχρονα ένα κείμενο πλούσιο σε κινηματογραφικές εικόνες, απρόσμενες παρομοιώσεις και αδιάκοπες σκηνές έντασης και δράσης. Είναι ένα πολυπρόσωπο μυθιστόρημα, με εκτελεστές, εντολείς, δολοφόνους, νονούς της νύχτας, μπράβους, βαποράκια, προστάτες και πόρνες, που καταφέρνει μια κατά βάσιν μονοδιάστατη ιστορία να τη γεμίσει με πληροφορίες που ζωντανεύουν ανάγλυφα έναν κόσμο που είναι καλύτερα να μη γνωρίσεις. Η καταγραφή της ώρας, η αποτύπωση των διαδρομών που χαράζουν οι ήρωες, με τις λεωφόρους, τους δρόμους και τα σοκάκια να περνάνε μπροστά από τα μάτια του αναγνώστη με υψηλή ταχύτητα, η διαρκής εναλλαγή πρωτοπρόσωπης και τριτοπρόσωπης αφήγησης, ο ευρηματικός τρόπος κάλυψης των κενών από γεγονότα περιόδων με τη χρήση μέλλοντα είναι χαρακτηριστικά γνωρίσματα ενός συγγραφέα που ξέρει να κρατά αμείωτο το ενδιαφέρον και να ντύνει με σημαντικές λεπτομέρειες και την παραμικρή τυπική διαδικασία. Κοφτές, μικρές προτάσεις εναλλάσσονται με μεγαλύτερες και περιγραφικές, καλολογικά στοιχεία και αναπάντεχες παρομοιώσεις συμβιώνουν με λουτρό αίματος και τη σκοτεινή πλευρά του υποκόσμου κι όλα αυτά συνθέτουν ένα ιδιότυπο αστυνομικό μυθιστόρημα που δεν ξεφεύγει από το στυλ των προηγούμενων, δεν παύει όμως να είναι εξίσου ενδιαφέρον.

Σε τριτοπρόσωπη αφήγηση εξιστορείται το κυρίως κείμενο, σε πρώτο πρόσωπο εκφράζει η Σοφία Μαυρονικόλα τον τρόπο σκέψης της, τα αρνητικά και τα θετικά συναισθήματά της, την πάλη της ανάμεσα στο ένστικτο και στη λογική και σε όσα άλλα συνθέτουν την προσωπικότητά της και αιτιολογούν κάθε της αντίδραση. Πρώτη φορά μάλιστα συναντώ σε μυθιστόρημα τη χρήση μέλλοντα, που καλύπτει με ευρηματικό τρόπο όσα γεγονότα δεν έχουν σημασία ή επαναλαμβάνονται στο κείμενο, όπως: «Το βράδυ της 15ης Γενάρη 2015, στο βιβλίο συμβάντων της ομάδας του Τμήματος Εγκλημάτων Κατά Ζωής θα καταγραφούν τα ακόλουθα γεγονότα» (σελ. 230) και κατά τον αυτό τρόπο θα μάθουμε για τις διακοπές των Χριστουγέννων: «Ο Σταυρίδης με τη σύζυγο και τη μικρή Λένια θα εκδράμει στα γραφικά Τρίκαλα… Ο Βεργίνης μετά της συζύγου θα εγκατασταθεί στην οικία του παιδικού του φίλου…» κλπ. (σελ. 183). Αυτά τα χωρία πάντως δεν παρατίθενται στεγνά, σα να διαβάζεις αστυνομική αναφορά, αλλά διαδραματίζονται πολλά μικρά και μεγάλα γεγονότα σε αυτές τις γραμμές, υπάρχει αναφορά στο παρελθόν και στο παρόν και διάφορα άλλα μικρά σημεία που δημιουργούν ένα νανο-σύμπαν μέσα στο κυρίως σύμπαν!

Το ύφος του κυρίου Αζαριάδη ακροβατεί και σε αυτό το μυθιστόρημα ανάμεσα στη στυγνή καταγραφή των γεγονότων και την εις βάθος διείσδυση στην ψυχολογία πρωταγωνιστών και δευτεραγωνιστών. Η ειρωνική του ματιά απέναντι στα κακώς κείμενα της σημερινής εποχής δεν κρύβεται, δημιουργώντας αναπάντεχες περιγραφές μα πάνω απ’ όλα πρωτότυπες παρομοιώσεις και μεταφορές: «Ο νομικός σύμβουλος θυμίζει πλάτανο σε πλατεία απομακρυσμένου χωριού του Πηλίου. Επιβλητικός. Πανύψηλος. Λίαν ευτραφής» (σελ. 96). Προσέξτε εδώ με τι τρόπο μετατρέπονται σε ανθρωπομορφικά τα στοιχεία της φύσης: «Σε κάποια κοντινή παραλία, κάποιος Αγαμέμνων θυσιάζει κάποια μικρή Ιφιγένεια κι ένα ανεπαίσθητο ούριο αεράκι σηκώνεται νωχελικά κι αρχίζει να σπρώχνει αργά το καθηλωμένο πλοίο της έρευνας» (σελ. 200). Και φυσικά υπάρχει και η αγαπημένη μου υφέρπουσα ειρωνεία: «Κύρια καθήκοντά τους η εξασφάλιση προστασίας κι η διακίνηση ναρκωτικών. Επιπροσθέτως, όταν απαιτηθεί, καβαλάνε τα αυτοκίνητα, μαζί με κάμποσα άλλα παιδιά, και πηγαίνουν να παραδώσουν Μαθήματα Επαναφοράς στην Ορθή Συμπεριφορά σε όσους δεν κατανοούν πλήρως τους όρους του παιχνιδιού» (σελ. 102).

Μου άρεσε πολύ το γεγονός πως κάποιος, κι ειδικά μια γυναίκα, θέλει να πάρει εκδίκηση για την οικογένειά της κι έτσι μας δίνεται η ευκαιρία να αναλογιστούμε, χάρη και στα παραδείγματα του κυρίου Αζαριάδη και στα αποτελέσματα των πράξεων, πόσο λεπτά όρια υπάρχουν ανάμεσα στην αυτοδικία και την ηθική. Θες να πάρεις εκδίκηση, μισείς, είσαι γεμάτος θυμό, τη σκανδάλη όμως θα την πατήσεις; Είσαι έτοιμος δηλαδή να γίνεις ένας δολοφόνος; Τα αντικρουόμενα αυτά στάδια δίνονται με υπέροχο, ανάγλυφο θα έλεγα τρόπο και προς επίρρωση έρχεται η αρχαία κλασική γραμματεία, με παράδειγμα από την «Ηλέκτρα» του Σοφοκλή, που θέλει ν’ αποκατασταθεί η δικαιοσύνη και να ξεπλυθεί η προσβολή από τη δολοφονία του πατέρα της, Αγαμέμνονα: «πότερα δικαστήν ή δικηφόρον λέγεις;», δηλαδή: «Τι προτιμάς, έναν δικαστή ή έναν τιμωρό;» ρωτάει τον χορό που αποζητάει κάποιον να επιφέρει τη δικαιοσύνη.

Η αστυνόμος Τρύπη έχει ένα πολύ καλά στελεχωμένο τμήμα και άξιους συνεργάτες, από τους οποίους ο καθένας εργάζεται στην κατάλληλη θέση. Δεν είναι όμως πιόνια της αρχηγού τους ούτε τη μισούν ή αντιδρούν αρνητικά απέναντί της. Η Τρύπη ξέρει να τους ανταμείβει, να χειρίζεται σωστά τις εντάσεις και να κατανοεί τα ανθρώπινα λάθη στα οποία ίσως υποπίπτουν. Μπρίνης, Μαντάς, Μπελούση, Φούκουρας και Μόραλης, ο αστυνομικός διευθυντής Σταυρίδης, ο ιατροδικαστής Κουρούτσος και άλλοι είναι συνεργάτες και αγωνίζονται να τα βγάλουν πέρα με τις υποθέσεις που τους ανατίθενται, ακριβώς όπως και στο «Μοτίβο του δολοφόνου». Κανείς δεν έχει υπερβολικές απαιτήσεις ή μεγαλομανία ούτε εποφθαλμιά κάποια άλλη θέση. Χωρίς να μαθαίνουμε αναλυτικά το παρελθόν των χαρακτήρων, τους βλέπουμε να εργάζονται με τον τρόπο του ο καθένας και να ολοκληρώνουν ό,τι τους ανατίθεται. Εδώ μάλιστα έχουμε και μια ξεκάθαρη δήλωση: «Σίγουρα χρειάζεται ο ηγέτης αλλά πάνω απ’ όλα είναι η ομάδα» (σελ. 435). Και είναι τόσο όμορφο να διαβάζω βιβλία με ομαδική δουλειά και όχι με τον κεντρικό ήρωα-ντετέκτιβ να τα κάνει όλα μόνος του!

Η υπόθεση ξετυλίγεται με τέτοιο τρόπο που ένιωθα πως βρίσκομαι στα κεντρικά γραφεία της υπηρεσίας, στους τόπους των εγκλημάτων, στο νεκροτομείο, στα καταγώγια και στα σκυλάδικα της εθνικής, στα βρώμικα της Μαβίλη και στα μισοσκότεινα δρομάκια στο πλάι της λεωφόρου Αθηνών ενώ περνούσαν από μπροστά μου οι άνθρωποι που διερευνούν την υπόθεση. Μαζί με την Τρύπη και τους υπαξιωματικούς σήκωνα τα τηλέφωνα, έκανα τις έρευνες, ζούσα την ένταση και την απελπισία του αδιέξοδου.

Τέλος, παρ’ όλο που έχουμε να ξετυλίξουμε ένα κουβάρι ακολουθώντας συγκεκριμένα βήματα (εντολέας à μεσάζων à δολοφόνος), ακόμη και η πραγματική ταυτότητα του εντολέα ήταν έκπληξη, γιατί ως το σημείο της ανατροπής ο συγγραφέας είχε ρίξει εσκεμμένα το φως του αλλού, παρασύροντάς με σ’ ένα παιχνίδι γάτας και ποντικιού ώσπου να μου αποκαλύψει τι και ποιος κρύβεται πίσω από την εκτέλεση. Σύμφωνα με τον κόσμο της νύχτας και για λόγους ασφαλείας κανείς δεν ξέρει άλλον από τον ανώτερό του στην περίεργη αυτήν αλυσίδα, οπότε και σε περίπτωση που κάτι πάει στραβά να μην εξαρθρωθεί όλο το κύκλωμα. Έτσι κι εδώ, αυτά τα πρόσωπα αναζητούνται από την ομάδα της Τρύπη και τη Σοφία, μόνο που «άλλα συγγραφεύς κελεύει» κι έτσι κάποιες αλλαγές οδηγούν την υπόθεση αλλού, μπλέκοντάς την και ταυτόχρονα κάνοντάς την πιο συναρπαστική. Φυσικά, εφόσον έχουμε να κάνουμε με τον κύριο Αζαριάδη, δεν περίμενα πως όλα θα είχαν ευτυχή και αναμενόμενη κατάληξη, η αλήθεια απέχει παρασάγγας απ’ όσα δείχνει η αρχή του μυθιστορήματος.

Ο «Σκοτεινός λαβύρινθος» είναι άλλο ένα διαφορετικό αστυνομικό μυθιστόρημα, γεμάτο ένταση, ανατροπές, κοφτούς διαλόγους, ρεαλιστικές σκηνές και ταυτόχρονα λιτό και στεγνό περιγραφικά ενώ κάποια λογοτεχνικά γνωρίσματα που το διανθίζουν έρχονται την κατάλληλη στιγμή για να ξεκουράσουν τον αναγνώστη. Ο συγγραφέας ξέρει πολύ καλά το αντικείμενό του και το στυλ γραφής του και η επιλογή των σκηνών, των διαλόγων και του λεξιλογίου δίνουν ένταση και αληθοφάνεια. Προκλητικό, διαφορετικό, παίζει με το μυαλό του αναγνώστη από την αρχή ως το τέλος και χαρίζει πολλές σελίδες έντασης και σασπένς!

«Όχι. Όχι… δεν είναι τούνελ. Είναι λαβύρινθος. Ένα πλέγμα Σκοτεινών Λαβυρίνθων. Μια αχανής πολιτεία βυθισμένη στα έγκατα της Γης. Τεράστιες αίθουσες που επικοινωνούν με στενούς, χαμηλούς, παγωμένους διαδρόμους, βυθισμένους σε αδιαπέραστο σκοτάδι… Έχασα πολλά κομμάτια από τον εαυτό μου χωρίς να το συνειδητοποιήσω, έχασα όμως κι άλλα με πλήρη επίγνωση. Έσκισα τις σάρκες μου για να τα ξεφορτωθώ. Πόνεσα, πληγώθηκα, δεν είχα τον χρόνο να μετανιώσω, να θρηνήσω. Τα παράτησα λάφυρα, πίσω μου, για όποιον επίμονο εχθρό με ακολουθήσει. Ακόμα κι αν είναι ο ίδιος μου ο εαυτός, σε δεύτερη βελτιωμένη έκδοση. Οι τύψεις, οι ενοχές. Η φυγή δεν είναι λύση. Όσο μακριά κι αν διακτινιστείς, δεν θα βρεις καμία λύτρωση, απλά θα κρύψεις τον σκελετό στην ντουλάπα και κάθε φορά που την ανοίγεις θα τον αντικρίζεις να σου χαμογελάει σαδιστικά…»

Τέταρτο βιβλίο για τον Γρηγόρη Αζαριάδη ο «Σκοτεινός λαβύρινθος» και οφείλω να ομολογήσω ότι το ευχαριστήθηκα περισσότερο από τα προηγούμενα. Όχι ότι τα υπόλοιπα βιβλία ωχριούν μπροστά του αλλά πως να το κάνουμε… ο πήχης σε κάθε του συγγραφική δουλειά ανεβαίνει ακόμα περισσότερο. Δεν θα αναφερθώ ξανά στο πως γνώρισα τον ίδιο και τα βιβλία του γιατί θα καταντήσω γραφική. Θα ασχοληθώ αποκλειστικά με το βιβλίο και τα συναισθήματα που μου δημιούργησε διαβάζοντας το. Ο συγγραφέας στα δύο πρώτα του βιβλία έκανε λόγο στο neo polar δίνοντας πολιτικές προεκτάσεις στη γραφή του. Στο τρίτο ασχολήθηκε με το police procedural δημιουργώντας ένα βιβλίο με λεπτομέρειες στις έρευνες της αστυνομίας για τον εντοπισμό ενός serial killer για να φτάσει στο τέταρτο βιβλίο του και πραγματικά να απογειώσει και τον τρόπο γραφής του αλλά τον τρόπο που επεξεργάζεται την πλοκή του.

Σεπτέμβρης 2014… Δύο ζευγάρια κάθονται στην αυλή τους στο αγρόκτημα τους στο Μαραθώνα και απολαμβάνουν το πρωινό τους όταν ξαφνικά δύο άγνωστοι εισβάλουν στην ιδιοκτησία τους και κυριολεκτικά τους γαζώνουν με τα όπλα τους. Η οικογένεια Μαυρονικόλα ξεκληρίζεται στην κυριολεξία. Η αστυνόμος Τρύπη και η ομάδα της καλούνται να ανακαλύψουν ποιος κρύβεται πίσω από αυτή την τόσο αποτρόπαιη δολοφονία. Στην πορεία των ερευνών θα τους γίνει γνωστό ότι υπάρχει εν ζωή η κόρη της οικογένειας η οποία είχε εξαφανιστεί μυστηριωδώς πριν μερικά χρόνια. Τι ήταν αυτό που έστρεψε τη Σοφία Μαυρονικόλα στη φυγή; Ποιο μυστικό κρύβεται μέσα στους σκοτεινούς λαβύρινθους του μυαλού της; Ποιος υπέγραψε το συμβόλαιο θανάτου της οικογένειας της; Η επιστροφή της κοπέλας στην Ελλάδα θα στρέψει την ομάδα ερευνών του Τμήματος Εγκλημάτων Κατά Ζωής σε έναν αγωνιώδη αγώνα για να εξιχνιάσουν αυτό το τόσο μυστηριώδες έγκλημα. Οι άγραφοι νόμοι της νύχτας όμως είναι σκληροί και αδυσώπητοι…

«Κρυμμένη στο σκοτάδι μπορώ να φανταστώ τον ιδρώτα να αυλακώνει το πρόσωπο του. Τα δάχτυλα του, ιδρωμένα κι αυτά, να παίζουν νευρικά με το όπλο. Μπορώ να δω τον φόβο του, κι αυτό με πλημμυρίζει με μια άγρια ηδονή. Εγώ έχω τον έλεγχο, εγώ σκηνοθετώ την ταινία, το τέλος είναι αυτό που εγώ έχω γράψει… Το επόμενο δευτερόλεπτο νιώθω ένα πιστόλι στο πίσω μέρος του κεφαλιού μου… Μια φωτεινή άλως φωσφορίζει μέσα στο σκοτάδι σαν στρογγυλός ιπτάμενος δίσκος που ετοιμάζεται να προσγειωθεί πάνω στους σιωπηλούς τάφους… Η απειλή ζωγραφίζεται τόσο έντονη στα μάτια του, που αν απλώσω το χέρι μου θα μπορούσα να την αγγίξω… Οι πυροβολισμοί ηχούν εκκωφαντικοί. Σκοτάδι, σκοτάδι και αίμα, πολύ αίμα…»

Ο Γρηγόρης Αζαριάδης κάνει στροφή 180 μοιρών και χαρίζει στους αναγνώστες ένα αστυνομικό θρίλερ με αρκετά noir στοιχεία στη γραφή του πλέκοντας μια πολύ καλά δομημένη ιστορία η οποία αναφέρεται στη δράση του υποκόσμου, των πληρωμένων δολοφόνων και της προσωπικής εκδίκησης. Σε αυτό το βιβλίο οι συστάσεις των μελών της αστυνομικής ομάδας περιορίζονται σε κομμάτια της καθημερινότητας τους χωρίς να γίνεται ιδιαίτερη εμβάθυνση στους χαρακτήρες τους. Ο συγγραφέας επιλέγει να εστιάσει περισσότερο στην προσωπικότητα της Σοφίας Μαυρονικόλα παρουσιάζοντας τις σκέψεις της μέσω πλάγιας γραφής αποστασιοποιώντας τη κατά κάποιο τρόπο από την υπόλοιπη ιστορία. Παρ’ όλα αυτά όσο προχωράει η πλοκή διεισδύουμε περισσότερο σε αυτές τις σκέψεις οι οποίες μας παρασύρουν μέσα στους λαβύρινθους του μυαλού της καταφέρνοντας να στήσουμε το παζλ των απαντήσεων που ψάχνουμε. Ο Αζαριάδης δημιούργησε μια εξαιρετικά μυστηριώδη ηρωίδα τοποθετώντας τη στην πρώτη γραμμή του πυρός θα λέγαμε δίνοντας της έναν ισχυρό ρόλο στην εξέλιξη της ιστορίας που έπλασε στο μυαλό του αφήνοντας κάπως σε δεύτερη μοίρα την αστυνόμο Τρύπη και την ομάδα της.

Διατηρεί όμως σε έναν μικρό βαθμό την έννοια του police procedural που είχε υιοθετήσει στο προηγούμενο βιβλίο του βυθίζοντας μας μέσα στις λεπτομερείς έρευνες των αστυνομικών για να φτάσουν στη λύση των δολοφονιών και στη σύλληψη των δραστών. Περιγραφικός στην αφήγηση του ο συγγραφέας μας ταξιδεύει για άλλη μια φορά στους δρόμους της Αθήνας αλλά και σε διάφορα μέρη της Ελλάδας κάνοντας μας συνοδοιπόρους των ηρώων του. Τα πάντα κινούνται σε ρεαλιστικούς χρόνους δίνοντας μας τη δυνατότητα να κατανοήσουμε και την αληθοφάνεια στις κινήσεις των χαρακτήρων που έχει πλάσει χωρίς να τους μετατρέπει σε κάτι το εντελώς εξωπραγματικό αλλά και το χρονικό περιθώριο που χρειάζεται προκειμένου να διαλευκανθεί μια υπόθεση δολοφονίας. Η επιλογή του να ασχοληθεί με τα συμβόλαια θανάτου που στήνονται στα σκοτάδια του υποκόσμου μας βυθίζει μέσα σε έναν ανελέητο και σκληρό κόσμο όπου τα συναισθήματα παγώνουν και επικρατεί μονάχα ο ψυχρός επαγγελματισμός. Βάζοντας στο παιχνίδι της πλοκής και την προσωπική εκδίκηση δημιουργεί διλήμματα στους αναγνώστες για το αν οι ένοχοι θα πρέπει να κριθούν ενώπιον της δικαιοσύνης ή μέσω μια αυτοδίκαιης τιμωρίας. Για άλλη μια φορά η κάθαρση επέρχεται κυριολεκτικά την τελευταία στιγμή και οι αποκαλύψεις καταφθάνουν σαρωτικές ισοπεδώνοντας τα πάντα γύρω τους.

«Να δίνεις όλο σου τον εαυτό, να προσφέρεις χωρίς όρια. Από τη μια μεριά για να εξιλεωθείς από τους κρυφούς σου δαίμονες γι’ αυτά που έζησες δίχως να νιώσεις ότι άλλοι προσφέρουν πράγματα σ’ εσένα. Κι όταν αποφασίζεις να επιστρέψεις στην Ιθάκη σου βλέπεις ότι κάποιοι την έχουν ισοπεδώσει… Συνειδητοποιούσα με τον πιο σκληρό τρόπο ότι η αδρεναλίνη αποτελούσε πια το βασικό μου καύσιμο… Ένα πραγματικό ναρκωτικό που μπορεί στο παρελθόν να είχε ρημάξει τη ζωή μου, αλά τώρα ήταν ο μοναδικός λόγος που με κρατούσε ζωντανή…»

Εν κατακλείδι ο «Σκοτεινός λαβύρινθος» αποτελεί ένα αστυνομικό θρίλερ που θα μας ταξιδέψει μέσα από τους δαιδαλώδεις λαβύρινθους του μυαλού μας και θα μας κάνει να δούμε μια άλλη όψη του υποκόσμου που κρύβεται στις σκιές αλλά και κάτω από τις μάσκες αθώων φαινομενικά ανθρώπων. Άραγε θα καταφέρουμε να βρούμε τη λυτρωτική έξοδο ή θα χαθούμε μέσα στα σκοτάδια των διαδρόμων του;