Ρένα Ρώσση-Ζαίρη-«Αστέρια στην άμμο» εκδόσεις Ψυχογιός

Γράφει η Μάγδα Παπαδημητρίου-Σαμοθράκη

"Όσοι θέλουν να ονομάζονται γονείς έχουν άραγε τη ψυχική ωριμότητα να αναλάβουν τον ρόλο τους; Τα λάθη των γονιών μας τα κληρονομούμε. Οι πράξεις τους, ακόμη και η απουσία των πράξεων τους, καθορίζουν τη ζωή μας, το πώς θα εξελιχθεί, το πώς θα διαμορφωθεί»

Διαβάζοντας το νέο βιβλίο της Ρένας Ρώσση-Ζαίρη «Αστέρια στην άμμο» από τις εκδόσεις Ψυχογιός» ήρθε στη μνήμη μου ένα παλιότερο βιβλίο της «Επάγγελμα Γονέας; Πανεύκολο» που είχα τη τιμή να το παρουσιάσω όταν ήρθε στη Κατερίνη. Εκείνο μιλούσε πώς μόνο όταν ξέρουμε να μεγαλώνουμε παιδιά, ενεργούμε σωστά, δεν αγχωνόμαστε και συμβάλλουμε στη σωστή διαπαιδαγώγηση του παιδιού μας. Κι είναι τόσο απλό και τόσο όμορφο να είσαι γονέας... Όμως γνωρίζουμε να μεγαλώνουμε παιδιά ή τα μεγαλώνουμε στη τύχη; Μήπως βγάζουμε τα δικά μας απωθημένα και τα γεννούμε πάνω σε μια στιγμή ευχαρίστησης ή για να έχουμε μια καλή εικόνα στη κοινωνία;

Η Ρένα Ρώσση-Ζαίρη επαναφέρει το θέμα των γονιών μέσα από τις σελίδες του νέου της βιβλίου. Όλα ξεκίνησαν από τη γνωριμία της με ένα ηλικιωμένο άντρα-αναγνώστη σε μια από τις παρουσιάσεις της σε προηγούμενο βιβλίο. Τη τάραξε και τη συγκίνησε η ιστορία του. Το κλωθογύριζε στο μυαλό της, όπως γράφει στο πρόλογο της. Η πραγματική ιστορία του, έγινε βιβλίο την οποία με τη σειρά της την αφιέρωσε στον πατέρα της, που είναι ένα αστέρι στον ουρανό. Μια ιστορία που προβληματίζει ακόμη και τις απαιτητικές αναγνώστριες που θέλουν κάτι διαφορετικό. Είναι αληθινή γι αυτό οι σελίδες φεύγουν γρήγορα και το βιβλίο μπορεί να τελειώσει σε λίγες μόνο ώρες. Είναι συγκλονιστική με πολύ έντονα συναισθήματα, ανατροπές και πολλούς διαφορετικούς τόπους. Ύδρα, Πάτρα, Εύβοια, Βαρκελώνη, Κύπρος, Ρώμη και Ινδία... Τα μέρη όπου έζησαν και ταξίδεψαν οι ήρωες του βιβλίου. Και μέσα σ’ αυτούς τους τόπους κονταροχτυπιούνται χαρακτήρες και φτάνουν στην ανατροπή. Τους ακολούθησα, ταξίδεψα μέσα από τις όμορφες περιγραφές της, οργίστηκα με τους ήρωες που ολοζώντανοι ερχόταν δίπλα μου σαν να θέλουν να απολογηθούν. Άλλοι πικραμένοι, άλλοι με σκυμμένο το κεφάλι κι άλλοι να αποποιούνται την ατομική ευθύνη λέγοντας ότι «δεν φταίμε εμείς που κληρονομήσαμε τα λάθη» όπως ο Μάξιμος Απέργης. Χαρακτήρα που δεν συμπάθησα καθόλου γιατί δεν προσπάθησε να αλλάξει τον χαρακτήρα του, βολεύτηκε στα θέλω του πατέρα του. Όπως και τον Ίωνα που ήταν κι αυτό πλουσιόπαιδο με όλα τα αρνητικά χαρακτηριστικά που θα διαπιστώσετε καθώς διαβάσετε το βιβλίο. Ο Ανδρέας ήταν ο πιο συμπαθητικός ήρωας για μένα. Ήταν ο πιο αγνός. Δεν ήταν πλούσιος όπως τους άλλους, μόχθησε γι αυτά που απέκτησε, δεν τα βρήκε έτοιμα και ήταν αληθινός. Αγαπούσε άδολα την Αλεξία μέχρι τέλους. Είμαι σίγουρη ότι θα μπει στη καρδιά σας. Η γιαγιά της Αλέξιας, η Αντωνία, μια αυταρχική πλούσια γυναίκα που κοιτούσε τον κόσμο, τη κλειστή κοινωνία του νησιού αντικατοπτρίζοντας πολλούς από μας. Της μιλούσε της Αλέξιας για τη θέση της γυναίκας «Οι άντρες δεν είναι σαν τις γυναίκες. Καμιά φορά ορέγονται κι άλλες εκτός τις συζύγους τους. Όλοι οι άντρες. Μη νομίζεις πως μόνο ο γιος μου έκανε αυτή τη βλακεία» και «Έτσι συμπεριφέρονται όλοι οι άντρες και οι γυναίκες πρέπει να στηριχτούμε στην λογική μας πια και να κάνουμε υπομονή. Όχι να διαλύουμε την οικογένεια μας για ένα πταίσμα. Όχι να τους αντιμιλάμε και να τους κατηγορούμε. Ο άντρας είναι ο αρχηγός και η γυναίκα πρέπει να υποτάσσεται στις επιθυμίες του και να…» Η γυναίκα της εποχής εκείνης υποταγμένη στα θέλω του άντρα αφέντη. Μα και σήμερα μήπως δεν υπάρχουν τέτοιες γυναίκες που δεν σηκώνουν κεφάλι και υπομένουν; Μετά από τα μισά του βιβλίου όμως τη συμπάθησα πολύ. Ο Ιάκωβος Στεργίου ήταν από αυτά τα παιδιά. Μεγάλωσε με τους αυταρχικούς γονείς, του επέβαλαν τα δικά τους πρέπει και θέλω. Μέχρι που έβγαλε την αλήθεια στο φως για τον δικό του πατέρα, για τους στόχους που επέβαλλε να έχει στην ζωή του, για τη γυναίκα που θα παντρευόταν, για τη χαμηλή αυτοπεποίθηση, για τις περιουσίες, για πολλά για…….. Ποτέ δεν άκουσε ένα μπράβο από τον απόλυτο δικτάτορα. Έγινε ίδιος ο πατέρας του, ο Λουκάς Στεργίου γιατί έτσι έπρεπε να γίνει. Μέχρι που χάθηκε από τη ζωή τους για να αναγεννηθεί. Το ηφαίστειο όταν εκρήγνυνται από τις ψυχές των καταπιεσμένων παιδιών όταν καταφέρουν να ξεφύγουν, μπορεί να γίνει επώδυνο που θα παρασύρει τα πάντα στο διάβα του. Τις γυναίκες Απέργη και Στεργίου τις λυπήθηκα γιατί έπεσαν θύματα των αντρών τους. Δεν μπορούσαν να ανατρέψουν τη θέση τους. Στάθηκε κυριολεκτικά δίπλα της και είχε κι αυτή τις ανατροπές της στη ροή της ιστορίας. Η Αλέξια, ένα παιδί που έζησε μέσα στο ψέμα μα τα κατάφερε να σταθεί στα πόδια της. Δυνατή όπου χρειαζόταν, ευαίσθητη μπροστά στα ανεπανόρθωτα που ήρθαν στη ζωή της χωρίς να σηκώσει τα χέρια. Η Αγαθονίκη ή Νίκη, η κόρη της Αλκμήνης, ένα κορίτσι που μεγάλωσε με μάνα και γιαγιά με φωλιασμένα στη καρδιά τους το μίσος και την εκδίκηση για την οικογένεια Στεργίου. Θύμα κι αυτή των κακών συναισθημάτων που μεταδίδουν οι γονείς. Απωθημένα που δεν χάνονται αν δεν το παλέψεις μόνος σου. Χρησιμοποιήθηκε από τη μάνα της για να λυτρωθεί εκείνη. Μαύριζε τη παιδική ψυχή της. Τα παιδιά πληρώνουν τα λάθη μας. Που τα αφήνουμε να παλέψουν για να οικοδομήσουν και πάλι τις αξίες τους. Που τα στιγματίζει το παρελθόν, οι πληγωμένες θύμησες. Που τρέμουν το αύριο γιατί δεν έχουν σταθερά θεμέλια από μας που τους τα δώσαμε βουτηγμένα στα ψέματα. Τα μάθαμε να παίρνουν βιαστικές, λανθασμένες αποφάσεις, να φυλακίζουν τα συναισθήματά τους, να είναι υποχείρια μας. Κατευθυνόμενα ρομπότ, προγραμματισμένα. Μέχρι να δουν μόνα τους το φως και να βγουν από την σπηλιά. Να ξεκλειδώσουν τις αλυσίδες και να πετάξουν ότι άσχημο τους ακολουθεί και να δουν τον κόσμο πιο όμορφο. Κι όταν βρουν την αγάπη, τη μεγάλη αυτή δύναμη μπορούν να γίνουν αστέρια στην άμμο ή τον ουρανό. Αγάπη και συγχώρεση. Πόσο μεγάλες λέξεις. Αλήθεια μπορούμε να απεγκλωβιστούμε από τα παιδικά τραύματα και να βγούμε νικητές; Μπορούμε να αγαπήσουμε πραγματικά; Τάχα δεν κρατά χρόνια αυτή η κατάσταση; Τόσες γενιές μεγάλωσαν βουτηγμένες στα θέλω, τα πρέπει, στο τι θα πει ο κόσμος. Τελικά ποιος φταίει για την ανατροφή μας; Ποιον να κατηγορήσουμε; Ταπεινή μου γνώμη; Τον εαυτό μας που συνεχίζουμε το «Αμαρτίες γονέων παιδεύουσι τέκνα» χωρίς να μας δίνω άφεση αμαρτιών. Ούτε να μας απαλλάσσω από τις ευθύνες.

Οι περισσότεροι γονείς μεγαλώνουν τα παιδιά τους με τα πρότυπα της κοινωνίας, με το τι αυτή επιτάσσει κι όχι το τι θέλουν τα ίδια τα παιδιά. Σπουδές, γάμος, επαγγελματική αποκατάσταση. Τίποτε από όλα αυτά δεν θέλουν τα ίδια παιδιά μα μπολιάζονται από τη γέννα τους ακόμη.

Η συγγραφέας παραθέτει φράσεις του Μενέλαου Λουντέμη, του αγαπημένου της συγγραφέα, αλλά και ψήγματα της φιλοσοφίας του Γκάντι. Όπως για τον θυμό και την εκδίκηση μέσα από τα λόγια του Κάρολου Στεφανίδη προς τη Νίκη «Μόνο όταν συγχωρέσεις θα απελευθερωθείς. Νομίζεις πώς θα νιώσεις καλύτερα όταν η αδελφή σου πονέσει. Πρέπει να παλέψεις με αυτό το πονεμένο σου παρελθόν για να απαλλαγείς από τη σκοτεινιά μέσα σου». Ενώ στη σελίδα 382 γράφει η συγγραφέας μέσω της Νίκης «Και οι δυο με ανέθρεψαν με ένα και μόνο σκοπό, την εκδίκηση. Από τότε που γεννήθηκα κουβαλώ όλα τα αρνητικά συναισθήματα μέσα μου. Πονάει αυτό το φορτίο. Σε χαρακτηρίζει σαν άνθρωπο. Πρέπει να παλέψω, πρέπει να χαρίσω στον εαυτό μου το δικαίωμα να ζήσω χωρίς πόνο».

Το ταξίδι θα το κάνετε μόνοι σας. Είναι όμορφο αλλά και επώδυνο. Θα βρείτε μέσα στο μυθιστόρημα ένα από σας κι εύχομαι να σας δώσει τη λύση. Ας πετάξουμε αυτά που κουβαλούμε κι ας ελαφρώσουμε το φορτίο. Η συγγραφέας μας ανοίγει το δρόμο για τη βελτίωση μας. Εμείς ας τον πορευτούμε μέχρι το τέλος.

Καλοτάξιδο να είναι!