"Οι δειλοί που προδίδουν πατριώτες στους Ούνους, επειδή φοβούνται το θάνατο, να ξέρουν πως τους την έχουμε στημένη, πως είναι καταδικασμένοι και με την πρώτη ευκαιρία θα εξοντωθούν σα ζώα".

Με αυτά τα λόγια η L\'Humanite, επίσημο έντυπο του Γαλλικού Κομμουνιστικού Κόμματος (PCF), καλούσε, τον Απρίλιο του 1942, τους γάλλους αντιστασιακούς σε πράξεις εκδίκησης. Στις κατεχόμενες από τον Άξονα πόλεις, οι οργανώσεις των κομμουνιστών καλλιέργησαν συστηματικά τη μαζική ανυπακοή απέναντι στην κατοχική εξουσία. Στην Αθήνα και τον Πειραιά, η αλματώδης ανάπτυξη του ΕΑΜ, βασισμένου σε ένα εκτεταμένο οργανωτικό δίκτυο, τροφοδοτούσε το αντικατοχικό αίσθημα του κόσμου, οδηγώντας τον σε πλήρη ρήξη με το κατοχικό καθεστώς. Η όξυνση της ναζιστικής τρομοκρατίας σε συνδυασμό με την πολιτική πόλωση που κορυφώθηκε κατά την τελευταία φάση της Κατοχής (1943-1944) οδήγησε σε έναν αιματηρό κύκλο εκτελέσεων, ανοιχτών μαχών και δολοφονιών στο κέντρο και τις συνοικίες της πρωτεύουσας ανάμεσα στις ελληνόφωνες κατοχικές δυνάμεις (Χωροφυλακή, Ασφάλεια, Τάγματα Ευζώνων) και τους "αντάρτες πόλης" του ΕΛΑΣ και της ΟΠΛΑ που κλήθηκαν να περιφουρήσουν ανοιχτά τις εαμικές και κομματικές οργανώσεις, αναλαμβάνοντας παράλληλα "μυστικά" καθήκοντα πληροφοριών, κατασκοπείας και εξόντωσης στελεχών του κατοχικού μηχανισμού. Η λειτουργία και δράση αυτού του "σιδερένιου βραχίονα του κόμματος" αποτελεί μία από τις τελευταίες άγνωστες σελίδες της κατοχικής ιστορίας και τίθεται για πρώτη φορά κάτω από το μικροσκόπιο μιας συστηματικής ιστορικής έρευνας.


Για πρώτη φορά έρχονται στο φως η δομή, τα πρόσωπα, οι πρακτικές της ΟΠΛΑ, της πολιτοφυλακής του ΕΛΑΣ που είχε αναλάβει να εκτελεί συνεργάτες του κατακτητή και όσους έλληνες πολίτες θεωρούνταν προδότες στα μάτια του κομμουνιστικού κόμματος. Η υπόθεση αυτή υπήρξε ένα σύνθετο φαινόμενο άρρηκτα συνδεδεμένο με τα εθνικοαπελευθερωτικά-κοινωνικά αιτήματα στο ασφυκτικό κατοχικό πλαίσιο όπου δρούσαν και τα Τάγματα Ασφαλείας. Δεν είναι τυχαίο λοιπόν που σκεπάστηκε από μια ομερτά που βαστά μέχρι σήμερα.

(Μανώλης Πιμπλής, "Τα Νέα", Βιβλιοδρόμιο, 31/3/2012)