Η Έκθεσις Κεφαλαίων Παραινετικών είναι το μοναδικό κείμενο που μας κληροδότησε η γραφίδα του Αγαπητού Διακόνου. Το έργο αυτό, αποδέκτης του οποίου ήταν ο αυτοκράτωρ Ιουστινιανός Α΄ (527-565), γνώρισε πολύ μεγάλη διάδοση ήδη κατά τους βυζαντινούς χρόνους, αξιοποιήθηκε από την εποχή της Αναγέννησης ως εγχειρίδιο για τη διδασκαλία της ελληνικής γλώσσας στη Δύση και στις παραδουνάβιες ηγεμονίες, μεταφράστηκε σε πλήθος γλωσσών (βουλγαρική, λατινική, εκκλησιαστική σλαβονική, αγγλική, γαλλική, γερμανική κ.ά.) και επηρέασε περισσότερο από κάθε άλλο βυζαντινό κείμενο τον πολιτικό στοχασμό των λαών, οι οποίοι ήρθαν σε επαφή με τη Βυζαντινή Αυτοκρατορία. Το ευσύνοπτο αυτό πόνημα αποκαλύπτει με ενάργεια τις θεμελιώδεις αρχές της πολιτικής σκέψης των Βυζαντινών κατά τον 6ο αιώνα αναφορικά με τις αρετές του ιδανικού ηγεμόνος και με τον ιδεατό τρόπο άσκησης της βασιλικής εξουσίας.

Ο παρών τόμος περιλαμβάνει το πρωτότυπο κείμενο της Εκθέσεως Κεφαλαίων Παραινετικών και την πρώτη απόδοση του έργου στη νεοελληνική γλώσσα. Με την εισαγωγή και τα εκτενή ερμηνευτικά σχόλια που συνοδεύουν το κείμενο, το πόνημα του Αγαπητού Διακόνου εντάσσεται πλήρως στο ιστορικό και πολιτικό πλαίσιο της εποχής του, το ζήτημα της χρονολόγησης του έργου εξετάζεται υπό νέο πρίσμα και η διαχρονική αξία του κειμένου καθίσταται προφανής.