ΒΙΒΛΙΟ-ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΕΙΣ-ΚΡΙΤΙΚΕΣ Λίτσα Κοντογιάννη

Ένα βιβλίο που ενώ έχει τόσο λίγες σελίδες, λέει τόσα πολλά. 16 διηγήματα που πατάνε στη απόλυτη πραγματικότητα της Ελλάδας του σήμερα, σφύζουν από ζωή, χωρίς ωραιοποιήσεις, ιστορίες που κινούνται κάτω από την επιφάνεια, πάνω στην οποία πολλοί από μας αρεσκόμαστε να κινούμαστε, γιατί πολύ απλά μέσα σε αυτές τις ιστορίες θα μπορούσε να πρωταγωνιστεί ΕΝΑΣ ΑΠΟ ΜΑΣ.

16 ιστορίες μοναδικές, ανεξάρτητες μεταξύ τους, γραμμένες με πολύ αγάπη και τρυφερότητα.

Η συγγραφέας με την υπέροχη γραφή της, μας δίνει τη πραγματική διάσταση των ιστοριών αυτών, άλλοτε με ένα ελπιδοφόρο μήνυμα κι άλλοτε όχι. Μας δίνει τροφή να προβληματιστούμε και σίγουρα θα πιάσουμε τον εαυτό μας να αναρωτιόμαστε: Εμείς πως και δεν αντιληφθήκαμε αυτή τη πλευρά της ζωής; Κι ας διαδραματίζεται ακριβώς δίπλα μας.

Θερμά συγχαρητήρια στη κυρία Τσαγκαράκη που καταπιάστηκε με όλες τις επιπτώσεις και τα προβλήματα της οικονομικής, και όχι μόνο, κρίσης που αφορά όλους, ανεξάρτητα από φύλο, χρώμα, εθνικότητα.

«Ένας από εμάς» της Νούλης Τσαγκαράκη από τις εκδόσεις Πνοή

Γράφει η Μάγδα Παπαδημητρίου-Σαμοθράκη

Το βαθμολογώ ως διήγημα με 5. Όχι ότι δεν υπάρχουν κι άλλα διηγήματα που αξίζουν αυτό τον βαθμό. Τα μηνύματα και τα φορτισμένα συναισθήματα που μου έδωσε ως αναγνώστρια με οδήγησαν στο να το βαθμολογήσω μ’ αυτόν τον βαθμό χώρια που η γραφή της με καθήλωσε. Διαβάζοντας τα διηγήματα του νέου βιβλίου των Εκδόσεων Πνοή της Νούλης Τσαγκαράκη ένιωσα ένα σφίξιμο στο στομάχι. Όχι γιατί είναι τρομερά ή φρικιαστικά αλλά γιατί ο κάθε ήρωας των 16 διηγημάτων μπορεί να είναι κυριολεκτικά «Ένας από μας». Ποιος αλήθεια μπορεί να αμφισβητήσει ότι και τα διηγήματα μπορούν να ταρακουνήσουν με τα μηνύματα τους όταν το γράψιμο τους είναι άριστο; Διεισδύοντας μέσα στις καθημερινές ιστορίες της, ο αναγνώστης ζει σ’ ένα κόσμο ρευστό, μεταβαλλόμενο, τραγικά επικίνδυνο μερικές φορές. Οι ήρωες της συγγραφέως ντόπιοι ή αλλοδαποί παλεύουν με τις εξαιρετικά δύσκολες συνθήκες της νέας εποχής. Δοκιμάζονται, αλληλεπιδρούν κι αλληλοεπηρεάζονται, αλλά κυρίως αναμετρώνται με τον ίδιο τους τον εαυτό και την ηθική τους υπόσταση στην προσπάθειά τους να παραμείνουν όρθιοι. Μεγάλος ο αγώνας πράγματι αλλά όχι αδύνατος. Διαβάζοντας το ουσιαστικά ο αναγνώστης βλέπει ότι αυτά που διαβάζει συμβαίνουν γύρω του, στην διπλανή πόρτα χωρίς να προλαβαίνει να συμμετέχει στην λύση τους. Χωρίς να έχει συνειδητοποιήσει μέχρι εκείνη την στιγμή ότι μπορεί και ο ίδιος κάποια στιγμή μπορεί να γίνει θύτης ή θύμα των καταστάσεων που βιώνει καθημερινά. Είχα πει πώς στην κρίση περίμενα να ενωθούμε ως λαός κι όχι να κοιτά ο καθένας τον εαυτό του. Η συγγραφέας απαντά σ’ αυτή μου την διαπίστωση με τα διηγήματα της κι ένιωσα ότι ήθελα να τα γράψω εγώ. Ταυτίζομαι απόλυτα μαζί της. Ο λόγος της ζωντανός, πηγαίος, η πένα της γίνεται ηφαίστειο που κοχλάζει σε όλα τα διηγήματα της. Ταρακουνά τον αναγνώστη και τον καθηλώνει μέχρι την τελευταία σελίδα. Άλλωστε αυτός δεν πρέπει να είναι ο ρόλος του κάθε συγγραφέα σήμερα; Δεν πρέπει να προβληματίζει και να αφυπνίζει τον αναγνώστη ώστε να πάρει θέσεις στα προβλήματα, κοινωνικά ή πολιτικά που τον περιτριγυρίζουν; Η συγγραφέας βάζοντας το μαχαίρι στην πληγή τα καταφέρνει άριστα. Το πρώτο «χαστούκι» το ένιωσα από το πρώτο της κιόλας διήγημα «Μόνο να μ’ έβλεπε». Ένα δυνατό ράπισμα από τα παιδιά μας που αγωνίζονται για ένα καλύτερο αύριο και προς τους γονείς που είναι βολεμένοι στον καναπέ και την τηλεόραση. Βλέποντας τα γεγονότα από την τηλεόραση και τα παιδιά μας να είναι στους δρόμους για το αυτονόητο. Ναι, μπορεί οι γονείς να προδόθηκαν από τις ιδέες, να κουράστηκαν και να λούφαξαν αλλά μπορεί να είναι κι από εκείνους τους υπευθυνοανεύθυνους που αναθέτουν τις ευθύνες στους άλλους. Εκείνη η φράση «Αχ ρε πατέρα να μ’ έκανες μια φορά περήφανο» πόσο πόνο και πίκρα μπορεί να στάζει στον κάθε γονιό από το παιδί του; Μας φέρνει μπροστά στο ερώτημα «Και τι κάνω εγώ για τα παιδιά μου»; ή «μήπως πρέπει να είμαι δίπλα τους στον δρόμο γιατί εγώ είμαι υπεύθυνος που βρίσκεται σήμερα στον δρόμο»; Ακολουθούν τα διηγήματα με τους πρόσφυγες που αν είσαι λίγο Άνθρωπος, αναγνώστη, μόνο ρίγος μπορεί να σου φέρει και να αρθρώσεις μια κραυγή δυσαρέσκειας. Γιατί κανείς δεν αφήνει την χώρα του έτσι απλά. Και δεν φταίει ο πρόσφυγας αλλά οι πολιτικές επιλογές των κρατών. Άρα λάθος στοχεύουμε πάνω τους. Διαβάζοντας τα θέλεις να ξεσηκωθείς, να πας δίπλα τους να τους βοηθήσεις. Όπως κάποτε βοήθησαν κάποιοι άλλοι τους προγόνους σου. Τα διηγήματα για την ανεργία, τις επιπτώσεις της, την πτώχευση, για την χαμένη αξιοπρέπεια είναι τα επόμενα διηγήματα, άκρως ρεαλιστικά και προς προβληματισμό. Ποιος ευθύνεται; Εμείς ή οι άλλοι.

Η ιστορία του τρομοκράτη δόθηκε τόση αληθινή, τόση ανθρώπινη. Όσο κι αν υπάρχει μια φοβία απέναντι τους, η συγγραφέας καταφέρνει να συγκινήσει με το ανθρώπινο πρόσωπο του, ότι κι αυτός είναι θύμα όπως όλους εμάς χωρίς να θέλω να τον αθωώσω. Μια άλλη ιστορία που μας χτυπά το καμπανάκι πολύ όμορφα αλλά και αυτοσαρκαστικά είναι οι «Απέναντι». Μας δίνει το μήνυμα πώς η χαρά και το γέλιο δεν εξαρτάται από τα μεγάλα σπίτια, τα καταναλωτικά αγαθά αλλά μέσα από την εγκράτεια ή την φτώχια. Πώς δεν πρέπει να δίνουμε αξία σε ότι είναι εφήμερο. Αν δεν έχεις την παρέα, τους ανθρώπους γύρω σου που σε κάνουν ευτυχισμένο, όλα τα άλλα είναι ένα μεγάλο μηδενικό. «Περνάει η ζωή και την χάνουμε» μας υπενθυμίζει η συγγραφέας κι εμείς πρέπει να το αναλογιστούμε. Μήπως στ’ αλήθεια με τον τρόπο που βιώνουμε κάπου έχουμε ξεστρατίσει; Η ιστορία «Ένας από μας» έρχεται να μας προσγειώσει. Ο φόβος που βιώνουν οι συμπατριώτες μας που ζουν στην Αθήνα, τα παιδιά με τις μαύρες μπλούζες που νιώθουν ότι οι μετανάστες τους κλέβουν το οξυγόνο, ο άδικος θάνατος της Άννας από αυτά τα παιδιά που δεν γνωρίζουν ότι κάποτε οι πρόγονοι τους ήρθαν κυνηγημένοι σε μια άλλη Ελλάδα και δέχτηκαν τον χλευασμό, αλλά μόνο ξέρουν να σκοτώνουν για να καθαρίσει ο τόπος, είναι συγκλονιστική. «Οι αλλοδαποί καταλαμβάνουν τον χώρο που τους αφήνουμε. Αν δεν βρουν χώρο να τρυπώσουν, θα πάνε αλλού». Από την ιστορία με τον «Χάβεζ», τον αλλοδαπό που ζει παράνομα, που θέλει να συγκεντρώσει χρήματα για να επιστρέψει στην οικογένεια του, που φοβάται να πάει στην Αστυνομία παρά τους εξευτελισμούς και το ξύλο που δέχεται τρομοκρατώντας τον να τον αδειάσουν την γωνιά, επέλεξα την φράση «Αρνούμαι να ζω με τον φόβο! Καταλαβαίνεις;» Αυτός ο φόβος που κάποιοι έχουν σκορπίσει παντού για να καταφέρνουν τα σχέδια τους. Που τον κουβαλούμε χρόνια τώρα, από την οικογένεια, την εκκλησία, το σχολείο, το κάθε κράτος.. Κλείνω με την ιστορία της γιαγιάς που η κόρη της θέλει να της γράψει το σπίτι και να την πάει στο γηροκομείο ενώ η Ρωσίδα οικονόμος την συμπαραστέκεται περισσότερο κι από αδελφή. Πάμπολλα τέτοια περιστατικά γύρω μας για να μας δείξει ότι οι ξένοι μπορούν να μας φέρονται καλύτερα από τα ίδια μας τα παιδιά. "Τσακίζει ο πόνος αν σταθείς σ' ένα παρελθόν που πληγώνει, σ' ένα "γιατί" χωρίς απάντηση".Αυτές κι άλλες πολλές ιστορίες που συμβαίνουν γύρω μας με συγκίνησαν και δεν ήθελα ν’ αφήσω το βιβλίο από τα χέρια μου. Έκαιγε στα χέρια μου και ήθελα να το τελειώσω μια ώρα νωρίτερα. Μέσα από τις σελίδες του βρήκα τον εαυτό μου, τον γείτονα της διπλανής πόρτας. «Ένας από μας» λοιπόν κάνοντας μια βουτιά στα εσώτερα, ένας προβληματισμός που δεν πρέπει να αφεθεί μόλις κλείσουμε την τελευταία σελίδα. Το καλαίσθητο εξώφυλλο που δημιούργησε ο επιμελητής των εκδόσεων Πνοή Δημήτρης Καραναστάσης κεντρίζει τον αναγνώστη και του δίνει την εικόνα τι θα ακολουθήσει. Οι εκδόσεις Πνοή αποδεικνύουν και μ’ αυτό το βιβλίο ότι δεν κυνηγούν να αυξήσουν μοναχά τους τίτλους αλλά με σεβασμό στον αναγνώστη να του δώσουν την ποιότητα σε κάθε βιβλίο που εκδίδουν. Το συστήνω ανεπιφύλακτα σε όσους διατίθενται να κάνουν βουτιά στον εαυτό τους. Σε όσους πιστεύουν ότι ναι, οι ήρωες μπορεί να είναι «Ένας από μας», σε όσους πιστεύουν ότι μπορούν να σπάσουν τις αλυσίδες και να βγάλουν από μέσα τους αυτά που τους φόρτωσαν οι προηγούμενες γενιές και τους βαραίνουν. Γιατί ο καθένας από εμάς έχει την ευθύνη του εαυτού του… Καλοτάξιδο Νούλη Τσαγκαράκη κι ας ευχηθούμε τα διηγήματα σου να προβληματίσουν και να δώσουν το έναυσμα για βουτιά στην ψυχή του καθενός από μας!