«Αν δεν μπορώ να κάνω σπουδαία πράγματα, μπορώ να κάνω μικρά πράγματα με σπουδαίο τρόπο»

Το «Μικρά, σημαντικά πράγματα» της Jodi Picoult είναι ένα βιβλίο που μιλάει για τον ρατσισμό στη σύγχρονη Αμερική. Είναι ένας ύμνος στην ισοτιμία που πρέπει να διέπει όλους μας ανεξαιρέτως χρώματος ή φυλής. Ισοτιμία στην ελευθερία της έκφρασης και του λόγου, στην εργασία, στην εκπαίδευση, στην περίθαλψη, στη δικαιοσύνη.

Η Ρουθ, η οποία εργάζεται ως μαία για πάνω από 20 χρόνια, κατηγορείται για τον θάνατο ενός βρέφους. Οι γονείς του μωρού, οι οποίοι ανήκουν στο κίνημα της Λευκής Δύναμης, έχουν απαγορεύσει στην ίδια να το πλησιάζει γιατί απλά δεν είναι λευκή. Γιατί απλά έχει γεννηθεί μαύρη. Παρ’ όλο που της έχουν απαγορεύσει να αγγίζει το μωρό η Ρουθ παλεύει μαζί με τους συναδέλφους της να το σώσουν όταν διαπιστώνεται ότι κινδυνεύει η ζωή του. Μάταιος κόπος καθώς το βρέφος παθαίνει καρδιακή ανακοπή και τελικά πεθαίνει. Οι γονείς, όμως, είναι πεπεισμένοι ότι για τον θάνατο του μωρού τους φταίει η μαύρη σκύλα, όπως χαρακτηριστικά την αποκαλούν.

Για τη Ρουθ ξεκινά ένας αγώνας δρόμου για να αποδείξει ότι δεν ευθύνεται εκείνη για τον θάνατο του βρέφους των Μπάουερ. Περισσότερο όμως για να αποδείξει στον ίδιο της τον εαυτό, πρώτα από όλα, και μετά στο γιο της και στους γύρω της ότι όσα πίστευαν για εκείνη δεν έχουν αλλάξει. Κι, όμως, όλα έχουν αλλάξει. Ο γιος της αρχίζει να συνειδητοποιεί ότι ο κόσμος δεν αποδέχεται εύκολα το διαφορετικό και δεν αλλάζει πεποιθήσεις από τη μία μέρα στην άλλη. Μπορεί να κρύβεται το πραγματικό τους πρόσωπο πίσω από ένα αόρατο πέπλο αλλά όταν κάτι αναταράξει την επιφάνεια του προσωπείου τους όλα αποκαλύπτονται. Ο ίδιος θα βρεθεί αντιμέτωπος με καταστάσεις που μέχρι τώρα η μητέρα του ήθελε να τον κρατήσει μακριά, για να τον προστατεύσει, για να τον κάνει να νιώσει ότι είναι ίσος με όλους τους άλλους. Ίσος με τους λευκούς. Έτσι όπως θα έπρεπε να ήταν. Το ίδιο θεωρούσε κι εκείνη μέσα στα 20 χρόνια που εργαζόταν ως μαία. Μέχρι που ένα σημείωμα στον φάκελο ενός ασθενούς της ήρθε να ανατρέψει τα πάντα, να τα κάνει να καταρρεύσουν σαν χάρτινος πύργος.



«Είναι εκπληκτικό: μπορεί μια ζωή να κοιτάς στον καθρέφτη και να πιστεύεις ότι βλέπεις καθαρά ποιος είσαι. Και μια μέρα αφαιρείς μια λεπτή, γκρίζα στρώση υποκρισίας και συνειδητοποιείς ότι στην πραγματικότητα δεν έχεις δει ποτέ τον εαυτό σου.»

Ο Τερκ Μπάουερ είναι ένας πατέρας που θρηνεί για τον άδικο χαμό του τριών ημερών γιου του και στο πρόσωπο της Ρουθ βρίσκει τον αποδιοπομπαίο τράγο για να ξεσπάσει τον θυμό αλλά και την ανικανότητα του να σώσει το γιο του. Οι πεποιθήσεις του ως άτομο τον τυφλώνουν μαζί με τον πόνο που αισθάνεται για το χαμό του παιδιού του και αναζητά λύτρωση μέσα από το μόνο πράγμα που έχει μάθει. Την εκδίκηση. Παλεύει με τον ίδιο του τον εαυτό καθώς πρέπει να είναι δυνατός για να στηρίξει τη γυναίκα του, η οποία, βουλιάζει στο βούρκο της κατάθλιψης και τον βάζει να υποσχεθεί ότι κανένας δεν θα πρέπει να ξεχάσει τι συνέβη στο γιο τους.

«Τα μωρά είναι άγραφο χαρτί. Δεν έρχονται στον κόσμο με τις εικασίες που έχουν κάνει οι γονείς τους ούτε με τις υποσχέσεις που θα δώσει η εκκλησία τους ούτε με την ικανότητα να διακρίνουν τους ανθρώπους σε ομάδες τις οποίες συμπαθούν ή αντιπαθούν. Η μόνη ανάγκη με την οποία έρχονται στον κόσμο, στην πραγματικότητα, είναι η ανάγκη για φροντίδα.Και μπορούν να την πάρουν από οποιονδήποτε, χωρίς να κρίνουν ποιος τη δίνει.»

Η Κένεντι Μακουάρι κατοικεί στο Ιστ Έντ, τη γειτονιά που μένει και η Ρουθ, χωρίς όμως να το γνωρίζει. Τα μαύρα πρόσωπα που βλέπει συνήθως περνούν με το αυτοκίνητο. Η βία είναι σπάνιο φαινόμενο και όταν συμβαίνει μια ληστεία στον δρόμο ή μια κλοπή αυτοκινήτου παραπονούνται οι άνθρωποι της περιοχής ότι βρίσκουν το δρόμο μέχρι το τέλειο χωριουδάκι τους τα «στοιχεία» από τις φτωχογειτονιές. Και φυσικά όταν λένε «στοιχεία» εννοούν τους μαύρους. Η Κένεντι εργάζεται ως δημόσιος συνήγορος και όταν αποφασίζει να αναλάβει την υπόθεση της Ρουθ θα ανακαλύψει ότι τίποτα δεν είναι όπως φαίνεται.

«Δεν μπορούμε να αλλάξουμε όσα αντιμετωπίζουμε. Όμως, μόνο αν αντιμετωπίσουμε κάτι, μπορούμε να το αλλάξουμε.»



Η Ρουθ είναι μια γυναίκα που αγωνίζεται καθημερινά σε ένα κόσμο γεμάτο λευκούς καταπίνοντας ορισμένες φορές λοξά και επίμονα βλέμματα αλλά και κουβέντες που τη φέρνουν σε δύσκολη θέση. Είναι απόλυτα συνειδητοποιημένη ως άτομο και αγαπάει με όλο της το είναι τη δουλειά της, το λειτούργημα της.Η Jodi Picoult, όμως, σε αυτό το βιβλίο δεν έγραψε μόνο για την ιστορία της Ρουθ γιατί δεν είναι μόνο η ιστορία της Ρουθ. Είναι και οι σκέψεις ενός πατέρα με ρατσιστικές αντιλήψεις, με ένα υπόγειο μίσος για όσους απλά δεν είναι λευκοί, δεν είναι ετερόφυλοι, δεν πιστεύουν στην ίδια θρησκεία, για όσους είναι απλά διαφορετικοί, γιατί απλά υπάρχουν. Αλλά και οι σκέψεις μια συνηγόρου υπεράσπισης που έχει μεγαλώσει με τα πρότυπα των λευκών, που δεν θεωρεί τον εαυτό της ρατσίστρια, που δεν έχει γνωρίσει πως είναι να είσαι διαφορετικός. Είναι μια πολυδιάστατη ιστορία, γιατί και ο ρατσισμός ως όρος είναι πολυδιάστατος, και ορθώς η Picoult παρουσιάζει κι άλλα πρόσωπα δίνοντας τους την ίδια βαρύτητα με την Ρουθ για να εξισορροπήσει την αφήγηση της και να φανερώσει στους αναγνώστες όσα κρύβονται βαθιά μέσα στους ανθρώπους.

Η γραφή της συγγραφέως είναι κατακεραυνωτική, ωμή μα πάνω από όλα τρομερά αληθινή. Οι περιγραφές, τα λόγια και οι σκέψεις των ηρώων ξεδιπλώνονται μπροστά μας με πολύ σκληρό τρόπο και καταγράφονται μεγάλες αλήθειες μέσα στις σελίδες του που ίσως να μην είναι καθόλου εύκολο να τις ξεστομίσει κάποιος!



«Πόσο απίστευτα εύκολο είναι να κρύβεσαι πίσω από το λευκό δέρμα…. Το περιθώριο της αμφιβολίας είναι υπέρ σου. Δεν είσαι ύποπτος….Γιατί προκατάληψη σημαίνει να κρίνει κανείς πριν υπάρξουν αποδείξεις»



Η Picoult έγραψε το βιβλίο της με αυτόν τον τρόπο για να «ενοχλήσει», να «προκαλέσει», να καταθέσει αλήθειες, να μας κάνει να μην κρυβόμαστε πίσω από το δάχτυλο μας και το λευκό μας δέρμα! Εδώ και χρόνια οι λευκοί δίνουν στους μαύρους την ελευθερία τους στα χαρτιά αλλά βαθιά μέσα τους περιμένουν ακόμα να πουν «Ναι αφέντη», να σωπάσουν και να είναι ευγνώμονες για όσα έχουν. Αν πουν τη γνώμη τους, μπορεί να χάσουν τη δουλειά τους, το σπίτι τους, ακόμα και τη ζωή τους. Η ίδια μάλιστα αναφέρει ότι περιμένει πολλές αντιδράσεις για αυτό το βιβλίο. Αντιδράσεις από τους έγχρωμους γιατί διάλεξε ένα θέμα που δεν της ανήκε. Αντιδράσεις από τους λευκούς γιατί τους έκανε να δουν ότι είναι ρατσιστές. Αλλά το βιβλίο «Μικρά, σημαντικά πράγματα» δεν το έγραψε επειδή πίστευε ότι θα ήταν διασκεδαστικό ή εύκολο. Το έγραψε επειδή πίστευε ότι ήταν το σωστό και επειδή τα πράγματα που μας προκαλούν τη μεγαλύτερη αμηχανία είναι εκείνα που μας διδάσκουν αυτά που πρέπει να ξέρουμε.

Ναι, ο ρατσισμός είναι όντως ένα ενοχλητικό θέμα και πολλές φορές κλείνουμε τα μάτια μας και τα αυτιά μας ακόμη και κρατάμε μια στάση αποστασιοποίησης. Όμως, ο ρατσισμός είναι υπαρκτός, αποτελεί ένα ευαίσθητο θέμα και οι μορφές του είναι πάρα πολλές. Είναι πολύ καλό που υπάρχουν βιβλία όπως το «Μικρά, σημαντικά πράγματα» για να μας θυμίζουν τι ακριβώς συμβαίνει πίσω από τον αγγελικά πλασμένο κόσμο που μας σερβίρουν στο πιάτο μας. Αλλά και για να μας θυμίζουν ότι είμαστε όλοι μας απλά άνθρωποι.

booktalesgr.wordpress.com