"Ένα ταξίδι χιλίων μιλίων ξεκινάει με ένα βήμα"
Λάο Τσε, 6ος αιώνας π.χ., Κινέζος φιλόσοφος

Η σημερινή παγκόσμια επιβράδυνση της οικονομίας και η επιτακτική ανάγκη για βελτίωση των επιδόσεων στον τομέα της καινοτομίας και της ανταγωνιστικής ανάπτυξης των επιχειρήσεων στο μέλλον, κατέστησαν τη βιομηχανική πολιτική, ρητά ή άρρητα, κρίσιμο εργαλείο των αναπτυγμένων και αναπτυσσόμενων χωρών. Η βιομηχανική πολιτική αποτελείται από μια δέσμη δράσεων που αποσκοπούν στη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας των κλάδων οικονομικής δραστηριότητας (μεταποίηση, υπηρεσίες, τουρισμός, κ.ά.), εξασφαλίζοντας παράλληλα τις προϋποθέσεις για βιώσιμη ανάπτυξη και απασχόληση. Η βιομηχανική πολιτική έχει οριζόντιο και κάθετο χαρακτήρα και επιδιώκει τη διασφάλιση ευνοϊκών συνθηκών για την αναδιάρθρωση της παραγωγικής βάσης, την αύξηση της παραγωγικότητας και την ανασυγκρότηση των προβληματικών εθνικών οικονομιών. Μεταξύ άλλων, η σύγχρονη βιομηχανική πολιτική αποσκοπεί στο να: α) Επιταχύνει την προσαρμογή της βιομηχανίας στις διαρθρωτικές μεταβολές, β) Προαγάγει ευνοϊκό περιβάλλον για την ανάληψη πρωτοβουλιών από τις επιχειρήσεις, ιδίως τις Μικρές και Μεσαίες (ΜΜΕ) στο σύνολο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, γ) Ενθαρρύνει ένα περιβάλλον που να ευνοεί τη συνεργασία μεταξύ των επιχειρήσεων σε θέματα έρευνας και ανάπτυξης (R&D), και δ) Βελτιώσει την εκμετάλλευση του βιομηχανικού δυναμικού στους τομείς της καινοτομίας και της τεχνολογικής ανάπτυξης.

Όπως αναλύεται διεξοδικά στο παρόν βιβλίο, η σύγχρονη βιομηχανική πολιτική περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων, δράσεις που σχετίζονται με την προώθηση της πολιτικής ανταγωνισμού (αντι-μονοπωλιακή πολιτική και έλεγχος συγχωνεύσεων και εξαγορών) και της ρυθμιστικής πολιτικής σε αγορές με υψηλό βαθμό μονοπωλιακής ισχύος (ενέργεια, ηλεκτρονικές επικοινωνίες, μεταφορές), την ενίσχυση της επιχειρηματικότητας στο πεδίο των ΜΜΕ, τη λήψη διαρθρωτικών μέτρων που σχετίζονται με την προώθηση των ιδιωτικοποιήσεων και αποκρατικοποιήσεων, τη λήψη μέτρων προστασίας του περιβάλλοντος και την πολιτική κρατικών προμηθειών. Το βιβλίο, πραγματεύεται ορισμένες σύγχρονες πτυχές της βιομηχανικής πολιτικής μέσα από την εις βάθος ανάλυση των επιμέρους μέτρων και δράσεων που συνθέτουν την έννοια και το περιεχόμενό της. Προκειμένου να γίνει περισσότερο κατανοητή η σύγχρονη θεωρητική προσέγγιση της βιομηχανικής πολιτικής, το εν λόγω πόνημα, πλαισιώνεται από επικαιροποιημένες μελέτες περιπτώσεων (case studies) από τον ελληνικό και ευρωπαϊκό χώρο.

Το βιβλίο αποτελείται από οκτώ κεφάλαια. Στο πρώτο κεφάλαιο, επιχειρείται μια αναλυτική παρουσίαση της έννοιας, των στόχων και των εργαλείων της βιομηχανικής πολιτικής, ενώ ο αναγνώστης με τη βοήθεια ρεαλιστικών παραδειγμάτων μυείται στο σύγχρονο και απαιτητικό επιχειρηματικό περιβάλλον. Στο δεύτερο κεφάλαιο, εξετάζονται τα είδη και οι μορφές της πολιτικής ανταγωνισμού με έμφαση στην αντιμονοπωλιακή της δράση, παραθέτοντας σαφή και αναλυτικά παραδείγματα από την ελληνική και ευρωπαϊκή πραγματικότητα. Στο τρίτο κεφάλαιο, αναλύονται τα είδη και οι μορφές των συγκεντρώσεων, μέσα από την παράθεση σύγχρονων μελετών περιπτώσεων. Ειδικότερα, εξετάζονται τα κίνητρα των επιχειρήσεων που οδηγούν στην εμφάνιση συγχωνεύσεων και εξαγορών, ενώ ιδιαίτερη βαρύτητα δίνεται στην καταγραφή και αξιολόγηση των κυριότερων επιδράσεών τους στην ένταση του ανταγωνισμού. Αντικείμενο του τέταρτου κεφαλαίου αποτελούν οι ρυθμιστικές πολίτικες που σχετίζονται με αποτυχίες του μηχανισμού της αγοράς λόγω ύπαρξης οικονομικών μονάδων που κατέχουν σημαντική οικονομική ισχύ στην αγορά/κλάδο που δραστηριοποιούνται. Στο πέμπτο κεφάλαιο, αναλύονται οι επιμέρους πολιτικές που στοχεύουν στην προώθηση της επιχειρηματικότητας και των ΜΜΕ, καθώς οι περισσότερες κυβερνήσεις ανά την υφήλιο αναγνωρίζουν ότι οι τελευταίες αποτελούν τη ραχοκοκαλιά της οικονομίας και αποτελούν ζωτικής σημασίας κινητήρια δύναμη της καινοτομίας και της δημιουργίας θέσεων εργασίας. Στο έκτο κεφάλαιο, η ανάλυση εστιάζεται στα είδη και τις μορφές των αποκρατικοποιήσεων MB ιδιωτικοποιήσεων. Η περιβαλλοντική πολιτική εξετάζεται αναλυτικά από το έβδομο κεφάλαιο, στο οποίο επιχειρείται μια αναφορά στις διακρατικές συμφωνίες σχετικά με τη λήψη μέτρων και δράσεων για την προστασία του περιβάλλοντος. Το κεφάλαιο ολοκληρώνεται με την επισκόπηση των βασικών ευρημάτων της ανάλυσης και αναδεικνύονται τα βασικά ζητήματα πολιτικής για τον περιορισμό των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου. Τέλος, στο όγδοο κεφάλαιο αναλύεται η πολιτική κρατικών προμηθειών με ιδιαίτερη έμφαση στον τομέα των ηλεκτρονικών συμβάσεων.

Το καινοτόμο στοιχείο του βιβλίου είναι ο εμπλουτισμός της θεωρητικής παρουσίασης των εξεταζομένων αντικειμένων με μια ποικιλία σύγχρονων μελετών περιπτώσεων που στοχεύουν στην καλύτερη κατανόηση των θεωρητικών ζητημάτων από την πλευρά των φοιτητών. Το βιβλίο αυτό απευθύνετε προπτυχιακούς και μεταπτυχιακούς φοιτητές τμημάτων οικονομικής και διοίκησης επιχειρήσεων, αλλά και φοιτητές πολυτεχνικών και νομικών σχολών, με σκοπό να τους εφοδιάσει με τις απαραίτητες γνώσεις και εργαλεία που θα τους βοηθήσουν στην κατανόηση και την εις βάθος διερεύνηση σύγχρονων θεμάτων εφαρμοσμένης βιομηχανικής οργάνωσης.

Το παρόν βιβλίο είναι αδύνατο να εκπληρώσει το σκοπό για τον οποίο γράφτηκε, χωρίς την εκ μέρους των φοιτητών παρακολούθηση της διδασκαλίας του μαθήματος "Βιομηχανική Πολιτική", το οποίο διδάσκεται στο τμήμα Οικονομικής Επιστήμης του Πανεπιστημίου Πειραιώς. Για το σκοπό, θέλουμε να εκφράσουμε τις θερμές μας ευχαριστίες στους φοιτητές του τμήματός μας, οι οποίοι κατά τη διάρκεια των πανεπιστημιακών παραδόσεων, μας ενθάρρυναν να προχωρήσουμε στην έκδοση του παρόντος βιβλίου. Διαβάζοντας αυτό το σύγγραμμα, οι αναγνώστες θα αποκτήσουν τα απαραίτητα εφόδια για την κατανόηση των πολύπλοκων θεμάτων της οικονομικής και επιχειρηματικής δραστηριότητας και στο πλαίσιο αυτό θα εκτιμήσουν καλύτερα το ρόλο καθώς και τα πλεονεκτήματα υιοθέτησης της κατάλληλης βιομηχανικής πολιτικής.

Τέλος, ευχαριστούμε τις εκδόσεις Ευγενία Μπένου και ειδικότερα τον Σωτήριο Μπένο για την επιμελημένη έκδοση του βιβλίου και την αρμονική σε όλα τα στάδια προετοιμασίας του.

Ειρήνη Φαφαλιού
Μιχάλης Πολέμης