Ο Αρεοπαγίτης ε.τ. Χαράλαμπος Παπαηλιού, ο οποίος επί 37 έτη υπηρέτησε με μεγάλη αφοσίωση και αγάπη τη δικαιοσύνη, με το έργο του "Ένας δικαστής θυμάται και σχολιάζει" καταθέτει, μέσω της καταγραφής προσωπικών βιωμάτων, την πολύτιμη εμπειρία του για σημαντικά ζητήματα, που αφορούν τη δικαιοσύνη και τους λειτουργούς της.

Στο πρώτο μέρος του βιβλίου καταγράφονται, με αμεσότητα και αφοπλιστική ειλικρίνεια, γεγονότα και καταστάσεις, που έζησε κατά τη διάρκεια της μακρόχρονης πορείας του στο δικαστικό σώμα. Ειδικότερα περιγράφει υποθέσεις, που διατηρούνται έντονα στη μνήμη του, με τις οποίες ασχολήθηκε ως νέος Πρωτοδίκης σε επαρχιακό Πρωτοδικείο και αργότερα στο Πρωτοδικείο της Αθήνας. Η πρωτοτυπία του έργου έγκειται στο ότι για πρώτη φορά περιγράφονται δικαστικές υποθέσεις, όπως τις έζησε από την πλευρά του ο ίδιος ο δικαστής. Έτσι αναδεικνύονται τα πιστεύω, οι ευαισθησίες και οι πραγματικές αγωνίες του προσώπου που διευθύνει μια δίκη ή ερευνά μία υπόθεση ως ανακριτής.

Στο δεύτερο μέρος του βιβλίου ο συγγραφέας επιχειρεί να σκιαγραφήσει τα πρόσωπα που συμμετέχουν σε μία ποινική δίκη (δικαστή, εισαγγελέα, γραμματέα, συνήγορο), με πραγματολογικές επισημάνσεις για τη θέση καθενός στην ποινική δίκη. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η ανάλυση των προσόντων, τα οποία κατά τη γνώμη του συγγραφέα πρέπει να έχει ο δικαστικός και ο εισαγγελικός λειτουργός. Τα υπόλοιπα κεφάλαια του βιβλίου αναφέρονται στις εξωδικαστικές σχέσεις των δικαστών με τους δικηγόρους, στη διάσκεψη, στον θεσμό των ενόρκων, στη σχέση του δικαστή με την οικογένειά του και στις σχέσεις πολιτικής και δικαιοσύνης, όπου και επισημαίνονται οι δυσκολίες που αντιμετωπίζει ο δικαστής, όταν καλείται να δικάσει υποθέσεις με έντονο πολιτικό χαρακτήρα. Αξιοσημείωτα είναι και τα κεφάλαια, που αναφέρονται στον Άρειο Πάγο και στον θεσμό της Επιθεώρησης, τον οποίο επίσης υπηρέτησε ο συγγραφέας, ως επιθεωρητής στο Εφετείο Αθηνών, κυρίως ως προς τα κρίσιμα ζητήματα της απόδοσης και της βαθμολογίας των δικαστών.

Το βιβλίο ως περιέχον πολύτιμες εμπειρίες και καίριες υποδείξεις αναφορικά με το δικαστικό ήθος και τους κανόνες δικαστικής συμπεριφοράς, αποτελεί ασφαλώς χρήσιμο οδηγό για κάθε δικαστή και εισαγγελέα, ιδιαίτερα για εκείνους που εισέρχονται στο δικαστικό σώμα κατά τα πρώτα βήματα της πορείας τους.