πολυ καλο βιβλιο,πραγματευεται την ισοτητα των δυο φυλων στην Ελλαδα και το δικαιωμα ψηφου των γυναικων,ενα θεμα που δεν εχουμε δει πολυ συχνα να καταπιανονται οι συγγραφεις

Γ

Λία Ζώτου και Θοδωρής Καραγεωργίου «Αγώνες κυριών» εκδόσεις Ψυχογιός

Γράφει η Μάγδα Παπαδημητρίου-Σαμοθράκη

«Γιατί όσο συνεχίζεις να αγωνίζεσαι, η ελπίδα θα παραμένει ζωντανή.»

Την Λία Ζώτου και τον Θοδωρή Καραγεωργίου, ζευγάρι στην ζωή και την συγγραφή, τους παρακολουθώ από τα πρώτα τους βήματα και δεν το έχω μετανιώσει. Κάθε βιβλίο τους είναι κι ένα ταξίδι. Από την Καβάλα και την Ξάνθη μας ταξιδεύουν με το τελευταίο τους βιβλίο στην Κρήτη, στο Λασίθι. Το βιβλίο με κράτησε σε εγρήγορση και πραγματικά το «ρούφηξα» σε πολύ λίγες μέρες. Και πώς θα μπορούσε να γίνει διαφορετικά αφού εκτυλίσσεται στην αγαπημένη Κρήτη, στην περιοχή της Σητείας που ακόμη έχω το άρωμα της στην καρδιά μου. Και ο δεύτερος λόγος είναι ότι αναφέρεται και στους αγώνες των γυναικών σε μια εποχή, το 1896, όπου η γυναίκα ήταν δούλος στο σπίτι, δεν είχε λόγο και εννοείται δεν ψήφιζε…

Το βιβλίο κυλά ευχάριστα παρά τα άσχημα παιδικά χρόνια που ζουν οι δυο ηρωίδες. Ο έρωτας υπάρχει μέσα στις σελίδες του χωρίς να είναι το κεντρικό σημείο αναφοράς αυτού του μυθιστορήματος. Περνά από την ζωή τους, άλλοτε με τρυφεράδα κι άλλοτε με βία που ήταν δεδομένο εκείνη την εποχή. Είμαστε λοιπόν στην Κρήτη του 1896 όπου η Μυρτώ Θεοτοκά, η αρχοντοπούλα, ζει με τον πατέρα της τον άρχοντα Εμμανουήλ Θεοτοκά, ο οποίος θέλει να μορφώσει την μικρή Μυρτώ με πιάνο και γαλλικά, με ιππασία, με γνώσεις πάνω στις δουλειές του πατέρα της ενώ η θεία της του λέει ολημερίς «Σκέψου το όνομα σου, την φήμη του κακορίζικου κοριτσιού» σελ.56. Ο Θεοτοκάς όμως έχει στο νου του τα λόγια της γυναίκας του. “Η μόρφωση Μανώλη μου είναι το διαβατήριο για την ελευθερία” κι αυτό έπραττε σε κάθε του βήμα. Η Μυρτώ ζει από μικρή στο σπίτι της όλες τις πολιτικές αναταραχές. Γνωρίζει τον Ελευθέριο Βενιζέλο, βλέπει τον πατέρα της που πρωτοστατεί στον αγώνα για την Ένωση της Κρήτης με την Ελλάδα, στηρίζοντας τον οικονομικά. Ο πόλεμος όμως που θα έρθει, της στερεί τον έρωτα και οι άνθρωποι θα της αρπάξουν μέσα από την αγκαλιά ό,τι αγάπησε περισσότερο κι από τον ίδιο της τον εαυτό Χάνει μια στιγμή τα πάντα και βρίσκεται μετέωρη. Τον πατέρα της, τον αγαπημένο της, τον ίδιο της τον εαυτό. Η αγαπημένη της φίλη, η Καλλιόπη, θα αρνηθεί την οικογένειά της και τη θέση που οι άλλοι της έχουν δώσει στην κοινωνία, θα πληγωθεί βαριά και θα προσπαθήσει να αναδυθεί μέσα από τις στάχτες της. Μετά την Κρήτη, μεταφερόμαστε στην Αθήνα του 1919,όπου βρίσκονται οι δυο φίλες μετά από μια μεγάλη ανατροπή στην ζωή τους. Η Καλλιόπη μετά από προτροπή της φίλης της Μυρτώς γράφεται στο Παρθεναγωγείο όπου φοιτά και τελειώνει με τις καλύτερες γνωριμίες. «Τόσα χρόνια ζούσα μέσα στα σκοτάδια, σε ένα κόσμο τελείως διαφορετικό, σε ένα κόσμο όπου η γυναίκα δεν ήταν τίποτα παραπάνω από ένας δούλος μέσα στο σπίτι» σελ 322. Σε μια εποχή όπου το γυναικείο φύλο βρίσκει αποκούμπι στην Καλλιόπη και την Μυρτώ που έχουν για στήριγμα η μία την άλλη και πρωτοστατούν για τα δικαιώματα τους. Αγωνίζονται μέχρι το τέλος για τα αγαπημένα τους πρόσωπα, κυνηγούν οράματα, ταξιδεύουν σε ολόκληρη την Ευρώπη, αναζητούν την ευτυχία, παλεύουν με πάθος και αποφασιστικότητα για τα ιδανικά τους και αναμετριούνται με την ίδια τη ζωή!

«Ποτέ δεν πρέπει να εγκαταλείπουμε τον αγώνα μας ακόμα και αν πιστεύουμε ότι είναι χαμένος από χέρι.» Η φιλία μεταξύ τους μας δείχνει πόσο σημαντικό ρόλο οφείλει να παίζει στη ζωή μας. Στην σημερινή εποχή αυτή η φιλία είναι ότι καλύτερο. Η Μυρτώ και η Καλλιόπη είναι δυο ηρωίδες που θα ήθελαν πολλές γυναίκες να τις μοιάσουν. Κατάφεραν να νικήσουν με όπλα την ελπίδα και την πίστη στα ιδανικά και τα όνειρά τους!! Αγάπησα ως πατέρα τον Εμμανουήλ Θεοτοκά που δεν λογάριασε τα κουτσομπολιά της Κρήτης και έκανε τα πάντα για την ανατροφή και την εκπαίδευση της κόρης του. Που την όπλισε με πείσμα και αποφασιστικότητα. Με θέληση και δύναμη. Όλοι οι ρόλοι των συμπρωταγωνιστών, άλλοι σκληροί όπως του τοκογλύφου και της οικογένειας του, άλλοτε τρυφεροί όπως του Αύγουστου και του Στεργίου, του συζύγου της Καλλιόπης έδεσαν μεταξύ τους και δημιούργησαν ένα εξαιρετικό μυθιστόρημα.

Σημαντικό κομμάτι του βιβλίου ήταν το συνέδριο των γυναικών στο εξωτερικό όπου η Καλλιόπη, ιδιοκτήτρια εφημερίδας πλέον, μίλησε για τα δικαιώματα των γυναικών στην χώρα της. «Στη χώρα μου, όμως, δυστυχώς έχουμε δρόμο. Οι γυναίκες πληρώνονται λιγότερο από τους άντρες για την ίδια ακριβώς εργασία. Οι θέσεις του Δημοσίου είναι αποκλειστικό σχεδόν προνόμιο των αντρών. Η ανώτατη εκπαίδευση φαντάζει ουτοπία. Το δικαίωμα της γυναικείας ψήφου αποτελεί λόγο χλευασμού! Σας υπόσχομαι πως θα παλέψουμε με όλες μας τις δυνάμεις, πως θα σταθούμε όρθιες ως το τέλος! Είμαστε όλοι άνθρωποι, παιδιά του ίδιου Θεού, και κανείς δεν μπορεί να το αλλάξει αυτό, κανείς δεν μπορεί να το διαστρεβλώσει, κανείς δεν μπορεί να μας στερήσει το δικαίωμα στην ελευθερία!» Ενώ αργότερα, στην επιστροφή στην πατρίδα της, που ακόμη οι γυναίκες θέλουν πολύ αγώνα για να σηκώσουν κεφάλι, αδιανόητο και φανταστικό, ήθελε την Μυρτώ δίπλα της γιατί στο σπίτι θα βρίσκονταν αντίπαλοι του αγώνα τους, σκληρά καρύδια, και θα χρειαζόταν συμπαράσταση από την Μυρτώ. «Πολύ φοβάμαι πως ξεσηκώνετε τις γυναίκες σε επικίνδυνο βαθμό, αγαπητή μου. Θα έλεγα πως η στάση σας μπορεί να θεωρηθεί από επικίνδυνη ως αναρχική» Και λίγο πιο κάτω «Πώς μπορείτε να ζητάτε πράγματα τόσο ανήκουστα, κυρία Γεωργίου;» απαίτησε να μάθει. «Ψήφος στις γυναίκες; Είναι ποτέ δυνατόν; Να αποφασίζουν οι πετεινόμυαλες για το μέλλον της χώρας.

Οι φίλες αναγνώστριες, γιατί περισσότερο σ’ αυτό το αναγνωστικό κοινό απευθύνεται, χωρίς να αποκλείουμε το αντρικό, θα διαβάσουν ένα βιβλίο που θα ήθελαν να είναι οι ίδιες πρωταγωνίστριες. Θα συμπάσχουν και θα αντιδράσουν, θα συγκινηθούν και θα πεισμώσουν. Μα και θα γνωρίσουν ότι κάποιες γυναίκες έκαναν αγώνες για να είμαστε σήμερα κυρίες τους εαυτού μας. Ότι δεν πρέπει να αδιαφορούμε για την ψήφο μας μα το κυριότερο, να μην επιτρέπουμε σε κανένα να μας φέρεται βάναυσα, να μας κακοποιεί και να μας εκμεταλλεύεται. Μια μεγάλη ανατροπή στο τέλος θα σας αποζημιώσει. Απολαύστε το!

Η δική σου δύναμη σε έσωσε Καλλιόπη μου. Αν δεν είχες πάρει μέσα σου την απόφαση να σταθείς όρθια και να αντισταθείς, δεν θα γινόταν τίποτε..σελ. 314

Καμιά αμαρτία δεν υπάρχει στο να θέλει ένας άνθρωπος να είναι ελεύθερος Σελ 336

Αυτή τη φορά το συγγραφικό δίδυμο επιστρέφει με ένα εντελώς διαφορετικό μυθιστόρημα από ό,τι μας είχε ως τώρα συνηθίσει. Διαφορετικό τόσο από άποψη θεματικής όσο και από άποψη δόμησης. Ακολουθούν ένα εντελώς διαφορετικό μοτίβο στο στήσιμο της δομής του σκελετού του μυθιστορήματος. Εγκαταλείπουν το σχήμα παρόν, αναδρομή στο παρελθόν και ξανά παρόν για να κλείσει η ιστορία και η αφήγησή τους πλέον γίνεται εντελώς γραμμική, ευθεία, και με παράλληλη αφήγηση περιγράφουν όσα ζουν οι ήρωες στο παράλληλο σύμπαν, στον παράλληλο χρόνο. Παράλληλα με την αφήγηση της πλοκής στήνουν και το ιστορικό φόντο γύρω από το οποίο ξετυλίγεται η μυθοπλασία: Κρήτη στα χρόνια λίγο πριν την Απελευθέρωση και τον αγώνα για την ένωση με την Ελλάδα, Α’ Παγκόσμιος Πόλεμος και ο αγώνας για τη χειραφέτηση της γυναίκας, ώστε να έχει ίσα δικαιώματα με τον άντρα. Και αυτό είναι το γοητευτικό για τον συγγραφέα, να πειραματίζεται σε διαφορετικά συγγραφικά μονοπάτια κάθε φορά, αλλά και για τον αναγνώστη, να διαβάζει διαφορετικές θεματικές από τον ίδιο συγγραφέα.Μυρτώ Θεοτοκά. Μια κοπέλα που έζησε ευτυχισμένα παιδικά χρόνια σε ένα χωριό της Κρήτης λίγο πριν την ενσωμάτωση του νησιού με την Ελλάδα. Πλάι σε έναν εύπορο πατέρα, ο οποίος αψηφώντας τα πρότυπα της κοινωνίας που ήθελαν την κόρη να αποκτά κοντινότερη σχέση με την μητέρα και τον πατέρα να φροντίζει τα κτήματα και να φέρνει χρήματα στο σπίτι, γίνεται μάνα και πατέρας για αυτή μετά το θάνατο της γυναίκας του και φροντίζει και για την κοινωνική της μόρφωση.«Μη φοβάσαι, κόρη μου. Έχε εμπιστοσύνη στους ανθρώπους... Να ξέρεις πως πάντα κάποιος θα υπάρχει για σένα, κάποιος θα σου σταθεί στα δύσκολα! Κανείς δε μένει μονάχος... Έχε εμπιστοσύνη στους ανθρώπους και δε θα σ’ αφήσουν έτσι. Τότα δω δεν είναι λόγια δικά μου... είναι της μάνας σου... Αυτή μου τα ‘μαθε... Αυτή μου τα δίδαξε και τώρα σε παρακαλώ να τα ακούσεις και να τα κλείσεις βαθιά μέσα στην καρδιά σου!» Αυτά είναι τα λόγια του πατέρα της λίγο πριν πεθάνει και αυτά θα την ακολουθούν σε όλη την πορεία της ζωής της που δεν είναι στρωμένη με ροδοπέταλα. Το αντίθετο. Μεγαλώνει με δυσκολίες, με ταπείνωση όμως κάποια στιγμή η τύχη τής χαμογελά. Βράχος δίπλα της η επιστήθια παιδική και αδερφική της φίλη, Καλλιόπη, η οποία τραβά και αυτή τον δικό της γολγοθά, όμως πορεύονται μαζί στηρίζοντας και παίρνοντας δύναμη η μία από την άλλη.Και αυτό είναι ένα άλλο θέμα με το οποίο καταπιάνεται τούτο το βιβλίο. Η γυναικεία, ατόφια, αδερφική και ανιδιοτελής φιλία. Όσα εμπόδια κι αν συνάντησαν στο διάβα της ζωής τους, πάντα ήταν μια γροθιά, η μία για την άλλη.Η ζωή χαμογελά, λοιπόν, στη Μυρτώ και η μοίρα αναπάντεχα στέλνει στη ζωή της τον Γάλλο γιατρό Αύγουστο Μπαλσάν. Και ο έρωτας τους επισκέπτεται και τους λαβώνει με τα βέλη του. Όμως η αληθινή ζωή δεν είναι παραμύθι και ο πόλεμος που ξεσπά τους χωρίζει. Και οι άνθρωποι δείχνουν τον κακό τους εαυτό και αρπάζουν από την αγκαλιά της Μυρτώς ό, τι πολυτιμότερο έχει μια γυναίκαؙ· το παιδί της.Έτσι αρχίζει ένας αμφίρροπος και αμφίβολος αγώνας για τις δυο γυναίκες στην πρωτεύουσα για να κατακτήσουν την ευτυχία και την αυτοπραγμάτωσή τους. Θα καταφέρει η Μυρτώ να βρει το παιδί της; Θα βγει αλώβητη μέσα από έναν κυκεώνα στα γρανάζια της παράνομης υιοθεσίας; Θα ξανανταμώσει με τον Αύγουστο; Παράλληλα συνυφαίνεται και όλος ο αγώνας των δύο γυναικών για την προσπάθεια για τη γυναικεία χειραφέτηση, ώστε η γυναίκα να μην αντιμετωπίζεται ως κατώτερο ον αλλά ως ισότιμη με τον άντρα.Το θέμα αυτό πρωτότυπο και δεν το συναντούμε συχνά στη σύγχρονη ελληνική λογοτεχνία. Είναι κάτι παραπάνω από έκδηλη η έρευνα που έχουν κάνει οι συγγραφείς μένοντας πιστοί στα γεγονότα, αντικειμενικοί, χωρίς να δογματίζουν ή να παρεμβάλλουν την προσωπική τους άποψη. Το ίδιο συμβαίνει και με τα ιστορικά γεγονότα. Γίνονται κομμάτι της μυθοπλασίας και κουμπώνουν απόλυτα εναρμονισμένα με την πλοκή.Ο ρυθμός του μυθιστορήματος εναλλάσσεται. Άλλοτε αργός, άλλοτε πιο γρήγορος δυναμώνει την ένταση των συναισθημάτων και στιγμές στιγμές την αποφορτίζει. Όσο πλησιάζουμε προς το τέλος η ένταση κορυφώνεται και τα συναισθήματα πλημμυρίζουν τον αναγνώστη. Θα είναι αίσιο το τέλος της ιστορίας;Aυτό όμως που πραγματικά εντυπωσιάζει σε αυτό το μυθιστόρημα είναι η γραφή των συγγραφέων, η οποία έχει γίνει τόσο ομοιογενής που δεν καταλαβαίνεις ποια κομμάτια έχει γράψει ο ένας και ποια ο άλλος. Και αυτό είναι ένα μεγάλο στοίχημα που κέρδισαν οι συγγραφείς.Οι περιγραφές τους είναι απόλυτα εναρμονισμένες με αυτό που πρέπει να περιγράψουν, απόλυτα αληθοφανείς, οι χαρακτήρες σκιαγραφημένοι σύμφωνα με τα πρότυπα της εκάστοτε εποχής, καθημερινοί με πλούσιο εσωτερικό κόσμο, σκέψεις και διλήμματα. Αληθινοί. Οι διάλογοι είναι ζωντανοί ενώ δεν λείπει η ηθογραφία του κάθε τόπου και της κάθε εποχής. Έν ολίγοις, ένα μυθιστόρημα πολυδιάσταστο με πολλά μηνύματα και κυρίως πως όσο δεν σταματάμε να αγωνιζόμαστε και να ελπίζουμε τίποτα δεν τελειώνει και όλα μπορούν να οδηγήσουν στο φως και στο καλύτερο.

Υ

Στο βιβλίο εκτυλίσσεται κυρίως η ζωή της Μυρτώς Θεοτοκά, κόρης οραματιστή μεγαλοκτηματία, και της καλύτερής της φίλης, Καλλιόπης, από την Κρήτη πριν την Απελευθέρωση ως την Αθήνα του Μεσοπολέμου, λίγο καιρό πριν αποδείξει ο Αδόλφος Χίτλερ ποιος πραγματικά είναι και τι θέλει να κάνει από τη θέση του Φύρερ της Γερμανίας. Είναι δύο γυναίκες με διαφορετικές καταβολές, διαφορετικά γεγονότα στη ζωή τους αλλά ένα κοινό όραμα: την κοινωνική ισότητα των δύο φύλων, καθώς και το δικαίωμα της γυναίκας να μορφωθεί και να ψηφίζει. Οι αγαπημένοι μου συγγραφείς για άλλη μια φορά βούτηξαν στα βαθιά νερά της Ιστορίας, διάλεξαν με προσοχή τους τόπους και τον χρόνο δράσης και έστησαν μια ωραία πλοκή με διάσπαρτες εγκυκλοπαιδικές γνώσεις που τεκμηριώνουν την πορεία και τις κινήσεις των δύο γυναικών.

Οι «Αγώνες κυριών» διαδραματίζονται κυρίως σε Κρήτη και Αθήνα, οι περιστάσεις όμως το φέρνουν έτσι που ταξιδεύουμε μέχρι και το Παρίσι αλλά και το μέτωπο του Πρώτου Παγκόσμιου πολέμου στη Γαλλία. Για άλλη μια φορά, το ζεύγος Ζώτου-Καραγεωργίου φωτίζουν σημεία του παρελθόντος που κανείς δεν έχει ασχοληθεί ως τώρα και δίνουν διάσπαρτα ψήγματα πληροφοριών για μικρά και μεγάλα περιστατικά: από το καλαμάκι του αναψυκτικού που ήρθε στην Αθήνα ως καινοτομία του ζαχαροπλαστείου «Γιαννάκη» μέχρι το «θαύμα του Μάρνη» το 1914 (με τη νικηφόρα μάχη των Συμμάχων έναντι των γερμανικών στρατευμάτων) και από το πλημμυρισμένο Παρίσι του 1910 και την «Ανταρσία της Ανακωχής» τα Χριστούγεννα του 1914 (από τις πιο συγκινητικές στιγμές του βιβλίου, μιας και τα πρώτα Χριστούγεννα του πολέμου οι Γάλλοι και οι Γερμανοί στρατιώτες αυθόρμητα ανέπτυξαν στενές σχέσεις μεταξύ τους, αψηφώντας τις διαφορές τους) ως τη δράση της Καλλιρρόης Παρέν, στα ταραγμένα απόνερα της οποίας δρουν η Καλλιόπη και η Μυρτώ.

Ακολουθώ και πάντα θα ακολουθώ τους αγαπημένους μου συγγραφείς σε κάθε νέο τους πόνημα, γιατί αγκαλιάζουν την ιστορία τους, την ξεψαχνιζουν, την τεκμηριώνουν, τη γεμίζουν ρεαλισμό, σέβονται τον αναγνώστη τους και δεν παύουν να είναι φιλέρευνοι και φιλομαθείς. Θα ομολογήσω λοιπόν ότι σε αυτό το βιβλίο με κράτησε ως το τέλος ακριβώς αυτό το στυλ που έχουν στα κείμενά τους και η ικανότητά τους να πλάθουν τρισδιάστατους χαρακτήρες, αληθινούς, απόλυτα ρεαλιστικούς και να τους βάζουν να δρουν σε στιγμές και εποχές που επηρεάζουν τον χαρακτήρα τους, τις αποφάσεις τους και τη στάση ζωής γενικότερα. Δυστυχώς, στους «Αγώνες γυναικών» δε μου άρεσε καθόλου η κεντρική ιδέα, η οποία από την αρχή ως το τέλος μου θύμιζε καταστάσεις και περιστατικά που έχω ξαναδιαβάσει.

Η αλλαγή στη ζωή της Μυρτώς μου θύμισε έντονα γνωστή παιδική σειρά δεκαετίας του 1980 για την οποία ακόμη συζητάνε οι fans (ανάμεσά τους κι εγώ, αν και άρρεν θεατής) ενώ οι συνθήκες που βίωσε από την ώρα που άλλαξαν τα πάντα στη ζωή της ήταν ακριβώς οι καταστάσεις και η συναισθηματική φόρτιση που αντιμετώπιζε ο χαρακτήρας της σειράς. Επίσης, η Μυρτώ γνώρισε τον έρωτα στα μάτια του Αυγούστου Μπαλσάν, Γάλλου γιατρού και η συνέχεια της ιστορίας τους μου φάνηκε πολύ ρομαντική για μένα ενώ από το σημείο που γίνεται μια ακόμη μεγαλύτερη ανατροπή έμεινα άφωνος γιατί αυτό είναι το κεντρικό θέμα πολλών ελληνικών μελοδραματικών ταινιών της δεκαετίας του 1960! Δυστυχώς αυτή η «απογοήτευση» (γιατί κανένα κείμενο των Ζώτου-Καραγεωργίου δεν είναι χάσιμο χρόνου, όσο τετριμμένες ιστορίες κι αν ζωντανεύουν με τη δική τους ανυπέρβλητη γραφή) εντάθηκε στο φινάλε του βιβλίου, γιατί πέρασαν όλοι από σαράντα κύματα και ξαφνικά, λες και ως δια μαγείας, αρχίζουν σταδιακά να δίνονται λύσεις σχετικά προβλεπόμενες.

Από την άλλη, οι σελίδες με τις μάχες και τις περιπέτειες του Μπαλσάν στο μέτωπο, αν και πολύ έντονες, συγκινητικές και ανθρώπινες, καθυστερούσαν τις εξελίξεις στη ζωή των δύο κοριτσιών, μιας και υπήρχαν πάμπολλες αναφορές στην καθημερινότητα των στρατιωτών του μετώπου. Μου άρεσε όμως που τίποτα δεν ήταν όπως φάνηκε στην αρχή και οι εκπλήξεις δε σταμάτησαν για τους χαρακτήρες από τη μέση του βιβλίου και εφεξής, απότοκο αυτών των γεγονότων στο μέτωπο. Θα σταθώ για άλλη μια φορά στον ρεαλισμό που χαρακτηρίζει τη γραφή των αγαπημένων μου συγγραφέων και στον σεβασμό τους απέναντι στο κοινό που τους διαβάζει, γιατί, κι ας ήταν παρένθετες οι αφηγήσεις στο μέτωπο, δε φάνηκαν ούτε μία φορά ως περιττά τοποθετημένες ώστε να γεμίζουμε άσκοπα σελίδες επί σελίδων.

Οι «Αγώνες κυριών» είναι ένα εξαιρετικό, καλοδουλεμένο μυθιστόρημα, γεμάτο περιστατικά και αληθινούς χαρακτήρες που το συνιστώ σε οποιονδήποτε θέλει να διαβάζει αργά και σταδιακά για να του γεννιούνται συνέχεια ιδέες και συναισθήματα ή θέλει να σταματά για να ψάξει περαιτέρω ή να αφομοιώσει τις αντιδράσεις των ηρώων στο περιβάλλον που καλούνται να ζήσουν. Το γεγονός ότι μου θύμισε άλλες ιστορίες ή ότι δεν είναι τόσο γρήγορο όσο εγώ θα το ήθελα επ’ ουδενί δε μειώνει την αξία του κειμένου ή τον κόπο του συγγραφικού ζεύγους. Κάθε νέο βιβλίο των Ζώτου-Καραγεωργίου είναι ένα μαγικό ταξίδι σε μέρη άγνωστα, σε εποχές με σημαντική ιστορική βαρύτητα, μια συντροφιά με ανθρώπους που σίγουρα έζησαν κάπου κοντά μας πριν από εμάς και εμπιστεύτηκαν τις ζωές τους, τον χαρακτήρα τους και τα συναισθήματά τους στη στιβαρή πένα αυτών των δύο ταλαντούχων συγγραφέων. Αφεθείτε στους «Αγώνες κυριών» και ζήστε τις δυσκολίες, τον αγώνα και την υπομονή της Μυρτώς και της Καλλιόπης για μια καλύτερη κοινωνική και οικογενειακή ζωή.