Ένας απέραντος αρυτίδωτος ωκεανός, βαμμένος σ' όλες τς αποχρώσεις του γαλάζιου, πλαισιωμένος από έναν ασυννέφιαστο ουρανό με τον ήλιο να δεσπόζει λαμπερός και 'γω πάνω σε ένα μικρό καράβι να ταξιδεύω αργά, παρατηρώντας και βιώνοντας στιγμές από τις ζωές της Έλενας και της Λίλας.

Με την συγκεκριμένη ήρεμη εικόνα θα μπορούσα να παρομοιάσω το αναγνωστικό μου ταξίδι, διαβάζοντας το βιβλίο της Ιταλίδας συγγραφέως, που είναι παγκοσμίως γνωστή με το ψευδώνυμο Έλενα Φεράντε, Η ΥΠΕΡΟΧΗ ΦΙΛΗ ΜΟΥ, που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πατάκη κι αποτελεί το πρώτο μέρος της τετραλογίας της Νάπολης.Το βιβλίο ξεκίνα με ένα απρόσμενο τηλεφώνημα του Ρίνο, γιο της Λίλας Τσερούλλο προς την Έλενα Γκρέκο, που θα την πληροφορήσει για την εξαφάνιση της μητέρας του και της καλύτερης της φίλης. Γεγονός που θα πυροδοτήσει τον εκνευρισμό της Έλενας και θα αποτελέσει παράλληλα το έναυσμα για μία άκρως λεπτομερή καταβύθιση στο παρελθόν της, και συγκεκριμένα στις αναμνήσεις των παιδικών, εφηβικών και λίγο πριν την ενηλικίωση χρόνων της ζωής της, που σφραγίστηκαν με την παρουσία της Λίλας.Καθισμένη μπροστά από την οθόνη του υπολογιστή της, η Έλενα ξεδιπλώνει σιγά-σιγά τα κουβάρια των αναμνήσεων της, με τα νήματα των οποίων πλέκει έναν καμβά με φόντο την Νάπολη την δεκαετία του 50, πάνω στον οποίο διαδραματίζει τόσο τη δικής της ζωή, όσο και αυτή της Λίλας. Μια φτωχογειτονιά, μια γειτονιά χαμένη ανάμεσα σε πολλές άλλες ναπολιτάνικες γειτονιές, ξεχασμένη ίσως από τον Θεό. Μια γειτονιά που η βία κι η εγκληματικότητα αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι της καθημερινότητας των κατοίκων. Μια γειτονιά που το κύριο μέλημα όλων είναι η επιβίωση με κάθε τρόπο και η μόρφωση, ειδικά αν αυτή αφορά τις γυναίκες, αποτελεί ένα γεγονός ασυνήθιστο κι αρκετά αφύσικο. Μια γειτονιά που τα όνειρα για μία καλύτερη ζωή δε βρίσκουν γόνιμο έδαφος για να ανθίσουν...Μία τέτοια φτωχογειτονιά θα αποτελέσει το φυσικό και κοινωνικό περιβάλλον μέσα στο οποίο θα ανατραφούν τα δυο κορίτσια, η Λίλα και η Έλενα. Η Έλενα που αναλαμβάνει και χρέη αφηγήτριας, είναι ένα αρκετά όμορφο, χαριτωμένο κοριτσάκι με ανοιχτόχρωμα μαλλιά, κόρη ενός θυρωρού στο δημαρχείο της πόλης. Ένα κοριτσάκι έξυπνο, μα γεμάτο ανασφάλειες και φόβους τόσο για την εξωτερική της εμφάνιση, όσο και για τις ικανότητες της. Αντίθετα, η Λίλα κόρη τσαγκάρη, αν και άχαρη, ξερακιανή και πολύ άσχημη διακρίνεται για τον δυναμισμό της, την σκληράδα της μα και την φοβερή της ευφυΐα, η οποία όταν θα βγει στο φως κατά τη διάρκεια του δημοτικού, θα γίνει η αφορμή για να την πλησιάσει η Έλενα και να αρχίσει σταδιακά η ανάπτυξη μίας γερής φιλίας μεταξύ τους. Φιλία η οποία θα έρθει αντιμέτωπη με πολλά εμπόδια, αφού η Λίλα θα αναγκαστεί να βάλει τέλος στη σχολική της πορεία, μετά τη λήξη του δημοτικού, μιας και οι γονείς της δεν της επιτρέψουν να συνεχίσει στο Γυμνάσιο, γεγονός που θα απομακρύνει για κάποιο διάστημα τις δύο φίλες. Η Λίλα ωστόσο με το δυναμισμό που την διακατέχει δε θα το βάλει κάτω, αντίθετα θα πεισμώσει και θα προσπαθήσει να μορφωθεί περαιτέρω δανειζόμενη βιβλία από τη δημοτική βιβλιοθήκη.Περνώντας το κατώφλι της εφηβείας, η οποία θα επιδράσει επάνω στη Λίλα ευεργετικά, καθώς θα αποκτήσει μία ιδιαίτερη χάρη και έναν αέρα αλλιώτικο, σε αντίθεση με την άλλοτε χαριτωμένη Έλενα, το πρόσωπο της οποίας θα γεμίσει από κόκκινα στίγματα ακμής, θα τους χτυπήσουν την πόρτα νέες περιπέτειες, οι έρωτες και τα αγόρια, τα οποία θα δείξουν μεγάλο ενδιαφέρον για την Λίλα, η χάρη της οποίας θα τους μαγνητίζει.Κατά τη διάρκεια αυτών των χρόνων λοιπόν, η Έλενα θα έρθει αντιμέτωπη με τους δικούς της προσωπικούς δαίμονες. Θα συνειδητοποιεί τη ζήλια της για την καλύτερη της φίλη. Θα υπάρξουν στιγμές που θα καταφέρει να την νικήσει, μα θα έρθουν και εκείνες οι στιγμές που η ζήλια της για την Λίλα θα την πνίξει. Παράλληλα τα χρόνια αυτά λόγω του σχολείου και των μαθητικών της υποχρεώσεων, μα και της ανάγκης της να διαπρέψει κάπου, η Έλενα θα απομακρυνθεί αρκετά από το πλευρό της Λίλας. Ωστόσο, όταν οι συνθήκες το απαιτήσουν θα βρεθεί για ακόμη μία φορά στο πλευρό της...Με πρώτοπρόσωπη αφήγηση και μέσα από την υποκειμενική ματιά της Ελένας, μιας εκ των δύο κεντρικών ηρωίδων του βιβλίου, επιλέγει η συγγραφέας να δημιουργήσει μία ενδιαφέρουσα ανθρώπινη ιστορία, μία ιστορία καθημερινή, που δεν συνοδεύεται από απρόσμενες ανατροπές και αναπάντεχες εξελίξεις. Μία ιστορία ωστόσο αρωματισμένη με νοσταλγία, αθωότητα και ρομαντισμό, που μας διηγείται με αρκετά λεπτομερή τρόπο και έντονα εξομολογητικό τόνο την καθημερινότητα των φτωχών ανθρώπων τη δεκαετία του 50 στη Νάπολη. Μία ιστορία που είναι διαποτισμένη έντονα με το τρυφερό λυρισμό που διακρίνει τη Φεράντε, ο οποίος σε συνδυασμό με τη στρωτή, γλαφυρή και γεμάτη με στοιχεία προφορικότητας γραφή της, δίνει πνοή ζωής στο κείμενο και δημιουργεί μια μοναδικά επιβλητική και ταξιδιάρικη αναγνωστική ατμόσφαιρα που παρασύρει τον αναγνώστη σε μία αξέχαστη, μεθυστική εμπειρία ανάγνωσης.Ο αναγνώστης λόγω της αμεσότητας που διακρίνει το κείμενο και του θερμού κλίματος που πλάθει η ίδια η συγγραφέας μέσα από τη χρήση ενός λόγου απλού, σχεδόν καθημερινού, ταυτίζεται από πολύ νωρίς με τα πρόσωπα του βιβλίου και οικειοποιείται τις σκέψεις, τα συναισθήματα, τους φόβους και τις ανασφάλειες τους, ενώ ξεκινά στο πλευρό της Έλενας Γκρέκο ένα ταξίδι στον κόσμο των παιδικών της αναμνήσεων, ένα ενδοσκοπικό θα έλεγε κανείς ταξίδι, ταξίδι αυτογνωσίας ίσως, αφού μετά από τόσα χρόνια, η Έλενα αναπολεί το παρελθόν, θυμάται πρόσωπα και καταστάσεις, αναγνωρίζει τα συναισθήματα και τα λάθη της, ενώ βιώνει ξανά από την αρχή κάθε της κοινή στιγμή με τη Λίλα, προσπαθώντας μέσα απ' αυτή την αναπόληση να οικοδομήσει το πορτρέτο της φίλης της και να της δώσει ξανά την ταυτότητα της, αυτή που η ίδια προσπαθεί να σβήσει μέσω της εξαφάνισης της.Η ΥΠΕΡΟΧΗ ΦΙΛΗ ΜΟΥ είναι ένα απολαυστικό μυθιστόρημα, ένα μυθιστόρημα ύμνος στη γυναικεία φιλία, που μιλά με πάθος και δυναμισμό μέσα απ' τις σελίδες του για τη θέση της γυναίκας στην κοινωνία, και την επίδραση που ασκεί αυτή στα όνειρα, στις επιθυμίες, στην επαγγελματική της πορεία, στις σχέσεις και τα αισθήματα της, μέσα από τις επιβολές της.Είναι ένα μυθιστόρημα με αυθεντικά ειλικρινή χαρακτήρα που μιλά για κοινωνικά, καθημερινά ζητήματα, όπως ο αγώνας για επιβίωση ή ο αγώνας της επόμενης γενιάς να ξεφύγει από την προηγούμενη γενιά που βουλιάζει στη φτώχεια, με σκοπό να μορφωθεί, να ανέβει κοινωνικό στρώμα και να αποκτήσει μία καλύτερη καθημερινότητα...

Είναι ένα μυθιστόρημα γλυκό, τρυφερό, δοσμένο με μεγάλη επιτυχία μέσα από τα ματιά ενός ανήλικου κοριτσιού, της Έλενας, που μεγαλώνει σελίδα, τη σελίδα, κεφάλαιο το κεφάλαιο παρέα με τον αναγνώστη.Αν θέλετε λοιπόν, να γευτείτε ένα εξαιρετικό λογοτεχνικό ανάγνωσμα (εγώ θα το χαρακτήριζα ένα λογοτεχνικό παραμύθι για μεγάλα παιδιά) που θα σας ταξιδέψει μέσα από την αργή και απολαυστική του ανάγνωση, αλλά και θα σας δικαιώσει για κάθε αναγνωστικό λεπτό που του αφιερώσατε δεν έχετε παρά να τρέξετε στο πλησιέστερο βιβλιοπωλείο της γειτονιάς σας και να προμηθευτείτε το λογοτεχνικό αριστούργημα της Έλενας Φεράντε, Η ΥΠΕΡΟΧΗ ΦΙΛΗ ΜΟΥ.

ΠΗΓΗ: Vivlia4U (https://www.facebook.com/vivlia4U/)

' Εξοργίστηκα. Για να δούμε ποια θα νικήσει αυτή τη φορά, μονολόγησα. Άνοιξα τον υπολογιστή και βάλθηκα να γράφω κάθε λεπτομέρεια της ιστορίας μας, ό,τι είχε εντυπωθεί στο μυαλό μου’’.Τέλος εισαγωγής και αρχή μιας ιστορίας δύο κοριτσιών, - της Λίλα και της Λενού - με φόντο την Νάπολη της δεκαετίας του 1950, από τα παιδικά τους χρόνια μέχρι την εφηβεία τους. Αρχή μιας δυνατής φιλίας, μιας σχέσης αρκετά ανταγωνιστικής, μιας σχέσης αγάπης και αμφισβήτησης.

Η Φερράντε αποστασιοποιείται και βάζει στη θέση της την 65χρονη πια Λενού να γράφει την ιστορία τους πεισμωμένη από την ηθελημένη εξαφάνιση της Λίλα, μιας και δεν άφησε τίποτα πίσω της που να τη θυμίζει.Τα δυο κορίτσια μεγαλώνουν σε μια φτωχογειτονιά όπου τα όνειρα έχουν μάθει να σταματούν γρήγορα. Ή και να μην υπάρχουν καν, μιας και η επιβίωση είναι το πρωταρχικό μέλημα των οικογενειών.Γνωρίζονται στην πρώτη δημοτικού, έλκονται από τη διαφορετικότητα των χαρακτήρων τους και δένουν σιγά- σιγά, τη φιλία τους. Αυτή ακριβώς η διαφορετικότητα λειτουργεί σαν στοιχείο πρόκλησης, γίνεται η αφορμή αφομοίωσης στοιχείων του χαρακτήρα τους, τις ενθαρρύνει να προχωρούν με τάσεις ανταγωνισμού και ζήλειας, αλλά και πυροδοτεί την προσπάθειά τους να ξεφύγουν. Να ξεφύγουν από το φόντο που απλώνεται σ΄όλο το βιβλίο, αυτό της φτώχειας, της μίζερης ζωής, των μικρών ονείρων, αυτό της αποδοχής της βίας -σαν ένα συνηθισμένο φαινόμενο - αυτό της αποδοχής του '' έτσι ήταν η ζωή, τελεία και παύλα ''.Και είναι η βία τόσο συνυφασμένη με την καθημερινότητά τους, που κάποια στιγμή η Λενού σαστίζει και αναρωτιέται – βλέποντας διαφορετική συμπεριφορά – πως είναι δυνατόν να υπάρχουν άνθρωποι που να μην αντιδρούν στις προσβολές.''Δεν καταλάβαινα. Μου φαινόταν πιο ξεκάθαρη η συμπεριφορά των Σολάρα, μου φαινόταν πιο ταιριαστή με τον κόσμο που ξέραμε από τότε που ήμασταν παιδιά. ''Η άγνωστη Έλενα Φερράντε – πολλοί αναρωτιούνται για το ποια κρύβεται πίσω από αυτό το ψευδώνυμο – προχωρεί κυριολεκτικά κεντώντας μια ιστορία, – συνηθισμένη θάλεγα – και την απογειώνει με την αμεσότητα της γραφής της, σκιαγραφώντας μια ολόκληρη κοινωνία, στήνοντας απαλά και καθαρά τα όνειρα των δύο ηρωίδων μέσα από τις συζητήσεις τους, και μέσα από τις αναζητήσεις τους πάνω σε θέματα τόσο άγνωστα από εκείνα των μητέρων τους.

Η προσπάθεια των δυο μικρών κοριτσιών να ξεφύγουν και να μη μοιάσουν στους γονείς τους, δίνεται αριστοτεχνικά μέσω της γραφής της Φερράντε από την αρχή και παίρνει σιγά σιγά μια πιο ολοκληρωμένη μορφή. Από την απέχθεια που νιώθει η Λενού (στα έξη της χρόνια) για τη μητέρα της και που επικεντρώνεται στην εμφάνισή της, από την αποδοχή σαν φυσικό της -μιας στο τόσο- βίαιης συμπεριφοράς του πατέρα της προς εκείνη, μέχρι την σχεδόν πλήρη συνειδητοποίηση (μιας και η ιστορία σταματά στα 16 της χρόνια).

Τα πρόσωπα γύρω από τις κεντρικές ηρωίδες έχουν το δικό τους ξεχωριστό ρόλο, που δείχνουν πιο έντονα τη μεγάλη διαφορά από εκείνες. Γυναίκες παρατημένες ήδη από την πίεση της επιβίωσης, άνδρες που επιβάλλονται με τη βία που κι αυτή ακόμη θεωρείται φυσική, νέοι που τα όνειρά τους σταματούν σε κείνα των γονιών τους ή που άντε να κάνουν ένα βήμα πιο μπροστά, ψευτονταήδες με φιλοδοξίες νταή, και άνθρωποι του μόχθου, παρελαύνουν και συνθέτουν ένα μωσαϊκό που καθόλου δεν προκαλεί κούραση στον αναγνώστη, μιας και δίνεται από μια πένα δυνατή και ταυτόχρονα απαλή.

Απαλή όταν έρχεται να μας δώσει τα πρώτα όνειρα της Λίλας και της Λενού που γεννιούνται από το πρώτο του βιβλίο τις ''Μικρές Κυρίες'' ή από την πρώτη τους αποτυχημένη απόδραση από τα ''όρια'' τα φυσικά και νοητά της συνοικίας τους. Όταν έρχεται να μας δώσει τον πρώτο τους χορό, το πρώτο τους φλερτ, το πρώτο τους ερωτικό σκίρτημα. Ή όταν απολαμβάνουμε τους διαλόγους τους, τις πρώτες προσπάθειες φιλοσοφικών και θεολογικών αναζητήσεων, που δείχνουν την έντονη επιθυμία τους να ξεφύγουν.

Δυνατή όταν έρχεται να μας δώσει μέσα από μικρά περιστατικά και αθώες συμπεριφορές, το πόσο ζωντανό είχε μείνει το αποτύπωμα - το πρόσφατο - του φασισμού στην κοινωνία της Νάπολης, και κατ΄επέκταση στη χώρα. Σέρνοντας μνήμες οδυνηρές κρυμμένες πίσω από μύθους ή αλήθειες, η συγγραφέας φανερώνει το φόβο ή την επιθυμία για λήθη των μεγαλύτερων και το πέρασμα των νεοτέρων από την άγνοια, στην αναζήτηση με άγονα συμπεράσματα, που οδηγούν σιγά - σιγά στη συνειδητοποίηση.

Το μυστικό της επιτυχίας αυτού του βιβλίου κρύβεται στην μεγάλη τέχνη της Φερράντε που με άμεσο και καθαρό λόγο σε οδηγεί στο να σταθείς σε μικρές λεπτομέρειες που όμως κρύβουν μέσα τους βαθύτερα νοήματα, σε οδηγεί να συγχρονιστείς και με τις δύο ηρωίδες, ανάλογα με ποια έχει τον πρωταγωνιστικό ρόλο στο απόσπασμα που διαβάζεις, και να ψάξεις για συσχετισμούς με την κοινωνία που έζησαν οι γονείς σου ή οι παππούδες σου και την ξέρεις μέσα από τις διηγήσεις τους. Σε αναμονή λοιπόν των επόμενων βιβλίων της τετραλογίας, (Η ιστορία του νέου ονόματος, Η ιστορία εκείνων που μένουν κι εκείνων που φεύγουν, Η ιστορία του χαμένου κοριτσιού ), μένω με τον απόηχο της Υπέροχης Φίλης μου. υγ. Οι πρώτες σελίδες ίσως σας αποθαρρύνουν. Αυτό το αρνητικό βρήκα ή τουλάχιστον αυτές επέδρασαν αρνητικά σε μένα εκείνη τη στιγμή. Συνεχίστε όμως... αξίζει.

Μ.Κ.

Δυο φίλες μεγαλώνουν σε μια φτωχογειτονιά της Νάπολης τη δεκαετία του 50.

Η Έλενα και η Λίλα, δυο κορίτσια που στα χρόνια που περνούν, χτίζουν τα θεμέλια της φιλίας τους αλλά και της ζωής τους.

Ζήλιες, έρωτες, ανταγωνισμοί, εφηβικές ανησυχίες, πρώτοι έρωτες, πνευματικές και επαγγελματικές αναζητήσεις, εμπειρίες όλα είναι δοσμένα με τρόπο γλαφυρό και μαγικό.

Όλα τα περνάνε μαζί…. άλλοτε τρυφερά, άλλοτε σκληρά και άλλοτε με πόνο ή και ζήλια…

Η συγγραφέας πετυχαίνει αυτό που λίγοι μπορούν να καταφέρουν. Σε έχει απέναντι και σου μιλάει με τη γραφή της.

Είναι ζωντανή…. ακούς τη φωνή της….

Μα έχει άραγε φωνή η γραφή?

Ανακάλυψα πως ναι ….έχει και όχι μόνο φωνή αλλά και εικόνα… και χρώμα…. και ήχους.

Διαβάζοντας αισθάνεσαι πως βλέπεις μια ασπρόμαυρη ταινία της εποχής εκείνης στον Ιταλικό νότο. Μαγεύτικα!