Οι ακούσιες και δραματικές αλλαγές στη ζωή των κατοίκων ενός χωριού της Καππαδοκίας, της Αξού, της οποίας ο πληθυσμός συμπεριλήφθηκε στην υποχρεωτική ανταλλαγή πληθυσμών μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας (1924), αποτελεί το αντικείμενο αυτής της μελέτης. Με τη βοήθεια αρχειακών πηγών και προφορικών μαρτυριών περιγράφεται το περιβάλλον, καθώς και οι οικονομικές και κοινωνικές συνιστώσες της ζωής στην παλιά πατρίδα, εξιστορείται η οδυνηρή διαδικασία της μετακίνησης των κατοίκων της από το κεντρικό υψίπεδο της Ανατολίας στην Ελλάδα και η διασπορά τους στη χώρα. Ιδιαίτερα εξετάζονται τα νέα δεδομένα που συνάντησαν όσοι εγκαταστάθηκαν σε δύο οικισμούς του νομού Πέλλας, την Αξό Γιαννιτσών και τη Χρυσή Αλμωπίας.

Οι δύο αυτοί οικισμοί, η Αξός αμιγώς προσφυγικό χωριό στον κάμπο των Γιαννιτσών και η Χρυσή, μικτός οικισμός ντόπιων και προσφύγων διαφορετικής μεταξύ τους καταγωγής, παρέχουν τη δυνατότητα, μέσω της καταγραφής των ιδιαιτεροτήτων κάθε περιοχής, να αναζητηθεί η επιρροή του οικονομικού και κοινωνικού περιβάλλοντος στη διαδικασία ενσωμάτωσης των προσφύγων στις νέες τους πατρίδες. Ταυτόχρονα, αναδεικνύονται οι δυσκολίες που συνάντησαν οι Αξενοί στην καθημερινότητα, παρά τη βοήθεια του κράτους και της Επιτροπής Αποκαταστάσεως Προσφύγων, η πολιτική τους τοποθέτηση και η αρχική δυστοκία στην ανάπτυξη σχέσεων τόσο με τους ντόπιους όσο και με τις υπόλοιπες προσφυγικές ομάδες.