Τα θέματα που αναπτύσσονται στον τόμο αυτό αποτελούν μια "πρώτη προσέγγιση και απογραφή της Εκπαίδευσης στην ευρύτερη περιοχή του Λαγκαδά κατά την περίοδο 1850-1912". Στα τέλη του 19ου και στις αρχές του 20ού αιώνα αναδεικνύονται σημαντικά εκπαιδευτικά κέντρα, όπως αυτά του Λαγκαδά, του Σωχού, της Μπέροβας (Βερτίσκου), της Βυσσώκας (Όσσας), του Αρδαμερίου, της Μπαλάφτσας (Κολχικού), του Λειβαδίου Χαλκιδικής, της Γκιουβέσνας (Ασσήρου). Έντονες κοινωνικο-οικονομικές ιδιαιτερότητες της κάθε κοινότητας αλλά και ιστορικο-πολιτικές εξελίξεις προκύπτουν από την ανάλυση των σχολικών αρχείων. Η Εκκλησία με τους εκπροσώπους της, το Ελληνικό κράτος μέσω του Υπουργείου Εξωτερικών και των Φιλεκπαιδευτικών Συλλόγων αλλά και οι εκπαιδευτικοί καθώς και οι εκπρόσωποι των τοπικών κοινωνιών έδωσαν ιδιαίτερη έμφαση στην ανάπτυξη της εκπαίδευσης την περίοδο αυτή.