Αχ, Μελέκ, του ουρανού Μελέκ, τι ιστορία ήταν κι αυτή που έζησες! Πώς με παρέσυρε, πώς με συνεπήρε, σε τι χέρια ιδανικά, σε τι πένα ασημόγραφη έπεσε η ιστορία σου! Δεν ήθελα να σταματήσεις να μιλάς, να μου λες για το παρελθόν σου, για την ιστορία σου, να μου δώσεις τόσα στοιχεία όσα ήταν απαραίτητα να καταλάβω μόνος μου για το τότε και να ξεμπλέξω με τις δικές μου δυνάμεις το κουβάρι των παππούδων σου ώστε να νιώσω ποια πραγματικά είσαι σήμερα! Μελέκ, του ουρανού Μελέκ!

Το πρώτο βιβλίο της Ιφιγένειας Θεοδώρου κυκλοφορεί ξανά χάρη στη φροντίδα των εκδόσεων Πατάκη και δίκαια ήταν υποψήφιο για βραβείο μυθιστορήματος το 2001 που πρωτοκυκλοφόρησε (το βραβείο κέρδισαν εξ ημισείας το αξέχαστο, εκπληκτικό «Κουστούμι στο χώμα» της Ιωάννας Καρυστιάνη και «Η ανατροπή» του Νίκου Θέμελη). Το κείμενο είναι εκπληκτικά γραμμένο και το ύφος της συγγραφέως μας προετοιμάζει για το αριστουργηματικό «Γλώσσα από μάρμαρο» και για το νοσταλγικό «Η γεύση της ερήμου», που μας χάρισε η κυρία Θεοδώρου αργότερα.

Η ιστορία περιστρέφεται γύρω από τη μικρή Μελέκ, μια Πομάκα από τη Θράκη που ερχόταν με τη μητέρα της, Γιλντίζ, στη Σμύρνη και ένα τροχαίο έκοψε το νήμα της ζωής της ενώ στέρησε στη Μελέκ τη μιλιά. Το κορίτσι πρέπει να γυρίσει στα Πομακοχώρια, πίσω στην Ξάνθη, κάτι που αναλαμβάνουν ο πρόξενος Βασίλης Κουβαράς και ο πρέσβης Ορφέας Λεούσης, σε συνεργασία με τον διευθυντή Πολιτικών Υποθέσεων στη Θράκη, Φιλονίκη Ζωίδη. Η Λέλα Λεούση και η μικρή κόρη τους, Σοφία, θα τους συνοδέψουν σε αυτό το ταξίδι, μιας και η παρουσία της Σοφίας ίσως βοηθήσει τη Μελέκ να μιλήσει και να ανοιχτεί.

Ποια ήταν η οικογένεια της Γιλντίζ; Γιατί ερχόταν στη Σμύρνη; Ποια ήταν η γιαγιά Μελέκ και πότε ήρθε στο χωριό, ανάμεσα στους Πομάκους; Γιατί την είχαν βαφτίσει μάντισσα; Ποιο μυστικό έκρυβε στην καρδιά της; Ποια πραγματικά είναι η Μελέκ, ο άγγελος της ιστορίας μας; Πόσο δύσκολο είναι για την οικογένεια ενός διπλωμάτη να επιζήσει με τόσο συχνές αλλαγές, χωρίς να προλαβαίνει να κάνει στέρεες φιλίες και δεσμούς παντοτινούς; Τι θυσιάζει μια γυναίκα που δεν προλαβαίνει ν’ αρπαχτεί από τα αντικείμενα και τα σπίτια που αλλάζει τόσο συχνά με κάθε πρσβευτική επιταγή αλλαγής τόπου; Πόσο βοήθησε στην ιστορία μας η γιατρός Υβόννη, μια δοτική και φιλάλληλη κοπέλα που κρύβει κι αυτή τα δικά της μυστικά; Πώς θα καταφέρει η συγγραφέας να ενώσει όλα αυτά τα πρόσωπα και να τα συνδέσει με μια τραγική ιστορία του παρελθόντος;

Το κείμενο είναι γραμμένο με δεξιοτεχνία, με τον τρόπο που ξέρει η κυρία Θεοδώρου και είναι γνωστός και τόσο αγαπητός σε όποιον αναγνώστη έχει διαβάσει και άλλα βιβλία της. Η ιστορία δεν ξεδιπλώνεται μονοδιάστατα, δε βιάζονται οι χαρακτήρες να μας συστηθούν. Σαν καλοκουρδισμένη παράσταση, έρχονται και φεύγουν, μας απασχολούν, μας φωτίζουν ό,τι θέλουν αυτοί, αποσύρονται, δίνουν πάσα σε έναν άλλο πρωταγωνιστή, μέχρι να εμφανιστούν ξανά σε μια μη αναμενόμενη στιγμή. Η κυρία Θεοδώρου ξέρει να διαρθρώνει απαράμιλλα την πλοκή της ιστορίας της και να μας ταξιδεύει με υπέροχο και καθόλου πληκτικό τρόπο σε όσα μας αφηγείται. Επιπλέον, έχει ένα διαπεραστικό βλέμμα και δομεί και αποδομεί κάθε προσωπικότητα που διάλεξε, χαρίζοντάς της πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα. Ασχολείται με πολλές και διαφορετικές περιπτώσεις: πώς νιώθει μια σύζυγος διπλωμάτη και πόσο δύσκολο της είναι να εγκαταλείψει έναν τέτοιο σύζυγο, εφόσον διαπιστώσει ότι δεν της ταιριάζει αυτή η ζωή, πώς νιώθει ένα παιδί που διασθάνεται το βάρος των μυστικών της οικογένειάς της, πώς νιώθει ένας παρατημένος από μάνα και μεγαλωμένος με μισότρελη, μνησίκακη μητριά μισοσκυμμένος άντρας, πώς νιώθει ένας άντρας που παραδόθηκε στην αμαρτία της σάρκας με ανυπολόγιστες συνέπειες, πώς νιώθει μια γυναίκα που κατάφερε να γίνει γιατρός για να σώζει συνανθρώπους της και οι απομονωμένοι Πομάκοι της φέρονται σκαιά και φιλύποπτα, από φόβο για τη σωτηρία τους από χέρια γυναίκας κλπ.

Εκπληκτικό μυθιστόρημα, αριστοτεχνικά γραμμένο, με ανατροπές, ειλικρίνεια, αμεσότητα και διαύγεια. Μην το χάσετε! Αν έχετε γνωρίσει τη συγγραφέα από άλλα της έργα, σας δίνεται η ευκαιρία να διαπιστώσετε πώς ξεκίνησε. Αν αυτή είναι η πρώτη σας γνωριμία μαζί της, σας εύχομαι καλό ταξίδι με τα κείμενά της.

Χαρακτηριστικά αποσπάσματα:

«Με τα έξοδα της πρώτης εγκατάστασης πληρωμένα από μια πατρίδα που σε εξορίζει για να γίνεις εξ ορισμού σύμβολο του αδιάσπαστου ελληνισμού. Μια πατρίδα που δικαιώνεται πάντα από απόσταση! Στα μάτια χιλιάδων άλλων γίνεσαι σημαία που βγάζει το μπλε της ύστερα από κάθε βροχή, ξεθωριάζει και ως διά μαγείας βάφεται πάλι στο άσπρο της ανάνηψης και στο γαλάζιο του ονείρου...» (σελ. 67).

«Έτσι είναι η ζωή, Σοφία, μια θάλασσα με κύματα, δεν σταματάει η θάλασσα ούτε τα κύματα χάνονται. Ταξιδεύουν μέχρι να βρουν τη στεριά, για να σβήσουν στο ακρογιάλι ήρεμα ή στους κοφτερούς βράχους αφρίζοντας και βοώντας. Έτσι είναι κι οι άνθρωποι... Σβήνουν με μια ανάσα σαν το νερό που γλείφει την αμμουδιά και τα βότσαλα ή ξεψυχούν σαν τα ταραγμένα κύματα που χτυπιούνται στα μπλόκα της προκυμαίας» (σελ. 70).

«Οι γυναίκες στο σπίτι, τα παιδιά θέλουν λάτρα. Οι γυναίκες στα χωράφια, η γη θέλει χέρια. Η γη θέλει παιδιά, κι άλλα παιδιά, παιδιά από την τρυφερή ηλικία σκυμμένα πάνω στο χώμα, ένα μ’ αυτό...Και τα παιδιά θέλουν μάνες, γυναίκες με μήτρες πηγάδια που αναβλύζουν παιδιά! Γυναίκες σκυφτές στο χωράφι για να καρπίσει η γη, ανάσκελα στο κρεβάτι για να καρπίσει η κοιλιά τους!» (σελ. 99).

«Γιατί μπορεί η καρδιά να χτυπάει στην Αθήνα, όμως ο αέρας έρχεται από τα πνευμόνια, από την περιφέρεια» (σελ. 158).

«Για να πεθαίνεις από έρωτα, θα πρέπει να πονάς, να βασανίζεσαι, να τρώγεσαι από σαράκι...Πεθαίνεις από έρωτα όταν είσαι νέος, γιατί το είδωλό σου δεν καθρεφτίστηκε ποτέ στα μάτια αυτού που αγάπησες...Για να πεθάνεις από έρωτα στο τέλος της ζωής σου, δεν αγαπήθηκες, λατρεύτηκες...» (σελ. 175).