Ένα συναρπαστικό μυθιστόρημα. Η συγγραφέας "κεντάει" τους χαρακτήρες της. Μας μιλάει με ρεαλισμό για τη ζωή μιας οικογένειας σε ένα κουρδικό χωριό στα βάθη της Ανατολής και για τη μετέπειτα ζωή της στην Αγγλία. Ένας λόγος που ρέει αβίαστα μεταξύ των μουσουλμανικών εθίμων και του δυτικού τρόπου ζωής. Ένα μυθιστόρημα που μιλάει για τη θρησκεία, τη θέση του άνδρα και της γυναίκας στο μουσουλμανικό κόσμο, τη σχέση γονέων και παιδιών, την ηθική. Ένα μυθιστόρημα που μας χαρίζει διαρκείς ανατροπές, μας κρατάει αμείωτο το ενδιαφέρον δεν μας μπερδεύει, ούτε μας κουράζει με την παρουσία πολλών προσώπων. Μακάρι τέτοια μυθιστορήματα να διδάσκονταν και στα σχολεία μας.

Η Πεμπέ και η Τζαμίλα μεγαλώνουν σε ένα μικρό χωριό στις όχθες του Ευφράτη ποταμού στην Τουρκία. Φτωχοί άνθρωποι η οικογένειά τους, η οποία επιπλέον αποτελείται από οκτώ κόρες! Κανένας γιος δεν είναι ανάμεσα στους απογόνους της Νάζε και του Μπέρτζο. Η Πεμπέ παντρεύεται τον Αντέμ και αποκτούν την Εσμά, τον Ισκεντέρ και τον Γιούνους. Μετακομίζουν οικογενειακώς στο Λονδίνο για μια καλύτερη τύχη. Κι εκεί αρχίζουν οι δυσκολίες.

Αυτή η περίληψη δεν είναι τίποτα μπροστά στην υπέροχη και πολυεπίπεδη ιστορία του βιβλίου. Ένα εκπληκτικό κοινωνικό μυθιστόρημα, διεισδυτικό, διορατικό, αληθινό, ανθρώπινο, άμεσο, καίριο, όσο πρέπει τραγικό και μελοδραματικό, με μια ανατροπή που δεν την περίμενα και με έκανε να παραδεχτώ την αφηγηματική ικανότητα της συγγραφέως!

Το μυθιστόρημα εκτυλίσσεται κυρίως στη δεκαετία του 1970 στο Λονδίνο (κάπου προς το τέλος της δεκαετίας αχνοφαίνονται και οι αλλαγές της Θάτσερ), όμως μας φωτίζει και τις ζωές της Πεμπέ και του Αντέμ τη δεκαετία του 1960. Όλα αυτά όμως, αν και αναπόσπαστα και άρρηκτα δεμένα, δεν είναι τίποτα μπροστά σε αυτό που συνέβη και διέλυσε τις ζωές ολωνών, τις συνέπειες του οποίου διαβάζουμε τη δεκαετία του 1990. Υπέροχη, στρωτή αφήγηση, άψογη μετάφραση, άριστη γνώση της ιστορίας και των χαρακτήρων, σφιχτοδεμένη πλοκή, σημαντικές κοινωνιολογικές, ηθικές και ψυχολογικές παρατηρήσεις, μια δολοφονία....

Έζησα λες κι ήμουν εκεί την καθημερινή ζωή στο φτωχοχώρι του Ευφράτη, τις τελετές περιτομής στην Κωνσταντινούπολη, τα χαμαιτυπεία του Λονδίνου, τη δύσκολη ζωή των μεταναστών, που έχουν να αντιμετωπίσουν την ανέχεια, την αγωνία, τη φτώχεια, την απέλαση και τον ρατσισμό. Ο Γιούνους μπλέκει με μια παρέα αναρχικών πανκ που καταλαμβάνουν ένα εγκατελειμμένο κτήριο, κρυφά ερωτευμένος με μία από αυτούς. Ο μεγαλύτερος, ο Ισκεντέρ, μπλέκει με ανθρώπους που εκμεταλλεύονται τις ευθύνες του ως πάτερ φαμίλιας στην οικογένεια και του πιπιλίζουν το μυαλό με ηθικές και θρησκευτικές απαιτήσεις του Κορανιού, σε έναν κόσμο όπου οι γυναίκες γδύνονται όλο και περισσότερο ψυχικά και αισθηματικά.

Για μένα, η πιο τραγική ιστορία είναι αυτή του Αντέμ και της Πεμπέ. Εκείνος, οικογενειάρχης αλλά εθισμένος στον τζόγο, μεταφερμένος από την ήσυχη, οικογενειακή, τυπική ζωή της Τουρκίας στην πλουσιοπάροχη από πειρασμούς και λεφτά κοινωνία του Λονδίνου, δε διστάζει να γυρίσει την πλάτη του στην οικογένεια. Η Πεμπέ, μια γυναίκα που δεν παντρεύτηκε από έρωτα, με τρία ανήλικα παιδιά σε μια άγνωστη, ξένη, αφιλόξενη ουσιαστικά χώρα, βρίσκει το θάρρος (θράσος κατ’ άλλους) να δομήσει απελπιστικά αργά ένα φλερτ, να ενδώσει στο ενδιαφέρον κάποιου άντρα. Από τις πιο σεβαστές και όμορφες ερωτικές ιστορίες. Ναι, αλλά είναι Τουρκάλα. Δεν έχει σημασία που προδόθηκε, σύμφωνα με κάποιους δεν έχει δικαίωμα να ξεμυτίσει από το σπίτι. Κι αυτή η αθωότητά της προκαλεί. Κάτι πρέπει να γίνει. Και γίνεται, με τον πιο τραγικό τρόπο. Μήπως όμως τα πράγματα δεν είναι ακριβώς έτσι;

Ένα έντονο συναισθηματικά μυθιστόρημα, μια κραυγή αγωνίας για όλες τις γυναίκες που αναγκάζονται να υπακούσουν τυφλά σε ανεδαφικές απαιτήσεις αντίθετες στο οικουμενικό πνεύμα της ελευθερίας της προσωπικότητας, μια απροσδόκητη τροπή της εξέλιξης, χιλιάδες διαχρονικά μηνύματα και ένα κείμενο που ρέει είμαι σίγουρος ότι θα σας κερδίσουν από την αρχή σχεδόν.

Χαρακτηριστικά αποσπάσματα:

«Ένας άντρας ο οποίος απατήθηκε κι έχασε την τιμή που δικαιωματικά του ανήκε, ήταν ένας πεθαμένος άντρας. Δεν μπορούσες πια να περπατάς στο δρόμο, εκτός κι αν μάθαινες να κοιτάς μοναχά το πεζοδρόμιο...ο λόγος σου δεν είχε περισσότερη αξία από την ξεραμένη κοπριά... Δε σε καλούσαν πια σε γάμους, σε περιτομές ή σε αρραβώνες, από φόβο μήπως φέρεις τη γρουσουζιά μαζί σου». (σελ. 199).

«Ενώ οι γυναίκες στη Δύση ξερνάνε κέικ σοκολάτας με μπράντι στα πολυτελή εστιατόρια, οι άνθρωποι στον Τρίτο Κόσμο λιμοκτονούν. Δεν είναι σύμπτωση ότι οι δύο μεγαλύτερες βιομηχανίες στη Δύση είναι η μηχανή του πολέμου και η μηχανή της ομορφιάς» (σελ. 275).