Το νερό. Σύμβολο αρχέγονο. Αστείρευτη πηγή ζωής, που σαν πέφτει στη γη από τον ουρανό αρχίζει το μεγάλο του ταξίδι. Άλλοτε ταπεινό και ήρεμο, κελαρύζει στις πηγές, παιχνιδίζει στα ρυάκια, κατρακυλά στα ποτάμια και γαληνεύει στις λιμνοθάλασσες και λίμνες του τόπου μας, και άλλοτε άγριο και ατίθασο γκρεμίζεται στους καταρράκτες, τρώει τις ακροποταμιές και καβαλικεύει τα κύματα. Στο διάβα του πρασινίζει τη γη, θρέφει, ξεδιψά και καθαρίζει τα πλάσματα του νερού, της γης και τ’ουρανού, ανανεώνει τη φύση και θεραπεύει.
O τόπος μας δεν έχει μόνο αμέτρητα ακρογιάλια και νησιά διάσπαρτα στην αγκαλιά της θάλασσας, αλλά και ψηλά βουνά, που ανάμεσά τους κρυφοκοιτούν και παίζουν λιμνοθάλασσες, λίμνες και ποτάμια που σαν τα αντικρίσεις, θα καταλάβεις ότι τα πάντα εδώ είναι χτισμένα στα μέτρα του ανθρώπου. Το μέτρο αυτό κράτησε και ο άνθρωπος για να χτίσει το δικό του πολιτισμό. Πόσοι λιμναίοι οικισμοί δεν χτίστηκαν από τα αρχαία χρόνια πάνω σε πασσάλους μέσα στα νερά των λιμνοθαλασσών και των λιμνών μας. Πόσα χωριά και πολιτείες δεν απλώθηκαν στις όχθες τους και πόσοι μύθοι, ιστορίες και θρύλοι για δράκους, νεράιδες και ξωτικά δεν γράφτηκαν στα νερά τους. Πόσα περίεργα και αλλόκοτα πλάσματα δεν φιλοξενούν τα νερά τους και δεν φωλιάζουν στους καλαμιώνες, στα δάση και τα υγρολίβαδά τους. Πτηνά ταξιδιάρικα, μελωδικά και αρπαχτικά, καλοθρεμμένα ζωντανά, πολύχρωμα ερπετά και ψάρια μοναδικά. Ψάρια μικρά, όσο τα δάχτυλα του χεριού μας, και ψάρια μεγάλα σαν τα κήτη της θάλασσας, ψάρια στρογγυλά σαν δίσκοι και ψάρια μακρόστενα σαν φίδια, ψάρια με μουστάκια σαν ρεμπέτες και ψάρια με ρύγχος σαν πτηνά.
Η εμφάνισή τους, ο τρόπος ζωής τους και το ψάρεμά τους έδωσαν έμπνευση στους ψαράδες μας, που από τα παλιά χρόνια τα στόλισαν με πλήθος ονομάτων βγαλμένων μέσα από την καθημερινή τους ζωή στους υγρότοπους του τόπου μας, αλλά και από τις κοινωνικές και ιστορικές συνθήκες που άλλαζαν στο διάβα του χρόνου, όπως πόλεμοι και φτώχεια, που αν και έφτασαν στα χωριά και τις πολιτείες του νερού, τα ψάρια έθρεψαν και έσωσαν τους ντόπιους κατοίκους τους. Έτσι, τα ονόματα των ψαριών, οι μέθοδοι ψαρέματός τους και η ζωή των ψαράδων μάς δίνουν την ευκαιρία να κάνουμε ένα ταξίδι στον πολιτισμό των υγρότοπων του τόπου μας. Ένα ταξίδι στους χαμένους παραδείσους που υπάρχουν ακόμα και σήμερα ανάμεσα στα βουνά και αντίκρυ στους κάμπους και τις θάλασσές μας. Ένα ταξίδι στη ζωή των ψαριών των λιμνοθαλασσών, λιμνών και ποταμών του τόπου μας που, παρόλα τα προβλήματα που τους δημιούργησε ο άνθρωπος, συνεχίζουν με πείσμα να κολυμπούν ακόμα.
Σκοπός της εκδοτικής αυτής προσπάθειας είναι να παρουσιάσει σε μια μοναδική και πλούσια εικονογραφημένη έκδοση τα πιο κοινά ψάρια των υφάλμυρων και γλυκών νερών που ζουν στη χώρα μας και τα οποία είναι άγνωστα σε πολλούς. Για να διευκολύνει τους αναγνώστες, προβαίνει σε μια πιο γενικευμένη παρουσίαση του κάθε ψαριού, καθώς πολλές φορές, είδος και εμφάνιση ψαριών της ίδιας οικογένειας από τόπο σε τόπο διαφέρει. Παρόλα αυτά, γίνεται αναφορά σε πολλά τοπικά ονόματα ψαριών της ίδιας οικογένειας για να έχει ο αναγνώστης μια πιο ολοκληρωμένη άποψη. Η έκδοση περιγράφει με απλό τρόπο την εμφάνιση, τον τρόπο ζωής, την κατοικία και τους πρωτότυπους τρόπους ψαρέματος των ψαριών που αναπτύχθηκαν από τόπο σε τόπο, μέσα από την παρατήρηση και την οξυδέρκεια των απλών ψαράδων. Προβάλλει, επίσης, τον πλούτο και την πρωτοτυπία των ονομάτων τους, που πολλές φορές πήγαζαν από τη ζωή των ίδιων των ψαράδων σε τοπία ανεξερεύνητα, γεμάτα μυστήριο και μαγεία. Ταυτόχρονα, τα εμπορικά ψάρια συμπληρώνονται από συνταγές μαγειρικής που μαζεύτηκαν με πολύ κόπο και αγάπη απ’ όλη την Ελλάδα. Για μερικές από αυτές χρειάστηκε η συμβολή παλαιών ψαράδων του γλυκού νερού, καθώς πολλά ψάρια σήμερα είναι πιο σπάνια, ενώ όλο και πιο λίγοι ψαράδες ασχολούνται πλέον επαγγελματικά με το ψάρεμα. Σε κάποιες άλλες, επίσης, χρειάστηκε η συμβολή ερασιτεχνών ψαράδων που μας βοήθησαν με τις συμβουλές τους τόσο στη μαγειρική, όσο και στο ψάρεμά τους. Μάλιστα, οι τοπικές συνταγές αποτελούν ένα μοναδικό πολιτισμό που διασώθηκε στην πορεία του χρόνου, αν και σήμερα αρκετές έχουν λησμονηθεί, είτε γιατί τα ψάρια μειώθηκαν ή εξαφανίστηκαν, είτε γιατί άλλαξε ο τρόπος ζωής μας. Πράγματι, τα «Καρλίσια» (της Κάρλας) ψάρια, οι Λιπαριές της Βόλβης, οι Χρύσκοι της Καστοριάς, οι Πάπρακες και οι Τίλωνες της Δοϊράνης, οι Τσίμες των Ιωαννίνων και πολλά άλλα τοπικά ψάρια δεν υπάρχουν πια λόγω της υποβάθμισης του περιβάλλοντος. Βέβαια, υπάρχουν και ψάρια που σώθηκαν χάρη στην προσπάθεια καταξιωμένων επιστημόνων και ερευνητών που με την έρευνά τους τα έκαναν γνωστά και πρόβαλλαν τον κίνδυνο που αντιμετώπιζαν. Αποτελεί, λοιπόν, χρέος μας να παρουσιάσουμε στην έκδοση όχι μόνο τα γνωστά ψάρια που κολυμπούν στα υφάλμυρα και γλυκά νερά του τόπου μας, αλλά και τα πιο σπάνια, αυτά που απειλούνται. Ας απολαύσουμε, λοιπόν, τον πλούτο των ψαριών που κολυμπούν στους υγρότοπους του τόπου μας και ας ευαισθητοποιηθούμε για την προστασία τους.