Κίνητρο της συγγραφής του Θουκυδίδη υπήρξε η διακρίβωση της ιστορικής αλήθειας και η παράδοση στις κατοπινές γενιές ιστορικών γεγονότων που συνέβησαν αλλά και θα συμβαίνουν όμοια ή παραπλήσια στο μέλλον, λόγω του αμετάβλητου της ανθρώπινης φύσης. Στην Ιστορία του Πελοποννησιακού πολέμου, ο μεγάλος αρχαίος Έλληνας ιστορικός αφηγείται τα γεγονότα του Πελοποννησιακού πολέμου, ανάμεσα στην Αθηναϊκή και Πελοποννησιακή Συμμαχία υπό την ηγεμονία της Σπάρτης (431-404 π.Χ.). Ο Θουκυδίδης συμμετείχε στον πόλεμο και το 424 εκλέχθηκε στρατηγός με αποστολή την προστασία των αθηναϊκών κτήσεων σε Χαλκιδική και Θράκη. Τότε ο Σπαρτιάτης στρατηγός Βρασίδας επιτέθηκε στην Αμφίπολη, προσέφερε ευνοϊκούς όρους παράδοσης στους κατοίκους της και πέτυχε τον απόλυτο έλεγχο. Ο Θουκυδίδης θεωρήθηκε υπεύθυνος για την απώλεια της Αμφίπολης και δεν επέστρεψε στην Αθήνα. Στο διάστημα αυτό της πολιτικής απραξίας έγινε ο μεγάλος ιστορικός του Πελοποννησιακού πολέμου. Ο πολιτικός άνδρας Ελευθέριος Βενιζέλος μετά την υπογραφή της Συνθήκης των Σεβρών, χάνει στις εκλογές και δεν εκλέγεται ούτε βουλευτής. Παίρνει την απόφαση, λοιπόν, να μην επιστρέψει στην Αθήνα, όπως είχε κάνει και ο Θουκυδίδης παλαιότερα, και στο διάστημα αυτό είναι που καταπιάνεται με τη μετάφραση της Ιστορίας του αρχαίου ιστορικού. Έχει νιώσει βαθιά το μεγάλο δίδαγμα του εθνικού διχασμού, θύματα του οποίου υπήρξαν και οι δύο σε διαφορετικές ιστορικές στιγμές. Η φιλολογική προσέγγιση του ερασιτέχνη Εθνάρχη αποτελεί ένα ξεχωριστό κεφάλαιο στην Ελληνική Ιστορία.