Η πάνινη κούκλα είναι μια αυτοσχέδια κούκλα της Κατοχής που κρατάει στα χέρια της η ηρωίδα του έργου όταν μια μέρα, σε ηλικία τεσσεράμισι χρόνων, αποχωρίζεται την οικογένεια της για να ζήσει με τους θετούς γονείς της σε μια άλλη πόλη.

Η περιπέτειά της αρχίζει το έτος 1942 όταν η μητέρα της Βαρβάρα, έμεινε χήρα στα τριάντα της με πέντε παιδιά. Κάτω από τη βαριά σκοτεινιά του πολέμου, της πείνας και της εξαθλίωσης, η χήρα μητέρα της υποχωρεί στα παρακάλια μιας άλλης γυναίκας που δεν είχε παιδιά να της δώσει το ένα από τα παιδιά της. Έτσι ο κλήρος πέφτει στην Ελενίτσα που με κρύα καρδιά την αποχωρίζεται η οικογένειά της.

Η Ελενίτσα όμως, παίζοντας με την πάνινη κούκλα της, θυμόταν πάντα πως είχε μάνα και αδέρφια. Μεγαλώνοντας αρχίζει την αναζήτηση των χαμένων συγγενών της.

Ζει τις συνέπειες της εποχής του δευτέρου παγκοσμίου πολέμου, του εμφυλίου, της φτώχειας, της ανέχειας..., μέχρι το 1961 που παίρνει το δρόμο της ξενιτιάς, με ένα "συμβόλαιο εργασίας" στο χέρι, για τη Γερμανία...