Πολλοί σήμερα μιλούν για το τέλος της ψυχανάλυσης, με την ίδια ευκολία που μιλούσαν κάποιοι για το τέλος της ιστορίας, του πραγματικού ή της πολιτικής. Διαψεύστηκαν. Και τα τρία επανέρχονται δριμύτερα.
Ο Lacan το ήξερε: "Το έχω αναγγείλει", υποστήριζε σε μία από τις τελευταίες του συνεντεύξεις, "το πραγματικό θα αποκτήσει και πάλι το πλεονέκτημα. Και θα είμαστε όπως πάντα χαμένοι". Στον ορίζοντα αυτής της πίστης θα εγγράψει και την εμπειρία της ψυχανάλυσης. Μια εμπειρία, που μέσα απ’ το μετεωρισμό του σημείου της, θα κλονίσει συθέμελα όλο το σύμπαν των σημαινόντων, αυτόν τον ίδιον τον ορίζοντα του Πραγματικού. Ο Lacan θα εγείρει το υποκείμενό του μέσα σ’ αυτή την εκλειπτική, μια έκλειψη που θα γίνει και η αιτία όμως της επιθυμίας του υποκειμένου, η τοπική της καταγωγικής του απόλαυσης. Μια σειρά από έννοιες θα αρθρώσουν τώρα το συμβάν ενός καινοφανούς και απροσάρμοστου λόγου, αυτό το λακανικό σύμπαν, που με το αδιάθετο νόημα του, θα ριζοσπαστικοποιήσει όλον τον ορίζοντα του μετανεωτερικού λόγου. Το ασυνείδητο, η αδύνατη απόλαυση του Άλλου, η υπεροχή του συμβολικού, η αποκαλυπτική του συμπτώματος, είναι λακανικές θέσεις που θα καθορίσουν αποφασιστικά την ιστορία της ψυχανάλυσης και θα σφραγίσουν ανεξίτηλα τη θυελλώδη σκέψη του 20ού αιώνα.