Η σειρά προσεγμένων επανεκδόσεων μελετών μου από τη "Στιγμή" του Αιμίλιου Καλιακάτσου, στους τόμους "Μινωικά και ελληνικά", "Δημώδη βυζαντινά", "Κρητικά φιλολογικά" και "Ποικίλα ελληνικά", συνεχίζεται τώρα με τα "Ποικίλα νεοελληνικά". Οι εργασίες αναφέρονται σε θέματα των μεσαιωνικών και νέων ελληνικών, από τον Διγενή Ακρίτη ως τις μέρες μας. Από αυτές, η εκτενής μελέτη γύρω από το Κάστρο-Ηράκλειο και τη ζωή του στον 16ο-17ο αιώνα, που παρουσιάζεται εδώ βελτιωμένη και επαυξημένη, δημοσιεύθηκε για πρώτη φορά το 1965 στα "Κρητικά Χρονικά". Το άρθρο "Γύρω από το βυζαντινό ηρωικό ποίημα Βασίλειος Διγενής Ακρίτης", με το οποίο ανοίγει ο τόμος, είναι νέα αδημοσίευτη εργασία. Οι υπόλοιπες μελέτες είναι δημοσιευμένες στην περίοδο 1986- 2011.

Ένα από τα κυριότερα θέματα του τόμου είναι η Κρητική Λογοτεχνία και η εποχή της, που αναλύονται σε βάθος σε τρεις μελέτες. Αυτές καλύπτουν την εξέλιξη και την πρόσληψη της Κρητικής Λογοτεχνίας κατά τη Βενετοκρατία, τις συνθήκες διαβίωσης των ανθρώπων του Κάστρου-Ηρακλείου στην ίδια περίοδο, και τέλος έναν απολογισμό ερευνών γύρω από το αριστούργημα της λογοτεχνίας αυτής, τον "Ερωτόκριτο".

Εκτενέστατη στον παρόντα τόμο είναι και η αναφορά στον Διονύσιο Σολωμό. Παρουσιάζονται συνολικά πέντε μελέτες πάνω σε διάφορες πτυχές της ποιητικής και της πρόσληψής του, από τους Φαναριώτες και τους δημοτικιστές ως την εποχή μας. Η πρώτη είναι προλογισμένη από τον λαμπρό ερευνητή Αλέξη Πολίτη με το άρθρο του "Ξαναδιαβάζοντας τον \'Πόρφυρα\' του Σολωμού". Στο "Δημοτικιστές και Σολωμός" αναλύεται η συμβολή του ποιητή στη διαμόρφωση της νεοελληνικής γραφομένης, ενώ σε άλλο άρθρο εξετάζονται πρόσφατα δημοσιεύματα σολωμικών μελετητών. Έκπληξη προκαλεί η συνεχιζόμενη μέχρι σήμερα εμμονή ορισμένων κριτικών σε ξεπερασμένες θέσεις και απόψεις, που έχουν καταρριφθεί τόσο από παλαιότερους ερευνητές όσο και στη δική μου έκδοση Σολωμού, "Ποιήματα και πεζά" ("Στιγμή", Αθήνα 1994). [...]

(από τον πρόλογο του συγγραφέα)

Περιέχονται τα κείμενα:

Πρόλογος
Γύρω από το βυζαντινό ηρωικό ποίημα "Βασίλειος Διγενής Ακρίτης"
Η Κρητική Λογοτεχνία κατά τη Βενετοκρατία
- Η πρώιμη φάση
- Η περίοδος της ωριμότητας
Το Κάστρο - Ηράκλειο και η ζωή του στον 16ο - 17ο αιώνα
- Η μορφή της πόλης
- Κοινωνικές τάξεις και οικονομική ζωή
- Η καθημερινή ζωή
- Η πνευματική ζωή
- Η θρησκευτική ζωή
- Σεισμοί, σιτοδείες, αρρώστιες
- Κυριότερα βοηθήματα
Ο Ερωτόκριτος και η ποιητική του (απολογισμός ερευνών και προοπτικές)
Αθήνα, Φαναριώτες, Επτάνησος
Πρόσφατα δημοσιεύματα για τον Διονύσιο Σολωμό
Δημοτικιστές και Σολωμός
Σολωμικές ειδήσεις
Συμπληρωματικά στον Σολωμό
Ο ερωτικός Παπαδιαμάντης
"Θυμούμαι τον Νίκο Καζαντζάκη"
Νεοελληνική λογοτεχνία και πανεπιστήμιο
Προβλήματα της σημερινής ελληνικής γλώσσας
Κρήτη και παγκοσμιοποίηση
Συνέντευξη για την ελληνική λογοτεχνία με τον Π. Γεωργουδή
Γύρω από το κρασί μαλβαζία

Πρώτες δημοσιεύσεις
Ευρετήριο
Βιβλία του Στυλιανού Αλεξίου