Για μια ακόμη φορά φιλοξενούμε στη πόλη μας τον Δημήτρη Στεφανάκη για να μας ταξιδέψει στο τρίτο μέρος της τριλογίας του « Άρια. Ο κόσμος από την αρχή». Θα τον υποδεχτούμε στις 29 Νοέμβρη στο ζεστό και φιλόξενο χώρο του βιβλιοπωλείου «Νέστωρ», στις 8.00 το απόγευμα. «Η αφήγηση είναι παρηγοριά: Σου δίνει το δικαίωμα να παραλείπεις όσους και όσα σε κάνουν να ντρέπεσαι, να αμφιβάλλεις, να μετανιώνεις». Με αυτή τη φράση ο Δημήτρης Στεφανάκης, βραβευμένος στη πεζογραφία με το Διεθνές Βραβείο Καβάφη και με το Prix Mediterranee Entranger για το 2011, μας εισάγει στο νέο του βιβλίο με τίτλο: «Άρια. Ο κόσμος από την αρχή» που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Ψυχογιός και ταυτόχρονα ολοκληρώνει μια τριλογία αυτοτελών μυθιστορημάτων με θέμα τον κοσμοπολιτισμό που εγκαινιάστηκε με το βραβευμένο «Μέρες Αλεξάνδρειας», πέρασε στο «Φιλμ Νουάρ» και ολοκληρώνεται με την Άρια……

Γνωρίζοντας οι περισσότεροι το βιογραφικό του αγαπητού συγγραφέα σας αναφέρω σήμερα μόνο τα βιβλία που έχει εκδώσει στη λογοτεχνική πορεία που έχει διανύσει μέχρι το τελευταίο του λογοτεχνικό θαυμάσιο βιβλίο του. Το πρώτο βιβλίο του κυκλοφόρησε το 2000 από την “Ωκεανίδα” και ήταν τα “Φρούτα εποχής”. Ακολούθησαν τα βιβλία “Λέγε με Καίρα” (2002), “Το μάτι της επανάστασης έχει αχρωματοψία” (2004), “Μέρες Αλεξάνδρειας” που εκδόθηκαν το 2007 και επανεκδόθηκαν το 2011 από τις εκδόσεις “Ψυχογιός” και του χάρισαν το Διεθνές Βραβείο Καβάφη (ήταν υποψήφιος και για το Prix du Livre Europeen την ίδια χρονιά), “Συλλαβίζοντας το καλοκαίρι” (2009), “Θα πολεμάς με τους Θεούς” (2010) και “Φιλμ νουάρ” (2012).

Λίγα λόγια για το βιβλίο λοιπόν….Ο νεαρός Έλληνας διπλωμάτης Στέφανος Μαυροειδής επιστρέφει από το Λονδίνο στην Ελλάδα του Μεταξά. Μια μυστηριώδης υπόθεση εξαφάνισης θα τον φέρει σε επαφή με τη βρετανική αρχαιολογική κοινότητα. Ερωτεύεται την Aγγλο-Γαλλίδα αρχαιολόγο Ρόζμαρι Λεμπλάν και περνά μαζί της τους τελευταίους μήνες αμεριμνησίας στο περιθώριο των ανασκαφών στις Μυκήνες αλλά και του πολέμου που πλησιάζει με γοργά βήματα. Η διαφυγή τους στη Μέση Ανατολή τον Απρίλιο του ’41 θα τους οδηγήσει σ’ ένα θερμοκήπιο ειρήνης, το Κάιρο. Ο Στέφανος θα ζήσει από κοντά τη νοσηρή πολιτική ατμόσφαιρα της αιγυπτιακής πρωτεύουσας που κυοφορεί την εθνική τραγωδία του Εμφυλίου. Ταυτόχρονα όμως εκείνος και η Ρόζμαρι αντιμετωπίζουν την πρόκληση μιας μυστικής αποστολής στην κατεχόμενη Ελλάδα με σκοπό την προστασία των ελληνικών αρχαιοτήτων…Ο Δημήτρης Στεφανάκης αναγνωρίζει γράφοντας ότι “το πιο συναρπαστικό σημείο της ιστορίας είναι όταν έρχεται ο κεντρικός ήρωας, ο πρωταγωνιστής” και μας εμπιστεύεται τα μυστικά της γραφής του. Ανοιχτή προσωπικότητα ο ίδιος μας έχει δώσει την εικόνα-όσες φορές τον έχουμε ακούσει στη πόλη μας- ενός ανθρώπου όχι μόνο ενημερωμένου σε όλα, αλλά και γεμάτος δίψα να μοιραστεί αυτά που ήδη γνωρίζει. Κι αυτό γίνεται συχνά στα σεμινάρια που διοργανώνουν οι Εκδόσεις Έναστρον με τον συγγραφέα. Κερδίζεις πολλά όταν κάθεσαι και τον ακούς …Ένα πραγματικό σχολείο. Και το καταλαβαίνεις περισσότερο όταν οι γνώσεις του μετουσιώνονται σε πράξεις μέσα σου. Όσοι ασχολούνται με τη γραφή ή πειραματίζονται πάνω στο χαρτί προσπαθώντας να βγάλουν τις λέξεις που κρύβουν μέσα τους, το νιώθουν. Ποταμός συναισθημάτων και γνώσεων που σε κατακλύζουν. Ομολογώ πώς από τη στιγμή που άνοιξα να διαβάζω την «Άρια», κάθε φορά νιώθω ότι δεν γνωρίζω τίποτε και αφήνω τις λέξεις του να με ταξιδέψουν και να με διδάξουν.

Στο Culturenew, ένα αξιόλογο πολιτιστικό ηλεκτρονικό περιοδικό που αξίζει να περιηγηθούμε, η κριτικός βιβλίων και συγγραφέας Τέσυ Μπάιλα έγραψε για το βιβλίο του Δημήτρη Στεφανάκη «Τα ιστορικά γεγονότα που οδήγησαν τη χώρα στον εμφύλιο, οι πολιτικές αποφάσεις και συμφωνίες των ισχυρών, η πρόκληση μιας μυστικής αποστολής με σκοπό την προστασία των ελληνικών αρχαιοτήτων, ο κοσμοπολιτισμός που διεκδικεί τη θέση του στον κόσμο που χάνεται, η κατασκοπεία, οι πολιτικές πλεκτάνες, οι σχέσεις των ανθρώπων προς την περιρρέουσα ιστορική και πολιτική ατμόσφαιρα της εποχής τους, ο έρωτας, όλα αυτά γίνονται απλώς η διεγείρουσα αφορμή για τη συγγραφή ενός βιβλίου από έναν συγγραφέα που τολμά να σκηνοθετεί «κόσμους από την αρχή» στο νεοελληνικό μυθιστόρημα Απαλλαγμένος από ξεπερασμένες αφηγηματικές τεχνικές, ο Στεφανάκης στήνει το συγγραφικό του σύμπαν αφήνοντάς το να συνδιαλέγεται με την «κινηματογραφική θέαση των πραγμάτων», του Προυστ, και το φιλοσοφικό στοχασμό του Καμύ και αποδεικνύει περίτρανα ότι «ένα μυθιστόρημα είναι φιλοσοφία σε εικόνες. Παράλληλα, καταφέρνει να διαφυλάξει μέσα στις σελίδες του δικού του μυθιστορήματος φιλοσοφικούς του στοχασμούς, αφορισμούς που από μόνοι τους θα μπορούσαν να γίνουν αφετηρία μιας διανοητικής περιήγησης για τον αναγνώστη του και ταυτόχρονα να περάσει με κινηματογραφικό τρόπο προσωπικότητες της εποχής.

Σημαντική στιγμή του κειμένου είναι η εμφάνιση του Σεφέρη μέσα στις σελίδες του. Μετασχηματίζει τον κόσμο του μεσοπολέμου και τον μεταφράζει στη σύγχρονη πραγματικότητα, κάνοντάς μας να δούμε ότι ο κόσμος μπορεί να δημιουργηθεί από την αρχή μόνο αν περάσει μέσα από μια διαδικασία αποσύνθεσης πρώτα. Και η αποδόμηση είναι πάντα πολύ οδυνηρή. Για το λόγο αυτό συνθέτει ένα έργο μέσα στο οποίο το τέλος μάς δείχνει το πρόσωπό του, για να απολαύσουμε μια νέα αρχή, έστω κι αν αυτό που σβήνει τελικά μπορεί να είναι εξαιρετικά όμορφο, άλλωστε «η ομορφιά θα μας αιφνιδιάζει πάντοτε γιατί είναι αδύνατο να συλλάβουμε όλες τις εκδοχές της», όπως γράφει ο ίδιος. Αυτός είναι και ο κύριος λόγος που υψώνεται αισθητικά το έργο του. ….Με μεθοδικότητα, γνώση και σεβασμό απέναντι στο κλασικό μυθιστόρημα, το οποίο ο ίδιος άλλωστε εκτιμά ιδιαίτερα, μάς δίνει ένα έργο κλασικής αφηγηματικής, μέσα στο οποίο αποτυπώνεται τόσο η ευδαιμονία όσο και η σταύρωση ενός κόσμου που χάθηκε ανάμεσα σε δυο πολέμους και σε δυο εποχές, ανάμεσα στην ύπαρξη και την ανυπαρξία της ιστορικής οδύνης, ανάμεσα στην αθωότητα και στο τρυφηλό ζόφο, στη σκιά και στο φως.

Ιστορικό, κοινωνικό, ερωτικό και ταυτόχρονο αιχμηρό. Με σκηνές που οριοθετούν την προσωπική εξομολόγηση του συγγραφέα και ταυτόχρονα είναι συχνά υπαινικτικές και πάντα ακριβείς, που άλλοτε καρφώνονται «σα μαχαιριά» μέσα στο σώμα του κειμένου κι άλλοτε οριοθετούν τους ήρωες με σαφήνεια, το βιβλίο αυτό είναι μια ώριμη εξομολόγηση ενός συγγραφέα που αγωνιά για το μέλλον του μυθιστορήματος μια και η τύχη του φαίνεται ότι τον βαραίνει.» Τη συνέχεια θα την ακούσετε από τον ίδιο τον συγγραφέα το βράδυ της ερχόμενης Παρασκευής. Θα τον προλογίσει η δικηγόρος Όλγα Ιωαννίδου….Και να γνωρίζετε ότι σίγουρα πάλι θα σας μαγέψει…..Γιατί οι πιο ωραίες ιστορίες δεν έχουν ειπωθεί ακόμη από τον Δημήτρη Στεφανάκη…..!

Προβληματίστηκα με αυτό το βιβλίο. Δεν είναι κακογραμμένο, δεν είναι επιφανειακό, δεν είναι προχειροδουλειά αλλά δεν καταλαβαίνω γιατί δε με εξίταρε. Μάλλον φταίει η αργή, αραιή πλοκή. Ο Έλληνας διπλωμάτης Στέφανος Μαυροειδής επιστρέφει στην Ελλάδα του Μεταξά. Γνωρίζει δυο γυναίκες και μέχρι να αποφασίσει με ποια θα πορευτεί έχουμε γνωρίσει όλα τα συναισθήματα και όλες τις διπλωματικές και μη κινήσεις εκείνων των ημερών στην Αθήνα ενώ η υπόθεση της εξαφάνισης σημαντικού Άγγλου αρχαιολόγου που καλείται να μελετήσει έρχεται και φεύγει στον καμβά της ιστορίας μας. Τελικά αποφασίζει ποια θέλει αλλά έχει κηρυχτεί πια ο πόλεμος κι έτσι η αποστολή του στην Ελλάδα αλλάζει: τώρα πρέπει να καταφύγει στη Μέση Ανατολή, όπου θα ετοιμάσει το έδαφος για την υποδοχή και την καθημερινότητα της εξόριστης ελληνικής κυβέρνησης. Με την εισβολή των Γερμανών στην Ελλάδα έχουμε τον κίνδυνο διαφυγής σημαντικών αρχαιοτήτων οπότε ο Μαυροειδής επιστρέφει στην Ελλάδα για να παρακολουθήσει στενά τις γερμανικές ανασκαφές στην Πελοπόννησο (επιχείρηση Άρια=μηκυναϊκή πόλη στην Αργολίδα). Όλη αυτή η ιστορία εκτυλίσσεται αργά, χαλαρά, εμπλουτισμένη με πληροφορίες που στήνουν το ιστορικό πλαίσιο και τις ψυχολογικές αντιδράσεις των πρωτευόντων και δευτερευόντων χαρακτήρων του βιβλίου. Νοοτροπία, αγωνία, φόβος, απορία, αβεβαιότητα για το αύριο, καθημερινότητα στην κατεχόμενη Ελλάδα και στη Μέση Ανατολή, οι επιχειρήσεις του Ρόμελ, ο εξόριστος βασιλιάς Γεώργιος Β΄, ο Σεσίλ Μπίτον, ο Έλις Γουότερχάους, ο Αλέξανδρος Κορυζής και τόσα άλλα υπαρκτά ιστορικά και μη πρόσωπα, όλα καλογραμμένα και καλοδοσμένα αλλά σε γενικές γραμμές το κείμενο δεν είναι σφιχτό, δεν είναι αυστηρό. Ωραίο γράψιμο και παραδέχομαι ότι, αν και αργό, δεν μπορούσα να παραλείψω σελίδες γιατί έχουμε την ικανότητα του συγγραφέα να πετάει ουσιώδεις πληροφορίες σε μια επουσιώδη κατά τ' άλλα παράγραφο! Σίγουρα θα διαβάσω και τα άλλα βιβλία του συγγραφέα, όμως ίσως αργότερα γιατί η στοίβα με τα αδιάβαστα ψηλώνει δίπλα μου και ανησυχώ!