H Σωτη τριανταφύλλου είναι μια συγγραφέας μανιέρας. Μανιέρας όμως που να σου μιλήσει την ακολουθείς πιστά. Την αναζητάς, τη θες, την περιμένεις και την απολαμβάνεις σαν μια δόση καλού παραισθησιογόνου.

Το «Σπάνιες γαίες» είναι ένα ακόμη καλό βιβλίο, ένα δυνατό βιβλίο, ένα έξυπνο βιβλίο. Μια μικρή εισαγωγή στην Σοβιετική κουλτούρα από μια συγγραφέα που την αγαπήσαμε για το πώς μας γνώρισε τις Η.Π.Α στη δεκαετία του 90, μέσα από τα πρώτα βιβλία της. Οξύμωρες καταστάσεις ή αλλιώς οι καιροί αλλάζουν.

Το θέμα που προβληματίζει στην Τριανταφύλλου είναι ακριβώς οι χαρακτήρες στους οποίους βασίζει τα βιβλία της. Άνθρωποι με εσωτερικό κόσμο σαν κήπο με ψηλούς τοίχους, που κρύβει μυστικά, όχι πάντα όμορφα, όχι πάντα εύκολα να τα δεχτείς. Μοναχικοί, εσωστρεφείς, με φίλτρο όρασης με τον δείκτη κολλημένο στο γκρι χρώμα.

Στο καινούργιο βιβλίο της ένας νέος ξεκινά από το Μουρμάνσκ από μια οικογένεια τυπικά Σοβιετική. Πιστοί φίλοι και θιασώτες του καθεστώτος και του πατερούλη, δίχως σοβαρά ερωτηματικά για το καθεστώς, τον κόσμο, αλλά κλεισμένος στον εαυτό του. Ακόμα ένας εσωστρεφής, ντροπαλός, συνεσταλμένος άνθρωπος, που δυσκολεύεται να εκφραστεί, να ορθώσει ανάστημα αλλά διατηρεί το δικαίωμα της σκέψης. Το ντροπαλό αγόρι που σημαδεύεται από τον άδικο χρωματισμό του πατέρα του ως εχθρού της πατρίδας στην κοινόχρηστη,λαϊκή πολυκατοικία που διαμένουν. Γίνεται γιος αντιφρονούντα, σε μια Σοβιετική Ένωση εκκαθαρίσεων, Μια μεταπολεμική ΕΣΣΔ που γνωρίζει το μεγαλείο αλλά και την τρέλα του πατερούλη. Η Τριανταφύλλου με όχημα έναν άνθρωπο χαμηλών τόνων και μια παρέα συμφοιτητών του στο Γεωλογικό Ινστιτούτο του Λένινγκραντ. Δημιουργεί μια παλέτα χαρακτήρων που ζωγραφίζουν στον καμβά της μεταπολεμικής ΕΣΣΔ, ιστορίες δόξας, ανθρωπισμού, φανατισμού κ τρέλας με την ίδια ευκολία. Η υγιής σχιζοφρένεια του γεωλόγου, που αρχίζει μια δεύτερη καριέρα ως κλόουν, παράλληλα με την επαγγελματική σταδιοδρομία του είναι το εύρημα αλλά και η ουσία του βιβλίου αυτού γλυκόπικρη γεύση από ένα διπρόσωπο καθεστώς, έναν διπολικό ηγέτη, τη δικτατορία της μάζας. Εναλλαγές διάθεσης, χαρακτήρων, με σκοπό το μεγαλείο του σοσιαλισμού αλλά και την επιβίωση. Κυνικοί αριβίστες,υποταγμένοι, ανθρωπάκια, όλοι και όλα παρελαύνουν μπροστά στα μάτια του συνεσταλμένου, απλού αλλά όχι απλοϊκού γεωλόγου αλλά συνάμα και του συναισθηματικού κλόουν.

Αντίθετα με τους κλασικά σκεπτόμενους ήρωες ο Μακάρεφ είναι χαμηλών τόνων, ενοχικός με διαρκείς αϋπνίες, που τον καταδικάζουν να μην μπορεί να ησυχάσει. Η μοναδική του αγάπη, η τσιρκολάνα, γιατρός Ντάρια, πέφτει θύμα των Σταλινικών εκκαθαρίσεων και του ίδιου του Μακάρεφ, στην προσπάθεια του, να μην γίνει βορά στο τέρας της κομματικής εκκαθάρισης. Αυτοτιμωρείται κυκλοφορώντας επί χρόνια σε γεωλογικές εξερευνήσεις για σπάνιες, γαίες, ντυμένος ως κλόουν. Αλλά λυτρώνεται μέσα από αυτό το ντύσιμο, πιέζοντας τα όρια του ανθρωπιστικού, σοσιαλιστικού συστήματος. Πειθαρχημένος, ευσυνείδητος, και χαμηλών τόνων, είναι μια καρικατούρα του «πρότυπου» του Σοβιετικού πολίτη αφού πίσω από την όπια ευσυνειδησία του κρύβεται ένας βασανισμένος άνθρωπος που έχει διδαχθεί το βασικό μάθημα επιβίωσης στην ΕΣΣΔ την σιωπή. Απόγονος ενός εργάτη που καταλήγει στη Σιβηρία εξόριστος, επιζήσαντας, νοσταλγώντας το παρελθόν, τιμώντας τον πατερούλη, αλλά αδυνατώντας να πάρει την ζωή του στα χέρια του. Ο Μακάρεφ, σαν τον πατέρα του, σαν την βασανισμένη Ρώσικη ψυχή, μοιρολατρικά βλέπει τη ζωή, να σύρεται από τα γεγονότα και τις αποφάσεις άλλων και αυτόν να συνεχίζει, να κρύβεται, πίσω από το μανδύα της μετριοπάθειας και της ταπεινοφορσύνης.

Όλες οι προσωπικότητες της εποχής είναι εκεί, Μπέρια, Χρουστσόφ, Στάλιν, ο εξόριστος πατέρας, που ακόμη δικαιολογεί το κόμμα για τις αποφάσεις του, η καταθλιπτική μάνα, η αδερφή που αυτομολεί στην Φιλανδία, ο αντιρρησίας συμμαθητής που γίνεται πιστό κομματικό στέλεχος, ο κομισάριος της σχολής. Καρικατούρες με βαθιά ανθρώπινα χαρακτηριστικά, σε μια χώρα πολυσυλλεκτική που επί χρόνια αφομοιώνει. Σαν επιστέγασμα η αγγλομάθεια του γεωλόγου κλόουν, συνοδεύεται από μια γνωριμία ζωής με έναν Βρετανό αποστάτη κατάσκοπο της ομάδας του Φίλμπι, ηδονιστή, ομοφυλόφιλο και πραγματικό φίλο, για τον κλόουν. Του μαθαίνει την αγγλική λογοτεχνία και τον συντροφεύει σε ένα καθεστώς δίχως χιούμορ και ανθρωπισμό. Μια ζοφερή αλλά συνάμα συναισθηματικά φορτισμένη με γλυκιά νοσταλγία αναπαράσταση, ενός παρελθόντος, ενός μέλλοντος, όπου ο άνθρωπος, υποτάσσεται στο γενικό καλό ή σκοπό που μόνο οι λίγοι μπορούν να αντιληφθούν

Σαν βιβλίο δεν ξεφύγει από το κλασσικό ψυχογραφικό χαρακτήρα της Σ.Τριανταφύλλου. Ο χρόνος και τα γεγονότα,περνάνε μέσα από ερμηνείες και σκέψεις του κεντρικού πρωταγωνιστή, στον καμβά της ζωής του οποίου είναι σχεδιασμένα τα πάντα. Μας αποχαιρετά με μια γεύση συννεφιασμένη, σαν τους γκρίζους χειμωνιάτικους ουρανούς στην πατρίδα, με το χειμωνιάτικο ημίφως που ποτέ δεν νυχτώνει, να στοιχειώνει τους παλιούς κομουνιστές, όπως η αϋπνία την ζωή του κλόουν, γεωλόγου.

Χημικός, γεωλόγος, κλοουνίστας... το σοβαρό και το γελοίο που πρέπει να ανταποκριθούν στο καθεστώς, χωρίς σκέψη, χωρίς ερωτήσεις, χωρίς αμφιβολίες

Ο Πραβιέν είναι ο "μικρός" άνθρωπος που ανά τους αιώνες θα αναρωτιέται πάντα: "Αυτό επιτρέπεται;;;"