Ένα απρόβλεπτο βιβλίο. Απρόβλεπτο όχι για την πλοκή του, αλλά για τα συναισθήματα που σου προσφέρει. Γνωρίζεις τον εξυπνότερο ίσως άνθρωπο που πέρασε από τη γη και νιώθεις βαθιά θλίψη για την ζωή που δεν κατάφερε να ζήσει. Απλοϊκός μέσα στην απεραντοσύνη του μυαλού του, ευαίσθητος μέσα στη αγνότητα του και ευάλωτος στις σκέψεις των ανθρώπων που δεν τον κατάλαβαν ποτέ. Μόνη του έγνοια το διάβασμα και οι σκέψεις. Ατέλειωτες σκέψεις, μαθηματικές, κοινωνικές... και υπολογισμοί. Ένα λογοτεχνικό πόνημα που ξεφεύγει από τα τετριμμένα.

Το βιβλίο δεν είναι βιογραφία ούτε μυθιστορηματική βιογραφία. Είναι μυθιστόρημα που βασίστηκε στη ζωή του ανθρώπου με το υψηλότερο IQ, ένα καλογραμμένο, γρήγορο, ωραίο μυθιστόρημα. Δεν γράφει πολλά από μαθηματικά, γεωμετρία κλπ. που ίσως θα σας φόβιζε να διαβάσετε, οπότε απολαύστε το και συγκινηθείτε με τις περιπέτειες που έζησε ο πιο έξυπνος άνθρωπος του πλανήτη που βασανίστηκε ψυχολογικά από τους ίδιους τους γονείς του.

William James Sidis (1898-1944): παιδί-θαύμα με τρομερές μαθηματικές γνώσεις και απίστευτη δεξιοτεχνία στις ξένες γλώσσες. Ο βαθμός νοημοσύνης του ήταν πάνω από 250, κάτι αξεπέραστο ως σήμερα. Το Χάρβαρντ τον δέχτηκε με τιμές μόλις στην ηλικία των 11 ετών και ως το τέλος της ζωής του ήξερε πάνω από σαράντα γλώσσες. Οι γονείς του, Μπόρις και Σάρα, ήταν γιατροί (ο πατέρας του ειδικός στην ψυχοπαθολογία). Εβραίοι και οι δύο, Ουκρανοί μετανάστες, ο μεν το έσκασε στη Νέα Υόρκη ως πολιτικός πρόσφυγας, η δε σώθηκε από τα πογκρόμ του 1889. Οι γνώσεις, ο χαρακτήρας και η πολυμάθεια του Μπόρις γοήτευσαν τη Σάρα, μια "απλή" συγκριτικά γιατρό και παντρεύτηκαν.

Ο Σίντις διάβαζε και απομνημόνευε από πολύ μικρή ηλικία, έφτασε στο σημείο να φτιάξει δική του πληρέστατη γλώσσα, με λεξιλόγιο, γραμματική και συντακτικό. Απόφοιτος του Χάρβαρντ, έδωσε διαλέξεις ήδη απότα 11 για την τέταρτη διάσταση, αφήνοντας άφωνους τους καθηγητές και τους φοιτητές. Στα 16 του πήρε το BA του με βαθμό cum laude (κάτι που δημιούργησε προστριβές με τη μητέρα του που περίμενε τη μέγιστη διάκριση και όχι αυτόν τον βαθμό). Το 1915 δίδαξε σε ηλικία 17 ετών στο Πανεπιστήμιο του Τέξας ευκλείδια και μη-ευκλείδια γεωμετρία, όμως η κοροϊδία που ζούσε από τους μεγαλύτερούς του ηλικιακά φοιτητές τον εξανάγκασαν σε παραίτηση.

Το 1919, υπέρμαχος της μη-βίας, ανακατεύτηκε με μια σοσιαλιστική ομάδα, που ονειρευόταν εργασία και δικαιοσύνη για όλους ανεξαιρέτως. Η διαδήλωση κατεστάλη βιαίως και ο Σίντις συνελήφθη. Καταδικάστηκε σε 18μηνη φυλάκιση, κάτι που αμαύρωσε για πάντα την προηγούμενη καριέρα του και κυρίως το όνομα των γονιών του και τη φήμη του ασύλου που ίδρυσαν στο μεταξύ. Οι γονείς του αναγκάστηκαν να τον κηρύξουν πνευματικώς ασταθή για να τον βγάλουν από τη φυλακή και τον έκλεισαν στο άσυλό τους με την απειλή αν δε συμμορφωθεί να τον παρατήσουν σε κανονικό ίδρυμα φρενοβλαβών. Ο Σίντις το έσακσε μετά από δύο χρόνια και αποσύρθηκει σε μια μοναχική ζωή, εργαζόμενος σε εταιρείες όπου ασκούσε λογιστικά καθήκοντα ήσυχα και διακριτικά. Πέθανε από εγκεφαλική αιμορραγία.

Περισσότερα εδώ: http://en.wikipedia.org/wiki/William_James_Sidis

Το μυθιστόρημα λοιπόν περιγράφει τη ζωή αυτού του λαμπρού επιστήμονα με συναρπαστικό τρόπο. Με παράλληλη αφήγηση από τρεις διαφορετικές περιόδους της ζωής του (τα πρώτα του χρόνια, η περίοδος που γνώρισε τη Μάρθα και τα ιδεώδη του σοσιαλισμού και ο τελευταίος του χρόνος) γνωρίζουμε τον Γουίλιαμ ΣΊντις, έναν άνθρωπο με υψηλό δείκτη νοημοσύνης και χαμηλού πορφίλ στάση ζωής. Εκπαιδευμένος να βρίσκει πάντα μια λογική αιτία σε όλα καταφεύγει στον κόσμο των αυστηρά δομημένων μαθιηματικών και γλωσσών, όπου βρίσκει τη γαλήνη. Όλα τα πράγματα στη ζωή του τα κάνει με συγκεκριμένη μεθοδολογία, κάτι που του δημιουργεί ηρεμία και ασφάλεια: από το να τρώει το φαΐ του με συγκεκριμένο τρόπο μέχρι τη συλλογή των εισιτηρίων του τραμ. Ο Σίντις ήταν ένας άνθρωπος που θεωρούσε τις διαλέξεις και τα μαθήματα βαρετά, μιας και αφορούσαν πράγματα που ήξερε ήδη, σιχαινόταν τις ερωτήσεις στις διαλέξεις του όχι από σνομπισμό αλλά από τη βεβαιότητα ότι κανείς δεν έκανε ερωτήσεις που να ξεφεύγουν από τον τετριμμένο τρόπο σκέψης. Και για όλους αυτούς τους λόγους ο Σίντις ήταν ένα παιδί που ήταν αντικείμενο κοροϊδίας από συμφοιτητές του στο γυμνάσιο, από φοιτητές του στο πανεπιστήμιο, από παντού. Ένας άνθρωπος που αποζητούσε με λαχτάρα να απομακρυνθεί από τα φώτα της δημοσιότητας και να κλειστεί στο σπίτι του για να μελετήσει και να σκεφτεί.

Μου έκαναν τρομερή εντύπωση οι γονείς του. Στην αρχή ο πατέρας του αγωνιζόταν να τον κάνει να σκεφτεί σχεδόν τελολογικά και η μητέρα του επέμενε να τον αφήσει να ζήσει την ηλικία του. Ο Μπόρις αντιτίθετο, γιατί θεωρούσε τα παιχνίδια και τη συναναστροφή με συνομηλίκους περιττά, γιατί οι αθλοπαιδιές δεν προκαλούσαν την εγρήγορση του νου και δεν παρείχαν ερεθίσματα που θα πήγαιναν τον εγκέφαλο ένα βήμα παραπέρα. Αργότερα όμως, που ο Σίντις άρχισε να γίνεται γνωστός, παρ' όλο που και οι δύο υποατήριζαν ότι ο γιος τους είναι ένα φυσιολογικό παιδί, η μάνα άρχισε να έχει απαιτήσεις από την υστεροφημία του γιου της, να τον πιέζει σε απίστευτο βαθμό ψυχολογικά και να συγκρούονται σχεδόν καθημερινά. Γενικότερα μάλλον τα όνειρά της και οι ελπίδες της δεν πραγματοποιήθηκαν όσο και όπως ήθελε και γι' αυτό ξεσπούσε στην οικογένειά της.

Γενικότερα κανείς από τους δύο δεν ασχολήθηκε ουσιασιτκά με τις ανάγκες και τις επιθυμίες του παιδιού της, κανείς δεν καταάλαβε ούτε παραδέχτηκε ότι είχαν ένα προικισμένο αλλά αυτιστικό παιδί. Αν δεν κάνω λάθος, αυτόν τον χαρακτηρισμό μπορώ να δώσω στον Σίντις και μου κάνει εντύπωση που δεν το τονίζει ο συγγραφέας. Τα αυτιστικά παιδιά συγκεντρώνουν αρκετά από τα χαρακτηριστικά που περιγράφονται στο χαρακτήρα του Σίντις και σε συνδυασμό με ένα υψηλό IQ συγκροτούν έναν άνθρωπο που ξεφεύγει αρκετά από το μέτριο.

Όπως υποστηρίζει ο πατέρας του παιδιού: "Όλα τα αμερικανόπουλα μπορούν να καταφέρουν αυτό που καταφέρνει ο Μπίλι...Κάθε αμερικανόπουλο μπορεί να γίνει όπως είναι ο γιος μου με το σύστημα ανατροφής που έχω αναπτύξει. Ξεκίνησα να εκπαιδεύω το παιδί μου να χρησιμοποιεί τις νοητικές του λειτουργίες αμέσως μετά τη γέννησή του. Του δίδαξα να παρατηρεί με ακρίβεια, να αναλύει, να συσχετίζει και να καταλήγει σε λογικά συμπεράσματα... Σε αντίθεση με αυτά τα αποκαλούμενα παιδιά-θαύματα, ο Γουίλιαμ καταλαβαίνει πάρα πολύ καλά τις θεμελιώδεις αρχές των μαθηματικών, καθώς και ό,τι άλλο καθίσει να μάθει. Αυτό έδωσα στο γιο μας: μια ανατροφή που ευνόησε τις φυσικές και κοινές δυνατότητες πνευματικής δραστηριότητας που ενυπάρχουν σε όλα τα παιδιά. Ο γιος μου δεν είναι ιδιοφυία" (σελ. 47).

Το βιβλίο δεν έχει δασκαλίστικο ύφος, δεν είναι δύσκολο, δεν είναι βαρετό. Με πολλές λογοτεχνικές αρετές διαβάζουμε για τη ζωή του Σίντις, την ψυχολογία του, την αντιμετώπιση του περιβάλλοντός του, ένα σωρό καθημερινά περιστατικά που ανέπτυξαν και ανέλιξαν (;) την ψυχολογία του και τον χαρακτήρα του. Ένα βιβλίο που θα σας παρασύρει στη δύσκολη πλευρά των μαθηματικών και στη σκοτεινή πλευρά των γονεϊκών προσδοκιών. Μην το χάσετε!

ΥΓ. Οι σημειώσεις του Σπιρτούλη: ένα άρτιο κείμενο που δυστυχώς έχει ένα επαναλαμβανόμενο λάθος: αποδώ και αποκεί κλπ. παντού σα μια λέξη ενώ είναι ξεκάθαρα δύο, π. χ. από δω ή από κει κλπ.

Χαρακτηριστικό απόσπασμα:

"Και ο Γουίλιαμ δε νοιαζόταν ιδιαίτερα για τις ανθοδέσμες. Δεν είναι ότι δεν του αρέσουν τα λουλούδια, δεν του αρέσει ο θάνατος των λουλουδιών: το να κόβεις τα κοτσάνια τους, να διακόπτεις μια ζωή για να διακοσμήσεις ένα σπίτι. Είναι παραλογισμός να απομακρύνεις το λουλούδι από τις ρίζες του, να το εξαναγκάζεις σε μαρασμό και σε αργό θάνατο μερικών ημερών μέσα σε ένα βάζο, δε βγάζει κανένα νόημα" (σελ. 161).

Τι άλλο με έμαθε αυτό το βιβλίο;

""Οι ηλιακές κηλίδες είναι ρωγμές στην επιφάνεια του ήλιου, που αποκαλύπτουν ένα εσώτερο υπόστρωμα. Αυτό το εσώτερο υπόστρωμα παράγει λιγότερο φως και ζέστη σε σύγκριση με την επιφάνεια, οπότε όσες περισσότερες κηλίδες έχει ο ήλιος, τόσο λιγότερη ζέστη εκπέμπει και άρα τόσο πιο κρύο είναι το κλίμα στη γη. Οι αστρονόμοι έχουν καταγράψει τον αριθμό των ηλιακών κηλίδων και αυτές οι καταγραφές δείχνουν ότι υπάρχει ένα μοτίβο όσον αφορά την εμφάνισή τους. Έχουν κάτι σαν ενδεκαετείς κύκλους. Στην αρχή κάθε κύκλου εμφανίζεται ο μέγιστος αριθμό κηλίδων. Έπειτα ο αριθμός τους πέφτει στο ελάχιστο ύστερα από περίπου πεντεμισι χρόνια. Κατόπιν αρχίζει να αυξάνεται πάλι και ύστερα από άλλα πεντέμισι χρόνια φτάνει ξανά στο μάξιμουμ...Αυτό σημαίνει ότι κάθε έντεκα χρόνια έχουμε τον μέγιστο αριθμό ηλιακών κηλίδων και άρα η θερμοκρασία πέφτει, γεγονός που επηρεάζει τις σοδειές στις βόρειες χώρες και, όπως είπαμε, η κακή σοδειά επηρεάζει ολόκληρη την κοινωνία και μπορεί να οδηγήσει σε κρίσεις.

-Και οι κρίσεις οδηγούν σε επανάσταση;

-Αν μη τι άλλο μπορεί να οδηγήσουν σε επανάσταση αν υπάρχει παράλληλα πολιτική αναταραχή, όπως συνέβη στη Γαλλία το 1789 και στη Ρωσία το 1916....είναι δύσκολο να αποδειχθεί αλλά υπάρχουν πάρα πολλές συνδέσεις. Έχω προσπαθήσει να συγκρίνω τις χρονολογίες των επαναστάσεων σε όλον τον κόσμο με τις χρονολογίες που υπήρχαν μέγιστοι και ελάχιστοι αριθμοί ηλιακών κηλίδων κατά τη διάρκεια του τελευταίου αίώνα. Ανακάλυψα συνολικά 33 επαναστάσεις και εξεγέρσεις, αν συνυπολογίσουμε τις επαναστάσεις στα Βαλκάνια. Οι 17 από αυτές συνέβησαν χρονιές που υπήρξε ελάχιστος αριθμός ηλιακών κηλίδων, ενώ 16 συνέβησαν χρονιές με μέγιστο αριθμό. Υπήρξε ελάχιστος αριθμός ηλιακών κηλίδων το 1811, όταν έγινε η Εξέγερση του Τιρόλο και η Επανάσταση στο Μεξικό. Η επόμενη φορά που είχαμε ελάχιστο αριθμό κηλίδων ήταν το 1822 και περίπου εκείνη τη χρονιά είχαμε εξεγέρσεις στην Ισπανία, στην Ιταλία, στη Νότια Αμερική και μια επανάσταση στο Μεξικό. Κατά το ελάχιστο του 1834 συνέβη η καρλική εξέγερση στην Ισπανία, το 1856 η νέα επανάσταση στο Μεξικό, καθώς και η αντίσταση των Ινδών στους Άγγλους. Τη χρονιά μετά τον ελάχιστο αριθμό του 1867 έχουμε επανάσταση στην Ιαπωνία, το 1889 έχουμε τη Βραζιλιάνικη Επανάσταση, την επόμενη φορά, το 1900, έχουμε την Κουβανική Επανάσταση και την επόμενη τον Ισπανο-αμερικανικό πόλεμο και μια επανάσταση στις Φιλιππινες κατά των ΗΠΑ και άλλη μία στον Παναμά, καθώς και ταραχές εδώ στην Αμερική. Λίγο μετά τον τελευταίο ελάχιστο αριθμό, το 1911, σημειώθηκαν ταραχές στην Τουρκία, αργότερα μια επανάστση στην Κίνα, επανάσταση στην Πορτογαλία, η Επανάσταση του Μαδέρο στο Μεξικό και οι Βαλκανικοί πόλεμοι. Πρόσεξε τι κοινό έχουν όλες αυτες οι επαναστάσεις: όλες συνέβησαν σε νότιες, εύκρατες χώερες σε περιόδους που υπήρχαν λίγες ηλιακές κηλίδες και άρα ακραία ζέστη, που κατέστρεψε τις σοδειές. Τα Βαλκάνια δεν είναι τόσο νότια όσο οι υπόλοιπες χώρες αλλά επλήγησαν από την ξηρασία.

-Δηλαδή μπορώ σχεδόν να μαντέψω ότι στις περιόδους με πάρα πολλές ηλιακές κηλίδες, αντιθέτως, προκλήθηκαν πολλές επαναστάσεις στις κρύες χώρες, σωστά;

-Ουσαστικά, ναι. Για παράδειγμα, βλέπουμε μέγιστο αριθμό γύρω στο 1828, όταν γίνεται επανάσταση στη Γαλλία και στο Βέλγιο και μια εξέγερση στην Πολωνία. Την επόμενη περίοδο με μέγιστο αριθμό, το 1850, γίνονται επαναστάσεις στην Πρωσία, στην Αυστρία, στη Γαλλία και οι ταραχές των Χαρτιστών στην Αγγλία. Κατά το μέγιστο του 1861 ξεσπάει ο Αμερικανικός Εμφύλιος πόλεμος, ενώ το 1872, που είχαμε μέγιστο πάλι, έχουμε την κομμούνα του Παρισιού. Η τελευτία φορά με μέγιστο, πριν από τρία χρόνια, οδήγησε στη Ρωσική Επανάσταση, εξεγέρσεις στη Γερμανία, την εξέγερση Σιν Φεν στο Δουβλίνο, εξεγέρσεις στην Αυστροουγγαρία και μία ακόμα στο Κεμπέκ. Όλα αυτά δείχνουν ότι υπάρχει μια κάποια συσχέτιση ανάμεσα στις ηλιακές κηλίδες και στο ξέσπασμα επαναστάσεων. Όσον αφορά τις βόρειες χώρες, βλέπουμε ότι υπάρχει μέσος όρος 11,07 ετών ανάμεσα στα ξεσπάσματα επαναστάσεων. Ο χρόνος μεταξύ των περιόδων με ελάχιστο αριθμό ηλιακών κηλίδων είναι κατά μέσο όρο 11,1 έτη αλλά με απόκλιση λίγο περισσότερο από τρία χρόνια κατά μέσο όρο. Πρόσεξε τώρα, οι επαναστάσεις δε συμβαίνουν ακριβώς τις συγκεκριμένες χρονολογίες, ούτε ειδικά στην κλιμάκωση των κηλίδων αλλά τα χρόνια που είναι κοντά είτε στο μέγιστο είτε στε ελάχιστο αριθμό ηλιακών κηλίδων.

-Αυτό σημαίνει ότι μπορεί κανείς σχεδόν να προβλέψει τις επαναστάσεις μελετώντας τις ηλιακές κηλίδες;

-Όχι, είναι πάρα πολύ δύσκολο. Το μόνο που μπορεί κανείς να πει είναι ότι οι ηλιακές κηλίδες προκαλούν ακραίες συνθήκες, οι οποίες δίνουν ώθηση σε μια επανάσταση που θα γινόταν ανεξάρτητα από τις κηλίδες αλλά η οποία πιθανόν να αργούσε περισσότερο. Οι ηλιακές κηλίδες είναι ένας καταλύτης και στην κατάσταση που βρίσκονται τώρα οι κηλίδες φαίνεται πως δε θα γίνει μια νέα αμερικανική επανάσταση φέτος. Μπορούμε όμως να πούμε ότι υπάρχουν πολλοί άλλοι καταλύτες εκτός από τις ηλιακές κηλίδες. Ο Παγκόσμιος πόλεμος είναι ο μεγαλύτερος που έχει υπάρξει μέχρι τώρα στη γη και το οικονομικό κόστος είναι τόσο τεράστιο που μπορεί από μόνο του να ασκήσει πολύ μεγαλύτερη επίδραση από την καταστροφή μιας σοδειάς, γιατί υπάρχει πολύς κόσμος που πλήττεται άσχημα και δεν έχει λεφτά να φάει" (σελ. 182-186). [όλα αυτά μόλις το 1919!] (για περισσότερα εδώ http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%97%CE%BB%CE%B9%CE%B1%CE%BA%CE%AE_%CE%BA%CE%B7%CE%BB%CE%AF%CE%B4%CE%B1).