Το τυχαίο είναι ουσιαστικό για τα ζωντανά συστήματα και την εξέλιξή τους. Είναι ένας εξωτερικός παράγοντας, αλλά επίσης, και κυρίως, προϊόν εσωτερικών μηχανισμών· το συναντάμε σε όλα τα επίπεδα οργάνωσης του ζωντανού κόσμου, από το γονίδιο μέχρι τη βιόσφαιρα.

Ο Alain Pave μάς δείχνει πώς αυτοί οι εσωτερικοί μηχανισμοί, πραγματικές βιολογικές και οικολογικές ρουλέτες, αιτιοκρατικής φύσης, λειτουργούν μέσα σε χαοτικούς τομείς παράγοντας τυχαίου τύπου αποτελέσματα. Αντιμέτωποι με ένα μεταβαλλόμενο, απρόβλεπτο και συχνά επιθετικό περιβάλλον, γεννούν την ποικιλότητα η οποία επιτρέπει στους οργανισμούς, στους πληθυσμούς ή στα οικοσυστήματα να διατηρηθούν, να προσαρμοστούν και να εξελιχθούν. Οι μηχανισμοί αυτοί αποτελούν επίσης προϊόντα της εξέλιξης.

Αυτό ήταν το αντίτιμο για να διατηρηθεί η ζωή πάνω στον πλανήτη μας: το τυχαίο δεν το υφίσταται η ζωή, απλούστατα της είναι αναγκαίο.

Ο διαλογισμός πάνω στη βιοποικιλότητα, σε όλες τις κλίμακες και σε όλα τα επίπεδα, επιτρέπει μια ολοκληρωμένη ανάγνωση του φαινομένου της ζωής. Για να την κατανοήσουμε καλύτερα και να προτυποποιήσουμε τη δυναμική της, πρέπει να συλλέξουμε ποσοτικά δεδομένα τόσο στο εργαστήριο όσο και επί τόπου.

"Η αναγκαιότητα του τυχαίου" επιδιώκει να εκτιμήσει το πεδίο των γνώσεών μας πάνω στη βιοποικιλότητα και την εξέλιξή της, όπως επίσης και τα όρια της δράσης του ανθρώπου απέναντι σε αυτές τις αυθόρμητες δυναμικές, οι οποίες τις περισσότερες φορές τού διαφεύγουν. Το βιβλίο αυτό είναι επίσης μια επείγουσα έκκληση για να ληφθεί υπόψη η επιτακτική ανάγκη εκτίμησης και ανάλυσης της βιοποικιλότητας ώστε να υπάρξει καλύτερη διαχείρισή της.