ΒΙΒΛΙΟ-ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΕΙΣ-ΚΡΙΤΙΚΕΣ γράφει η Μαντώ Μάκκα για το βιβλίο "Κισμέτ" Rainer Maria Rilke, Εκδόσεις Νεφέλη

-Τι είπε ο ποιητής;-Το μόνο ταξίδι είναι αυτό μέσα μας

Κυριολεκτικά στην προκειμένη αφού ο Ρίλκε είναι ποιητής και με αυτές τις δεκατρείς ιστορίες μας δείχνει ταξίδια αγάπης που περνάνε πρώτα από εμάς, από μέσα μας. Αλλόκοτες ιστορίες που δείχνουν πόσο μπροστά από την εποχή του ήταν, και αν δεν υπήρχε η τόσο χαρακτηριστική λυρική γλώσσα μπορεί να έψαχνες σε άλλον αιώνα να βρεις τον ποιητή.

Όπως λέει το οπισθόφυλλο, σύντομες αφηγήσεις για τα πάθη και τα άνθη του έρωτα, ιστορίες γραμμένες στην καμπή του 19ου προς τον 20ό αιώνα. Ο συγγραφέας τους, ο μετέπειτα οικουμενικός ποιητής Ράινερ Μαρία Ρίλκε, έγραψε την πρώτη στα δεκαεννιά και την τελευταία στα είκοσι πέντε του χρόνια. Στην αρχή διστακτικός, έμφοβος απέναντι στο πάθος και τον πόθο. Αργότερα ελευθερωμένος, έτοιμος να υπερασπιστεί την αυτοδιάθεση, την περιπέτεια. Να φταίει η γνωριμία και ο δεσμός του με τη Λου Αντρέας-Σαλομέ και η ραγδαία ωρίμανση που μεσολάβησε; Όπως και να 'χει, αχνοφέγγει ήδη το περίγραμμα όσων θα τον απασχολήσουν στη ζωή και, αξεχώριστα από αυτή, στη δημιουργική του πορεία μέχρι τέλους: η διαφορετική προσέγγιση των δυο φύλων προς τον έρωτα, η ανάγκη της επαφής αλλά και της ανεξαρτησίας, του αμοιβαίου σεβασμού, της αυτονομίας. Η γλώσσα του μαγική και αναγνωρίσιμη σε κάθε γύρισμα, σε κάθε φωτοσκίαση, σε κάθε ελάχιστο τόνο.

«Οι άνθρωποι είναι τόσο τρομερά μακριά ο ένας απ’ τον άλλον· και πιο απομακρυσμένοι απ’ όλους είναι συχνά όσοι αγαπιούνται.Πετούν ο ένας στον άλλον όλο τους τον εαυτό όμως κανείς τους δεν τον πιάνει κιόλας, κι έτσι απομένει πεσμένος κάπου ανάμεσα και πυργώνεται και στο τέλος τους εμποδίζει κι από πάνω να δουν και να πλησιάσουν ο ένας τον άλλον.»

Η αρχή του βιβλίου και γενικότερη οπτική του Ρίλκε όπου η ευτυχία είναι μπλεγμένη με τη δυστυχία, όπου το εφικτό κατατροπώνει το ανέφικτο. Ως αισιόδοξος άνθρωπος αυτό με ξένισε αλλά είναι τέτοια η γλώσσα του Ρίλκε που μετά ξεχνιόμουν γιατί ζούσα άλλον έρωτα και τον συγχωρούσα. Παρόλα τα λάθη, τα πάθη, τις τραγωδίες η αγάπη υπήρξε, ο έρωτας ξεχείλισε και το φως έστω για λίγο έλαμψε, όσο επέτρεψαν οι αδυναμίες βεβαίως βεβαίως.

Μόνο το γεγονός ότι υπάρχει θρύλος που λέει ότι ο Ρίλκε ασθένησε όταν αγκυλώθηκε από το αγκάθι ενός ρόδου καθώς φρόντιζε τον κήπο του, είναι αρκετό για να σε κάνει να ψάξεις για αυτόν τον ιδιαίτερο άνθρωπο. Διάβασα για αναρίθμητες γυναίκες, για πολλά ταξίδια, για λογοτεχνία, φιλοσοφία, ιστορία της τέχνης, για μια αιώνια προσμονή, για μια μη ευτυχισμένη εφηβική ηλικία. Διάβασα ότι μέχρι και ο Τολστόι σήκωσε τα χέρια ψηλά!

Η ράφτρα, η κακορίζικη, το απροσδόκητο που σκορπάει την παιδική αφέλεια που έχουμε για το μέλλον. Οι απεχθείς πράξεις που κάνουμε και ο θάνατος που είτε λυτρώνει είτε καταδικάζει.Άραγε ο νεκρός σταματάει να αγαπά? Ποιες είναι οι λέξεις που θα μας αγκαλιάσουν στο σκοτάδια και θα φωτίσουν την επιστροφή μας;Πόσο δύσκολα αγαπάμε όταν δε θέλουμε να ξεβολευτούμε και πόσο εύκολα μπερδεύεται η σωτηρία με την αγάπη;

[Τότε ψηλά στην αίθουσα πήρε ν’ ακούγεται ένα τερέτισμα. Σήκωσαν το βλέμμα τους κι οι δυο. Αντιλήφθηκαν ένα μικρό, χαμένο χελιδόνι, που με φτερούγες κουρασμένες κι ανήμπορες αναζητούσε το έξω]

Ένιωσα τον θάνατο, πέθανα με ένα μικρό πουλί. Πότε θα ζήσω;

[Να βλέπω το χαριτόβρυτο πλάσμα να υποδέχεται με παιδιάστικη χαρά το ορμητικό κύμα της ζωής, να απολαμβάνει με στήθος παλλόμενο και μάτια φλογισμένα τις μικρές χαρές της φύσης που, κακομαθημένοι και αναίσθητοι, τις προσπερνάμε, και με κοριτσίστικη συστολή να νιώθει τώρα να βλασταίνει στην καθαρή κι αθώα καρδιά της το ιερό μυστικό μιας αγάπης που ποτέ δεν είχε υποψιαστεί την ύπαρξή της..]

Από τα λόγια συνήθως έως πάντα κρατάμε το νόημα που θέλουμε. Και ενώ ξέρουμε γιατί «η μέθη είχε παρέλθει», μένουμε, υπομένουμε.

[Οι ποιητές υμνούνε την αγάπη. Και πρέπει πράγματι κάτι να αληθεύει ως προς τη δύναμη της. Είναι μια ακτίνα του ήλιου που λαμπρύνει, λένε οι μεν, ένα φαρμάκι που ναρκώνει, λένε οι δε. Οι επιδράσεις της είναι, τωόντι, όμοιες μ’ εκείνες του ιλαρυντικού αερίου που χορηγεί ο γιατρός στον φοβισμένο ασθενή πριν από μια σοβαρή επέμβαση- ο πάσχων ξεχνά τον πόνο που τον καταβάλλει..]

Είδα φιλιά να σβήνουνε δάκρυα και χειραψίες να διώχνουν τις υποψίες. Και μετά ήρθε η Άνοιξη, ένας ύμνος για τη ζωή, για τη φύση, για τον έρωτα, για την πίστη.

[Πιστέψτε με, όλα εξαρτώνται από το αν θα ζήσει κανείς για μια φορά στη ζωή του μιαν άνοιξη αγία, που θα του χύσει τόσο φως και λάμψη στην ψυχή, αρκετά για να κάνουν χρυσές όλες τις μέρες του απώτερου μέλλοντός του…]

Η ζωή δε θέλει σιωπές, θέλει πάλη ειδάλλως και ο πιο όμορφος χορός δεν σε σώζει. Και όταν νομίζεις ότι το παρελθόν έχει κλείσει, μια ανάμνηση είναι αρκετή είτε για να το ζήσεις ή για να ακούσεις τον απόηχο.

Μακρινές οπτικές: την αγάπησα τούτη την ιστορία πιο πολύ για αυτό το «Πόσο είσαι βαθύς»

Μια ιστορία ειπωμένη στο σκοτάδι: μια ιστορία που απαιτήθηκε και ευτυχώς που έμεινε για τα παιδιά, μικρά και μεγάλα γιατί είναι τόσο εύκολο να χαθούμε μέσα στη ζωή.

[ Εξαιτίας αυτής της σκοτεινιάς που βαραίνει πίσω μας και με την οποία διατηρούμε τόσο αδύναμους και αβέβαιους δεσμούς. Δέστε, μια εποχή: πάμε και φυτεύουμε μέσα της όλα τα πρωτότοκα, όλα μας τα ξεκινήματα, όλη την εμπιστοσύνη, τις φύτρες για ότι θα μπορούσε ίσως κάποτε στο μέλλον να γίνει κάτι. Και ξαφνικά το ξέρουμε: όλα τούτα βυθίστηκαν σε μια θάλασσα και δεν ξέρουμε το καν πότε ακριβώς. Δεν το πήραμε είδηση. Σαν να’ χε κάποιος συγκεντρώσει όλα του τα χρήματα, να’ χε αγοράσει μ’ αυτά ένα φτερό και να το κάρφωνε στο καπέλο του, φσουτ! Θα το παρασύρει ο πρώτος άνεμος. Φυσικά θα φτάσει στο σπίτι δίχως φτερό στο καπέλο και το μόνο που θα του απομείνει θα είναι να συλλογιέται εκ των υστέρων πότε άραγε να πέταξε μακριά του]

Αυτό το φσουτ κρατώ και χαμογελώ για τα φτερά που κάθε μέρα πετούν πάνω από τα κεφάλια μας, ελπίζοντας ότι κάποια μέρα ένα θα βαρεθεί να ταξιδεύει και θα προσγειωθεί στο δικό μου ‘καπέλο’...