Η Μετανάστις

"Η Μετανάστις δημοσιεύεται πρώτη φορά στην εφημερίδα "Νεολόγος" της Κωνσταντινουπόλεως σε συνέχειες, στο διάστημα από 23 [Αυγούστου] / 4 Σεπτεμβρίου 1879 έως 22 [Δεκεμβρίου] / 3 Ιανουαρίου 1880 και φέρει την υπογραφή Α. Πδ. [...]

Στο προεξαγγελτικό σημείωμα του "Νεολόγου" η Μετανάστις φέρεται να ανήκει "εις το ιστορικόν είδος της μυθιστοριογραφίας". Στον μικρό πρόλογο, τον οποίο παραθέτει πριν την έναρξη της αφηγήσεως ο συγγραφέας, μαθαίνουμε ότι αφορμή της συγγραφής είναι: "Ό τελευταίος ενσκήψας έν Αστραχάν λοιμός" και οι φόβοι που γεννήθηκαν στο άκουσμα του σε όλη την Ευρώπη.
Ο συγγραφέας αναμιμνήσκεται τον τρομερό λοιμό, την επιδημία της πανούκλας του 1720, στη Μασσαλία. [...]

Μέσα σε αυτό το περίγραμμα υφαίνεται η πλοκή μιας σφοδρής ερωτικής περιπέτειας. "Η Μετανάστις" είναι ένα μυθιστόρημα ερωτικό κι όχι ιστορικό, όπως διατείνεται στην προαγγελία του ο "Νεολόγος". Μάλιστα, έχουμε να κάνουμε μ\' ερωτικό δράμα, στο οποίο μέσα από τις συμπεριφορές, τις πράξεις και τη στάση των ανθρώπων, ανατέμνεται το αμέτρητο βάθος και η τραγική αντιφατικότητα της ανθρώπινης ιδιοτέλειας. Μ\' άλλα λόγια, αποκαλύπτεται η ατέλεια και η αδυναμία της ανθρώπινης φύσης. [...]

Οι άνθρωποι στον Παπαδιαμάντη είναι αληθινοί, με σάρκα και οστά, κι όχι μαριονέτες ή καρτούν. Πονούν, υποφέρουν, χαίρονται πρόσκαιρα εγκλωβισμένοι στην εγωπάθεια της σάρκας..."

(Από το προλογικό κείμενο "Ο φθαρτός και ο θείος έρως" του Δημήτρη Κοσμόπουλου.)