Η παλαίφατη Ιερά Μονή της Παναγίας Σουμελά, στον ιστορικό Πόντο, ιδρύθηκε το 386 μ.Χ. από τους Αθηναίους μοναχούς Βαρνάβα και Σοφρώνιο, οι οποίοι, σύμφωνα με την παράδοση, οδηγήθηκαν εκεί από τη χάρη της Παναγίας, βρίσκοντας σε υψόμετρο 1063 μέτρων την εικόνα της Παναγίας της Αθηνιώτισσας, φιλοτεχνημένη από τον Ευαγγελιστή Λουκά. Βυζαντινοί αυτοκράτορες - κυρίως της δυναστείας των Κομνηνών - την προίκισαν με σπάνια κειμήλια και της έδωσαν σημαντικά προνόμια.

Μετά τη Γενοκτονία των Ποντίων και τη Μικρασιατική Καταστροφή του 1922, από το σύνολο των κειμηλίων, που φυλάσσονταν στην Ιερά Μονή της Παναγίας Σουμελά, στην Τραπεζούντα, άλλα συλήθηκαν και άλλα έμειναν αιχμαλωτισμένα στην Τουρκία, άλλα φιλοξενούμενα στο Μουσείο της Τραπεζούντας και άλλα σε αποθήκες στην Αγία Σοφία, στην Κωνσταντινούπολη.

Όμως, μετά από πολύχρονη και επίπονη έρευνα του Πανελληνίου Ιδρύματος ΠΑΝΑΓΙΑ ΣΟΥΜΕΛΑ με ειδικούς επιστήμονες, αλλά και με την επιστασία και προσωπικό μόχθο των μελών του Διοικητικού Συμβουλίου του κατορθώθηκε να οργανωθεί και να επιτευχθεί η παρούσα συλλεκτική έκδοση αρκετών κειμηλίων της Ιεράς Μονής Παναγία Σουμελά και για πρώτη φορά παρουσιάζονται και ιστορούνται αυτά τα Ιερά Κειμήλια του Γένους των Ποντίων.

Την έκδοση προλογίζει ο Μητροπολίτης Βεροίας, Ναούσης και Καμπανίας κ. κ. Παντελεήμων.