Το αντικείμενο της μελέτης είναι το θεωρητικό φιλολογικό έργο που εκπόνησε ο Κωνσταντίνος Οικονόμος (1780-1857) ως διδάσκαλος του "Φιλολογικού Γυμνασίου" Σμύρνης κατά την περίοδο 1810-1819. Τα κύρια φιλολογικά έργα του Οικονόμου που δημοσιεύονται την περίοδο αυτή είναι: Ρητορική (Βιέννη 1813) και Γραμματικά (Βιέννη 1817). Από τα προλεγόμενα των Γραμματικών διαφαίνεται ότι ο Οικονόμος φιλοδοξούσε να συνθέσει μια συνολική φιλολογική θεωρία (Αισθητική, Ποιητική, Ρητορική, λοιπά γραμματειακά είδη), η οποία θα ολοκληρωνόταν με την έκδοση ενός τρίτου βιβλίου, στο οποίο θα εξετάζονταν γραμματειακά είδη, όπως η Ιστορία κλπ. Το τρίτο αυτό βιβλίο δεν είχε ποτέ έντυπη μορφή και δεν είμαστε σίγουροι αν ποτέ συντάχθηκε, παρόλο που υπάρχει η πληροφορία για ένα χαμένο χειρόγραφο. Η φιλολογική θεωρία συμπληρώνεται με ανέκδοτα κείμενα του Οικονόμου (την ομιλητική "Περί της των Ιεροκηρύκων Ρητορικής") και διάσπαρτες νύξεις στο υπόλοιπο φιλολογικό του έργο.
Η ερευνητική προσπάθεια οδήγησε στη συστηματική παρουσίαση (ή και ανασύσταση, όπου αυτό ήταν δυνατόν) της φιλολογικής θεωρίας του Οικονόμου και στην ταύτιση των πηγών του, καθώς και την ένταξη του έργου στα ποικίλα συμφραζόμενα του ώριμου Νεοελληνικού Διαφωτισμού.
Το συγγραφικό έργο που έδωσε ο Οικονόμος την περίοδο της παραμονής του στη Σμύρνη είναι ιδιαίτερα σημαντικό. Ο όγκος, η θεματολογία και η προσέγγιση των ζητημάτων φανερώνουν το μέτρο των δυνατοτήτων του συντάκτη. Διακρίνεται από μια εξαιρετική ικανότητα προσαρμογής και συνδυάζει ευαισθησία, που του επιτρέπει να συλλαμβάνει έγκαιρα τα μηνύματα των καιρών, και τόλμη, που τον φέρνει ―αυτόν, έναν ιερέα χωρίς ευρωπαϊκές σπουδές στην πρωτοπορία των αλλαγών.
Αυτό ισχύει και για τα έργα με φιλολογικό περιεχόμενο.
Στην εργασία γίνεται προσπάθεια να διευκρινιστούν τόσο το ευρύτερο ιστορικό πλαίσιο όσο και οι συγκεκριμένες συνθήκες μέσα στις οποίες γράφηκαν τα έργα αυτά, καθώς και οι ανάγκες τις οποίες καλούνταν να ικανοποιήσουν. Επιπλέον, διερευνάται ενδελεχώς το περιεχόμενό τους, ιδιαίτερα το θεωρητικό σκέλος και παράλληλα παραβάλλονται με τις πηγές τους, ώστε να προσδιορισθεί με ακρίβεια τόσο η έκταση όσο και η ποιότητα των δανείων, ο βαθμός πρωτοτυπίας και οι τυχόν διαφοροποιήσεις. Τα πορίσματα μιας τέτοιας έρευνας μας επιτρέπουν να διαγνώσουμε τον χαρακτήρα των κειμένων αυτών, σε ποιο κλίμα κινούνται, ποιες ήταν οι προθέσεις του συντάκτη τους, γιατί έλαβαν τη μορφή την οποία τελικώς έλαβαν. Στο ίδιο πλαίσιο επίσης κινούνται και οι συσχετίσεις τους με άλλα παρεμφερή κείμενα που εμφανίζονται την περίοδο αυτή στον ελληνικό χώρο και καθορίζεται κατά πόσο τα έργα αυτά του Οικονόμου ανταποκρίνονταν σε αιτήματα που παρουσιάζονταν επιτακτικά στην ελληνική λογιοσύνη της εποχής.