Η δομή του στρατού των Λακεδαιμονίων είναι μια πλήρης, αριστοτεχνική και τεκμηριωμένη επισκόποηση της τεθλασμένης οδού, διά μέσου της οποίας οι Σπαρτιάτες όμοιοι περνούσαν όλα τα στάδια της εκπαιδεύσεως ώστε να φτάσουν να στελεχώσουν την πιο δοξασμένη φάλαγγα οπλιτών που υπήρξε ποτέ. Δοξασμένη όχι μόνο από τις πολλές και περήφανες νίκες της, αλλά και από τις ένδοξες ήττες της, για το λόγο πως οι μαχητές της τοποθετήθηκαν με παρρησία και στάθηκαν ακλόνητοι ο ένας δίπλα στον άλλο στο πεδίο της μάχης.

Η πορεία αυτή του πολεμιστή που ξεκινούσε από τα επτά του έτη και διερχόταν πολλά στάδια, για να φτάσει στο τέλος η Πολιτεία να παραδώσει έναν ολοκληρωμένο άντρα, πολίτη και ταυτόχρονα οπλίτη πολεμιστή από απόψεως ανατροφής, φιλοσοφίας, πνευματικής μόρφωσης και παιδείας, εξαντλητικής εκγύμνασης, πολιτικής καταρτίσεως, εισάγοντας ακόμα στην παιδεία του ως βασικό τμήμα τη μουσική καλλιέργεια και τον χορό. Η πορεία και η εξέλιξη αυτή του πολεμιστή προς την ολοκλήρωσή του, θα κληθεί από τους Σπαρτιάτες πολύ απλά αγωγή. Κανείς δεν μπορούσε να ονομαστεί Σπαρτιάτης (Σπαρτιάτης όμοιος, τελικά ήταν ένας τίτλος τιμής), αν δεν είχε περάσει με επιτυχία όλες τις περιόδους και τα στάδια της αγωγής. Η καταρτισμένη προσπάθεια της ευνομούμενης Πολιτείας της Σπάρτης να οργανώσει την άμυνά της, θα σταθεί η αφορμή για την ίδρυση της πρώτης "Ακαδημίας του Πολέμου". Δεν είναι τυχαίο ότι η Σπάρτη συγκεντρώνει τα βλέμματα πολλών εκατοντάδων καταξιωμένων ερευνητών, ιστορικών και συγγραφέων, αρχαίων και σύγχρονων.

Η πόλη που παρά την μεγάλη της ακμή και προβολή θα χαθεί από το ιστορικό προσκήνιο χωρίς να αφήσει ίχνη, παρά μόνο μυστήριο για την τρομερή της ισχύ και δύναμη. Ένα είναι σίγουρο, πως, κάθε ιστορικό στοιχείο και πληροφορία από την αρχαία ελληνική γραμματεία που έχουμε στα χέρια μας για την Πολιτεία της Σπάρτης είναι γραμμένο από μη Σπαρτιάτες, δεν έγραψαν οι Σπαρτιάτες για την ιστορία τους, άλλοι ασχολήθηκαν με αυτήν, και αυτό λέει πολλά. Η μελέτη που έχετε στα χέρια σας ακολουθεί την πορεία των Λακεδαιμονίων στην αγωγή τους, παίρνοντας το νήμα από την αρχή. Ξεκινάει να εξετάζει το θέμα έχοντας ως σημείο εκκίνησης, την παιδεία που παρείχε η Πολιτεία στα τέκνα της, δίνοντας μεγάλη σημασία στην καθοριστική δράση των εφόρων, στην επίδραση της Γερουσίας και στην επιρροή τελικά των βασιλέων της Σπάρτης στο πολίτευμα.

Ο συγγραφέας αυτής της συναρπαστικής έρευνας επιχειρεί να εισάγει μια νέα οπτική στην έρευνα, διαφορετική από αυτή που επικρατεί μέχρι σήμερα στα θέματα μετά οποία καταπιάνεται, εστιάζοντας περισσότερο στις λεπτομέρειες και στα λεγόμενα ψιλά γράμματα της ιστορίας (στα οποία πιστεύει πως βρίσκεται η ουσία), αποφεύγοντας το δήθεν ενδιαφέρον, επικεντρώνεται στο πραγματικό και στο αληθινό, και δεν αγνοεί πως η προσέγγιση τέτοιων θεμάτων χρειάζεται την ταύτιση του ερευνητή με το θέμα. Μέσα στις σελίδες του ανά χείρας βιβλίου αναζητά το μυστικό της Μεγάλης Ρήτρας του Λυκούργου και αναφέρει πολλές παραγράφους αυτής με κάθε ευκαιρία, προσηλώνει με σεβασμό την προσοχή του στις αρχαίες κυρίως πηγές, και προσπαθεί να εξιχνιάσει την αδιαφορία για τον πλουτισμό των ομοίων. Επιχειρεί τέλος να ερμηνεύσει την χρήση και την αποτελεσματικότητα του οπλισμού, και επιδιώκει να διεισδύσει στο υψίστης ασφαλείας "κρυπτόν της Πολιτείας".

Η μελέτη του παρόντος βιβλίου κορυφώνεται με την εκτενή αναφορά στην οργάνωση του στρατεύματος όπου αναλύονται οι τακτικές μάχης. Ο Δημήτρης Κατσούλης πιστεύει πως η Σπάρτη δεν ήταν ένας "κομήτης" στα Ελληνικά πράγματα σύμφωνα με την επικρατούσα εσφαλμένη και επικίνδυνη άποψη, και προσπαθεί σε πολλές περιπτώσεις να αποκαλύψει τις κακοπροαίρετα επιδεικτικές αυτές σκοπιμότητες και να τις αντικρούσει προβάλλοντας πτυχές της Πολιτείας που έμειναν στην αφάνεια.