Πρώτη φορά παραδίδεται στο ελληνόγλωσσο αναγνωστικό κοινό πλήρες, άνευ περικοπών και με τα χαρακτικά του G. Dore το μνημειώδες "Χριστιανικό έπος" του Τζων Μίλτων (1608-1674), που τον ανέδειξε έναν "Όμηρο" της Αγγλίας.

Άξιος συνεχιστής των μεγάλων εποποιιών του παρελθόντος ο Μίλτων μας εισάγει σ\' έναν περιπετειώδη κόσμο συγκρούσεων και αναταραχών κοσμοϊστορικής σημασίας, μένοντας πιστός στην Αγιογραφική θεμελίωσή τους, αλλά και αρυόμενος πληθώρα υλικού από απόκρυφες πηγές που είχε στη διάθεσή του. Βαθύτατες και διαφωτιστικές είναι και οι εσωτερικές, ψυχολογικές συγκρούσεις των ηρώων του.

Η ηθικοπλαστική επίδραση που άσκησε στους μεταγενεστέρους είναι πρόδηλη, αλλά τα μυθολογικά θέματα της κλασσικής αρχαιότητος και τα ανάλογα πρότυπα της Ιταλικής Αναγέννησης, καθώς και τα ερμηνευτικά σχόλια των Πατέρων της Εκκλησίας που συναντάμε "εμφυτευμένα" στο κείμενο, τον καθιστούν αυθεντία στα κύρια και καίρια θέματα που τον απασχολούν και προσδίδουν στο έπος μια αξιοθαύμαστη ισορροπία.

Τα πλούσια γλωσσικά-μορφολογικά στοιχεία που ερανίζεται σε μια σύμμεικτη, θα λέγαμε αφομοιωτική "πολύγλωσσα" (στα πλαίσια της αυστηρής μορφής του στίχου) ενεργούν καταλυτικά και "προγραμματίζουν" τους ομοτέχνους του λογοτέχνες, που στη συνέχεια τον μιμούνται (χαρακτηριστική η περίπτωση του Μπάϋρον με τον Βυρωνικό του ήρωα, φιλολογικό απόγονο του μεγαλοπρεπούς τύπου του Σατανά-Επαναστάτη).

Μένοντας πιστοί στο μεικτό γλωσσικό ιδίωμα της μεγαλοφυίας του Μίλτων, παραδίδουμε το έργο σε γλώσσα που θα σκανδαλίσει ορισμένους, αλλά που ως πολιτικός στίχος (15σύλλαβος) φιλοδοξεί να την καταστήσει, ως έχει, κτήμα των πολλών.
Έρρωσθε!

Αθανάσιος Δ. Οικονόμου