Ο Ρήγας Βελεστινλής ήταν η σπουδαία εκείνη προσωπικότητα που συνέλαβε το σχέδιο για την εθνική Παλιγγενεσία. Με τη δολοφονία του ανεστάλη προσωρινά η προετοιμασία του Αγώνα, όμως το δύσκολο αυτό έργο ανέλαβε να συνεχίσει το 1821 στην Οδησσό η Φιλική Εταιρεία. Η Επανάσταση, σύμφωνα με τον Αλέξανδρο Υψηλάντη, ξεκίνησε από το Ιάσιο και είχε χαρακτήρα αντιπερισπασμού, ούτως ώστε η Επανάσταση στη νότια Βαλκανική να εξελισσόταν χωρίς την ύπαρξη ισχυρών τουρκικών στρατευμάτων.

Έτσι, στις 23 Μαρτίου κηρύχθηκε η Επανάσταση στη Βοστίτσα (Αίγιο) και την ίδια μέρα ο Κολοκοτρώνης και ο Πετρόμπεης Μαυρομιχάλης απελευθέρωσαν την Καλαμάτα. Στη συνέχεια, η Επανάσταση εξαπλώθηκε παντού.

Η αντίδραση των Τούρκων ήταν έντονη, αλλά ο αριθμός των ηρώων και των μαρτύρων καταδεικνύει ότι η Επανάσταση είχε χαρακτήρα εθνικοαπελευθερωτικό, παρόλο που οι εσωτερικές αντιθέσεις οδήγησαν ακόμα και σε εμφύλιες διαμάχες. Όσο για τη ναυμαχία στο Ναβαρίνο (Οκτώβριος 1827), ήταν ο καταλύτης για τη δημιουργία ανεξάρτητου ελληνικού κράτους. Έτσι, στις αρχές του 1828 έφτασε στην Ελλάδα ο Ιωάννης Καποδίστριας, ο οποίος είχε εκλεγεί κυβερνήτης. Ο παλιός διπλωμάτης του τσάρου, εκμεταλλευόμενος με αριστοτεχνικό τρόπο τη διεθνή διπλωματία, συνέβαλε ώστε το Φεβρουάριο του 1830 να υπογραφεί το Πρωτόκολλο του Λονδίνου, που αποτέλεσε τη γενέθλια πράξη του ελληνικού κράτους. Το γένος των Ελλήνων δημιούργησε στο πέρασμα των αιώνων μια κρατική οντότητα πολύ εύθραυστη και με περιορισμένα σύνορα, η οποία σε λιγότερο από έναν αιώνα έφτασε στη σημερινή της μορφή.

Στο οπτικοακουστικό λεύκωμα που κρατάτε στα χέρια σας (στο βιβλίο και στο ντοκιμαντέρ παραγωγής 2008-2009) περιγράφονται με "εγκυκλοπαιδικό" αλλά και γλαφυρό τρόπο τα προαναφερθέντα γεγονότα, με την ανεπανάληπτη ποιότητα του National Geographic.

Νίκος Μάργαρης