"Το \'Ημερολόγιο ενός επαρχιακού εφημέριου\' παρουσιάζεται σαν μια εφιαλτική πινακοθήκη προσώπων, καθένα τα οποία, σε μια δεδομένη στιγμή, προδίδει όχι μόνο τα αισθήματα του ήρωα, του νεαρού επαρχιακού εφημέριου του Αμπρικούρ, αλλά και την υπερφυσική μοίρα του κάθε πλάσματος ... Μόνο το χέρι της θείας Χάριτος έχει την εξουσία να ανοίξει ρωγμές στα αόρατα τείχη που οι άνθρωποι χτίζουν μέσα τους ... Το υπερφυσικό χάρισμα του νεαρού ιερέα είναι να αναγκάσει τις ψυχές των ενοριτών του, στη μικρή γαλλική επαρχία του Αμπρικούρ, να παραιτηθούν από τις προφυλάξεις, με τις οποίες έχουν περιφράξει την ζωή τους, και να σταθούν απέναντι στην προοπτική της σωτηρίας τους. Εξού και οι συγκρούσεις που οριοθετούν το "Ημερολόγιο ενός επαρχιακού εφημέριου", που δεν είναι παρά εκδηλώσεις συγκεκριμένες της Χάριτος, έτσι όπως πρακτικά αυτή εφαρμόζεται.

Στο μυθιστόρημα, ο κόσμος της φύσης και της θείας Χάριτος δεν βρίσκονται σε ουσιαστική σύγκρουση ο ένας με τον άλλο, αλλά εργάζονται μέσα από ένα πνεύμα αρμονίας, για να φτάσουν στην πλήρη συμφιλίωσή τους. Είναι κόσμοι συνεργίας και συναλληλίας που κινούνται οριακά και, στο τέλος, τελειώνονται. Ο ιερέας του Αμπρικούρ, στο τέλος της σύντομης ζωής του, αφήνεται ολοκληρωτικά στη θεία βούληση και αντιμετωπίζει τον θάνατο με μια παιδική εμπιστοσύνη προς την Πατρική θέληση, μέσα από μια υπερλογική ελπίδα και ευσπλαχνική συμφιλίωση με τον εαυτό του. Η ιεροσύνη θα αποτελέσει το μέσο βίωσης του πεπρωμένου του ως εξιλαστήριου θύματος και συνάμα ως λυτρωτή των άλλων".