Ο Χοσέ Κάρλος Μαριάτεγκι, ένα από τα σημαντικότερα κριτικά και φιλοσοφικά πνεύματα της Λατινικής Αμερικής, ήθελε πάντα να γράψει ένα μυθιστόρημα. Έτσι είχε πει λίγο πριν πεθάνει. Και όλοι υπέθεταν ότι αυτό θα είχε για θέμα του κάτι διαφορετικό από αυτό που έγραψε: ότι θα ήταν οπωσδήποτε κάτι συναφές με τα πολιτικά του πιστεύω και, κυρίως, με το θέμα της άγριας εκμετάλλευσης του Ινδιάνου που τον απασχολούσε με τόσο πάθος.
Έτσι, μαζί με τα "Εφτά ερμηνευτικά δοκίμια της περουβιανής πραγματικότητας", που εκφράζουν τα πολιτικο-κοινωνικά του πιστεύω και την πραγματικότητα της Λατινικής Αμερικής εκείνων των χρόνων, ο Χοσέ Κάρλος Μαριάτεγκι άφησε σαν παρακαταθήκη για τους συμπατριώτες του, για τους άλλους ισπανόφωνους λαούς, αλλά και για τους αλλόγλωσσους αναγνώστες του, εμάς, "Το μυθιστόρημα και η ζωή", μια σύντομη νουβέλα, κάτι μεταξύ δοκιμίου και μυθιστορήματος και γι\' αυτό μοναδικό.
Ενώ η αρχική μορφή του θα απετελείτο από την συμπερίληψη και τον σχολιασμό των πραγματικών γεγονότων που το αποτελούν, σε μορφή δοκιμιογραφική, τα ίδια τα γεγονότα ήταν τόσο απίστευτα, που από μόνα τους προεξέτειναν την πλοκή τους από το κριτικό-φιλοσοφικό στο φανταστικό πεδίο σκέψης. Είναι αυτά που του προσδίδουν μυθιστορηματικό ενδιαφέρον, ενώ η κριτική σκέψη δεν παύει να είναι και αυτή εν δράσει. Σε μια βαθύτερη προσέγγιση, η απίστευτη και τραγική ιστορία του πρωταγωνιστή του "Μυθιστορήματος" του Μαριάτεγκι, θα μπορούσε να έχει μια παράλληλη, μυθιστορηματικά, σχέση με τα γεγονότα της ζωής του συγγραφέα.
Παρ\' ότι αναφέρεται σε ένα γεγονός του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου, με αντίλαλους από έναν ήρωα του Ζαν Ζιρωντού, αποτελεί κι αυτό μέρος της μυθιστορηματικής ζωής του Μαριάτεγκι απ’ όπου, για τη συγγραφή του, θα μπορούσαν να είχαν αποσπαστεί παραπλήσια απίθανα γεγονότα.