Στον τόμο αυτόν συγκεντρώνονται μελετήματα που αφορούν διάφορες πτυχές της παιδείας και του πνευματικού πολιτισμού που καλλιεργήθηκαν κατά τη διάρκεια της βυζαντινής περιόδου και ιδίως στα χρόνια της βενετικής κυριαρχίας στην Κρήτη. Κατά τη μακρά αυτή ιστορική διαδρομή συντελέστηκε στη μεγαλόνησο, που ανέκαθεν αποτελούσε ένα σταυροδρόμι λαών και πολιτισμών, όχι μόνο η εμπέδωση της χριστιανικής πίστης που είχε κλονιστεί μετά από τη μακρόχρονη κατάκτηση του νησιού από τους Άραβες, και η πολιτισμική ανάδυση του ορθόδοξου πληθυσμού, αλλά και η δημιουργική συνάντηση της βυζαντινής πνευματικής παράδοσης με τα λογοτεχνικά και καλλιτεχνικά ρεύματα της Ιταλίας που έφερναν οι Βενετοί κατακτητές. Η συναίρεση αυτή αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα κεφάλαια στην πολυκύμαντη ιστορία των σχέσεων της λατινικής Δύσης με τη βυζαντινή Ανατολή και συνάμα σηματοδοτεί μια από τις πιο λαμπρές περιόδους του νεοελληνικού πολιτισμού. Με τα μελετήματα αυτά πρόσωπα, θεσμοί και δράσεις έρχονται στο προσκήνιο της ιστορίας και αναδεικνύονται, στο μέτρο της συμβολής τους στα πολιτισμικά δρώμενα της Κρήτης, ως ψηφίδες ενός επιβλητικού μωσαϊκού που συνθέτει η πολύτροπη πνευματική δημιουργία στην Κρήτη του Μεσαίωνα και της Αναγέννησης.


Περιέχονται τα κείμενα:

- Μανόλης Σκουντάκης, "Επιγραφικές μαρτυρίες για τον εγγραμματισμό στην πρώτη βυζαντινή Κρήτη. Μεταξύ στοιχειώδους παιδείας και λογιοσύνης"
- Μαρίνα Λουκάκη, "Παιδεία και πολιτισμός στην Κρήτη τον 12ο αιώνα"
- Όλγα Γκράτζιου, "Οι εικόνες στην Κρήτη κατά τη δεύτερη βυζαντινή περίοδο και αργότερα. Εκκλησιαστική πολιτική και λαϊκή λατρεία"
- Μανόλης Πατεδάκης, "Άγνωστο επίγραμμα στον ναΐσκο της Κοίμησης στον Άγιο Ιωάννη Μυλοποτάμου"
- Τίνα Λεντάρη, "Νόσος και ερμηνεία. Διαβάζοντας τις ασθένειες στα έργα του Σαχλίκη και του Λιμενίτη"
- Αθανάσιος Μαρκόπουλος, "Ιωάννης Λάσκαρης. Ένας Κωνσταντινουπολίτης μουσικός στην Κρήτη"
- Ιωάννης Βάσσης, "Ανδρέας Δώνος. Ένας λόγιος κωδικογράφος στην Κρήτη του 16ου αιώνα"
- Στέφανος Κακλαμάνης, "Ειδήσεις για την πνευματική ζωή στον Χάνδακα από το 16ο Βιβλίο της "Istoria Candiana" του Ανδρέα Κορνάρου"
- Μιχάλης Λασιθιωτάκης, "Απηχήσεις του Cortigiano του B. Castiglione στον Ερωτόκριτο"
- Μιχαήλ Πασχάλης, "Από την Orbecche στην Ερωφίλη. Αναζητώντας τους λόγιους "συνομιλητές" του Χορτάτση"
- Γιάννης Μαυρομάτης, "Μοναστηριακές και εκκλησιαστικές βιβλιοθήκες στην Κρήτη του 16ου και 17ου αιώνα"
- Δημήτρης Τσουγκαράκης, "Μοναστήρια της Ανατολικής Κρήτης κατά τη βενετική περίοδο"
- Στυλιανός Αλεξίου, "Το έργο του καθηγητή Θεοχάρη Δετοράκη"