Η Ευρώπη του 21ου αιώνα αποτελεί ένα θεσμικό επίτευγμα της διακρατικής συνεργασίας και της προσπάθειας ολοκλήρωσης μεταξύ κυρίαρχων κρατών. Θεμελιώθηκε στα πλαίσια μιας συναντίληψης περί κοινών συμφερόντων και υλοποιήθηκε μέσα από τη δημιουργία κοινών θεσμών. Ταυτόχρονα συνιστά έναν γρίφο όσον αφορά την ικανότητα της ΕΕ να αποτελέσει έναν ουσιαστικό πολιτικό δρώντα με παρεμβατική και κανονιστική δράση και ικανότητα προβολής ισχύος σε πεδία εκτός αυτού της οικονομίας. Η ΕΕ οικοδομήθηκε μέσα από διαδοχικά στάδια που αντανακλούσαν τις εκάστοτε προτεραιότητες των ευρωπαϊκών ελίτ και τις συνθήκες σε επίπεδο ευρωπαϊκού συστήματος κυρίαρχων κρατών.

Σήμερα η Ευρώπη αποτελεί μια δύναμη ειρήνης, ωστόσο αυτό δεν υπερκαλύπτει τις αδυναμίες και ανεπάρκειές της στο πολιτικό πεδίο, την ανάγκη δράσης της ως εξισορροπητικού παράγοντα στο μεταδιπολικό διεθνές σύστημα, αλλά και την αναγκαιότητα να λειτουργήσει ως ένα διαπολιτισμικό και διαθρησκευτικό μέσο που θα ενισχύσει την ειρήνη και την ασφάλεια σε διεθνές επίπεδο, απαντώντας ταυτόχρονα στις προκλήσεις της παγκοσμιοποίησης.