Το "χωλό άλογο" ήταν η Ελλάδα του 1946-1947 (κατά τους Βρετανούς "φίλους" της· οι "διεθνείς συνθήκες" είναι ο διαλεκτικά απαραίτητος όρος κατανόησης της ελληνικής κρίσης της περιόδου 1941-1949. Οι Έλληνες της εποχής εκείνης ήταν ελεύθεροι να δημιουργήσουν οι ίδιοι την ιστορία τους, όχι όμως υπό περιστάσεις και σε συνθήκες της δικής τους επιλογής. Διερευνώντας αυτές τις διεθνείς συνθήκες και περιστάσεις, το βιβλίο αντιπαρατίθεται στον κατακερματισμό του ερευνητικού πεδίου και του ερμηνευτικού πλαισίου της ελληνικής ιστορίας της περιόδου 1941-1949· στην πραγματολογικά, άρα και ερμηνευτικά, ατελέσφορη και παραπλανητική υποβάθμιση της διαλεκτικής του εσωτερικού και του εξωτερικού· και στην εμμονή ενός μεγάλου μέρους της εγχώριας κυρίως ιστοριογραφίας σε ντετερμινιστικά και τελεολογικά ερμηνευτικά σχήματα για την ιστορία της δεκαετίας εκείνης.
Επειδή το κάθε ιστορικό φαινόμενο εμπεριέχει τους όρους και τις προϋποθέσεις μιας άλλης, διαφορετικής εξέλιξης, "στην πραγματικότητα το αναπόφευκτο σπανίως συμβαίνει". Κατ\' αντιδιαστολή προς την εύκολη "σοφία" και "διορατικότητα" συγγραφέων και αναγνωστών, οι οποίοι πάντοτε γνωρίζουν εκ των προτέρων την έκβαση του πράγματος, "για τους μετέχοντες, η εικόνα ήταν περισσότερο αβέβαιη, και άλλα ενδεχόμενα φαίνονταν περισσότερο πιθανά".