Ο τόμος περιλαμβάνει μία συλλογή από μελετήματα της Σπυριδούλας Κ. Αλεξανδροπούλου, τέως λυκειάρχου Μεσολογγίου, σχετικά με την Αιτωλία και την ιδιαίτερη πατρίδα της, το Μεσολόγγι. Όπως δηλώνει η ίδια, "η Αιτωλοακαρνανία δεν έχει ακόμη μελετηθή σε βάθος από τους νεώτερους ιστορικούς" λόγω της γεωγραφικής της θέσης, "μακρυά από τον κύριο άξονα της διαχρονικής ελληνικής δραστηριότητος και ακμής, το Αιγαίο". "Ωστόσο, σε περιόδους κατά τις οποίες οι ιστορικές και γεωπολιτικές συνθήκες έδωσαν στους Αιτωλοακαρνάνες δυνατότητες δράσεως, ο δυναμισμός τους επηρέασε την ιστορική πορεία του Ελληνισμού, όπως στη διάρκεια της Αιτωλικής Συμπολιτείας, στα νεώτερα χρόνια με την κλεφτουριά και τα αρματολίκια της Τουρκοκρατίας. Σημαντικός σταθμός στον αγώνα για την Εθνική Ανεξαρτησία υπήρξε το Μεσολόγγι". Η συγγραφέας ερευνά τις ομηρικές θέσεις "λίμνη" και "Αστερίς" από το ταξίδι του Τηλέμαχου προς την Πύλο, τις αρχαίες εορτές των Λαφριών, τα όρια της Ναυπάκτου (Βενέτικου) το 1481, τον αρχαίο οικισμό Έλαος της Αιτωλίας, τα μεσαιωνικά λιμάνια της λιμνοθάλασσας του Μεσολογγίου και του Αιτωλικού, ανακαλύπτει τον μεσαιωνικό οικισμό Γλαρέντζα της νότιας Αιτωλίας, εξετάζει την προέλευση της ονομασίας Μεσολόγγι και την τοπογραφία των οικισμών του κατά τους νεώτερους χρόνους, τη μεσολογγίτικη κοινωνία και τη ναυτική παράδοση της πόλης, δημοσιεύει και ερμηνεύει τις επιγραφές του βυζαντινού ναού της Παναγίας στην Πρεβέντζα (Πραντικό του Βάλτου Ακαρνανίας). Η έκδοση συμπληρώνεται από εκτενή βιβλιογραφία, ευρετήριο κυρίων ονομάτων, αρχαίων συγγραφέων και τόπων, είκοσι χάρτες και εικόνες και τρεις στατιστικούς πίνακες.