Το Δ΄ βιβλίο από τα "Ελληνικά" του συγγραφέα καλύπτει τη συναρπαστική δράση του βασιλιά της Σπάρτης Αγησίλαου στην Ασία εναντίον των Περσών (για να προστατεύσει τις Ελληνικές πόλεις από τη μανία του Τισσαφέρνη λόγω συμπαράταξής τους με τον Κύρο) αλλά και την επιστροφή του στην Ελλάδα για να αντιμετωπίσει τις σπουδαιότερες πόλεις (Θήβα, Αθήνα, Κόρινθο, Άργος) που συνασπίσθηκαν εναντίον της Σπάρτης, γιατί έρευσε άφθονο προδοτικό περσικό χρήμα για να υποχρεώσει το βασιλιά της να γυρίσει από την Ασία στην Ελλάδα, αφήνοντας λαμπρό πεδίο νίκης.
Έτσι καλύπτονται οι μάχες της Κορώνειας (394 π.Χ.), η ναυμαχία στην Κνίδο (394 π. Χ.), η μάχη στο Λέχαιο (392 π. Χ.) στα πλαίσια του λεγόμενου Βοιωτικού ή Κορινθιακού πολέμου. Στο Ε΄ βιβλίο περιγράφονται όλα τα γεγονότα που οδήγησαν στην επαίσχυντη Ανταλκίδεια ειρήνη (387 π. Χ.), κατά την οποία λόγω της αρχομανίας της Σπάρτης παραχωρήθηκαν όλες σχεδόν οι πόλεις της Μ. Ασίας και πολλά νησιά στους Πέρσες. Απόλυτοι κυρίαρχοι έπειτα στον Ελλαδικό χώρο οι Σπαρτιάτες εκτρέπονται σε αυθαίρετες ενέργειες εναντίον πόλεων της Πελοποννήσου , της Χαλκιδικής κ.λ.π. , αλλά βρίσκουν την αντίδραση των Θηβαίων και των Αθηναίων. Μάλιστα η Θήβα θα ταλαιπωρήσει τα μέγιστα τα εκστρατευτικά σώματα των βασιλέων της Σπάρτης. Όλα οδηγούν στην ηγεμονία των Θηβών (371 - 362 π. Χ.) με τον Πελοπίδα και τον Επαμεινώνδα, που θα τα εκθέσει ο Ξενοφώντας στα δύο τελευταία του βιβλία ΣΤ΄ και Ζ΄.