Η σφιχτή και θερμή συνεργασία του ΠΑΚΕΘΡΑ με τον Θωμά Εξάρχου αρχίζει ήδη και γίνεται συμβάν ..καθ’ έξιν και κατ’ εξακολούθησιν, έχοντας αμφότερα τα μέρη, με αγαλλίαση αλλά και βάσανο, παρασυρθεί από τη σπουδαιότητα των μεσαίων γεγονότων, τη μαγεία της παρελθούσης καθημερινότητας, τη γοητεία του φαινομενικά ασήμαντου. Η παρούσα ψηφιδωτή έκδοση κινείται στο γνώριμο χρονικό διάστημα των τελευταίων 100 ετών, ανασύροντας από ένα γκρίζο χώρο, στο φως, ψήγματα πληροφοριών, όψεις ανθρώπων, εικόνες κτιρίων.
Η προ ετών αρχική, αισιόδοξη, γραμμική αντίληψή μας, ότι δηλαδή γράφε-γράφε κάποτε θα γεμίσει ο χρόνος και θα αποκατασταθεί κάποια συνέχεια στα τοπικά της Ξάνθης πράγματα, έχει υποχωρήσει άτακτα εμπρός στο δέος της εκ του σύνεγγυς επαφής με το ‘ιστορικό υλικό’, όπως κι αν αυτό οριστεί.
Ήδη έχουμε την αίσθηση ότι η αλληλουχία των χρόνων, που επιχειρούμε να προσεγγίσουμε,
μοιάζει με δεκάδες, εκατοντάδες γιγάντιες οθόνες υπαίθριων σινεμά στη σειρά, με ξέφτια να κρέμονται, με μπαλώματα και ιστούς από αράχνες, με ελάχιστα φωτισμένα σημεία, με μεγάλα κατεστραμμένα μέρη, με τη φθορά να κερδίζει καθημερινά έδαφος.
Άλλοι (κι εμείς μαζί τους), δουλεύουν πάνω στις οθόνες με μαλακά σφουγγαράκια, με βελόνα και κλωστή, κι άλλοι με φλογοβόλα και μπουλντόζες. Εκατοντάδες κτίσματα-αναφορές αφανίστηκαν από ανάγκη, συμφέρον, μεγαλοϊδεατισμό τοπικών αρχόντων, πελατειακή κομματική-κρατική αντίληψη, συνολική έλλειψη οράματος και κοινής λογικής. Χιλιάδες αρχεία θάφτηκαν σαν σκουπίδια ή δόθηκαν στη φωτιά, από άγνοια, αδιαφορία, φόβο, μισαλλοδοξία ή βία. Σπουδαίοι άνθρωποι έφυγαν, παίρνοντας μαζί τους πολύτιμες παρακαταθήκες μνήμης, επειδή σφαλερά νομίζουμε ότι ‘η γιαγιά μας θα είναι πάντα εδώ.
Ευχόμαστε να πληθαίνουν στον τόπο μας οι άνθρωποι της βελόνας και της κλωστής και να δυναμώνει
το νοιάξιμο για τα παρελθόντα, άρα και για τα μέλλοντά μας, μιας και χωρίς να ξέρεις από πού έρχεσαι δεν μπορείς να δεις για που τραβάς.
Ξάνθη, Αύγουστος 2001
Το Δ.Σ. του ΠΑΚΕΘΡΑ