Βιβλίο Γεννήθηκα στον βορρά, μεγάλωσες στον νότο
Συγγραφέας Ελισάβετ Μπαρμπαλιού
Κατηγορία Ψυχολογία, Προσωπικές αφηγήσεις - Μαρτυρίες
Εκδότης Πεδίο
Συντάκτης-ρια Χρύσα Μαστοροδήμου

Το διάβασες;
Πες τη γνώμη σου στο Bookia!
Βαθμολόγησε στο Bookia αυτό το βιβλίο και γενικά τα βιβλία που διαβάζεις!

Η Ελισάβετ Μπαρμπαλιού είναι ψυχολόγος-ψυχοθεραπεύτρια, πρόεδρος και επιστημονική υπεύθυνη του ΚΕΣΥΨΕ (Κέντρο Συστημικής Ψυχοθεραπείας και Έρευνας). Σπούδασε Κλινική και Εργασιακή Ψυχολογία στο Πανεπιστήμιο Nanterre Paris X στο Παρίσι. Εκπαιδεύτηκε στη συμβουλευτική επαγγελματικού προσανατολισμού στην Academie des Versailles (Ακαδημία των Βερσαλλιών) καθώς και σε θέματα έρευνας στο INRP (Εθνικό Ινστιτούτο Παιδαγωγικής Έρευνας του Παρισιού). Ειδικεύτηκε στη συστημική και οικογενειακή ψυχοθεραπεία στο Εργαστήριο Διερεύνησης Ανθρωπίνων Σχέσεων. Έχει δημοσιεύσει άρθρα και εργασίες σε επιστημονικά περιοδικά και έχει συμμετάσχει με παρουσιάσεις σε συνέδρια οικογενειακής θεραπείας στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Διατηρεί μόνιμη στήλη για θέματα ψυχολογίας στο περιοδικό γνώμης Κοινωνική Επιθεώρηση, ενώ περιστασιακά αρθρογραφεί και στον ημερήσιο Τύπο.

Η καταξιωμένη ψυχολόγος – ψυχοθεραπεύτρια – οικογενειακή θεραπεύτρια Ελισάβετ Μπαρμπαλιού με το νέο της βιβλίο με τον ιδιαίτερο τίτλο, ΓΕΝΝΗΘΗΚΑ ΣΤΟ ΒΟΡΡΑ ΜΕΓΑΛΩΣΕΣ ΣΤΟ ΝΟΤΟ, μας καλεί μέσα από τα 17 κεφάλαια που το απαρτίζουν να γίνουμε μέτοχοι σε μια όμορφη παρέα: μιας μαμάς και μιας κόρης που μοιάζουν να λένε όσα δεν είχαν πει ή όσα δεν προλάβαιναν να πουν, πίνοντας το τσάι τους και τρώγοντας γλυκό κυδώνι. Τίποτα όμως δεν είναι τόσο απλό όσο ακούγεται σε αυτό το γοητευτικό και καλογραμμένο έργο. Από την αφιέρωση ακόμη του βιβλίου

Στην ξεχωριστή κόρη μου και στη νέα γενιά που διεκδικεί το δικό της βηματισμό στο μέλλον

μας εισάγει στη θεματική του που ενώ παρουσιάζεται σαν μια απλή κουβέντα, έναν αυθόρμητο και ειλικρινή διάλογο ανάμεσα σε μια μαμά και μια κόρη, στην ουσία μας ωθεί να εντρυφήσουμε στη διαφορετική οπτική θέαση των καθημερινών συμβάντων ανάλογα με τα βιώματα της κάθε γενιάς. Κάθε άλλο όμως είναι εκτός από μια τοποθέτηση για το χάσμα των γενεών. Η συγγραφέας με εξαιρετική μαεστρία κρατώντας σε όλη τη διάρκεια της ανάγνωσης αμείωτο το ενδιαφέρον του αναγνώστη με το τέχνασμα του διαλόγου και του προσωπικού βιώματος καταφέρνει να φέρει στην επιφάνεια όλες τις κρυμμένες πληγές που μπορεί να κουβαλούν συνειδητά ή ασυνείδητα, η γενιά της μαμάς και η γενιά της κόρης διεισδύοντας παράλληλα στις οικογενειακές σχέσεις, στις διαπροσωπικές σχέσεις, στα αδιέξοδα των καιρών, στα επαγγελματικά αδιέξοδα της νέας γενιάς  αλλά και στην κλιματική αλλαγή, την πανδημία, τον πόλεμο και πολλά άλλα θέματα που αγγίζουν τη σύγχρονη καθημερινότητα.

Με λίγα λόγια με την επιστημονική και ερευνητική της ματιά η Μπαρμπαλιού φέρνει στο προσκήνιο όλα τα μείζονα προβλήματα της σύγχρονης εποχής που δεν είναι απλά η οικογενειακή σχέση αλλά όλα τα υπαρξιακά και φιλοσοφικά ερωτήματα που ταλανίζουν το σύγχρονο άνθρωπο καθώς προσπαθεί μέσα από την ποικιλομορφία και το καθημερινό παλλόμενο και ενίοτε αντιφατικό «γίγνεσθαι» να ισορροπήσει.

Κάτω από το μεγεθυντικό φακό της ερευνήτριας η εικόνα ζωντανεύει και διαμέσου των δύο γυναικών σχεδόν αφουγκραζόμαστε τις αγωνίες και τα ερωτήματα όλης της σύγχρονης ελληνικής κοινωνίας. Γίνεται μια προβολή στην όμορφη οθόνη που ανοίγει διαβάζοντας ένα βιβλίο από τη μεταπολίτευση, τις προσδοκίες για μια δημοκρατική κοινωνία ως την πρόσκαιρη εφημερία και στη συνέχεια στην  οικονομική κρίση, την απομόνωση, την πανδημία και την έλλειψη επικοινωνίας της σύγχρονης γενιάς, ενώ δεν παραλείπει την αναφορά στις ψυχικές ασθένειες όπως κατάθλιψη, διατροφικές διαταραχές αλλά και την έλλειψη αισιοδοξίας μετά από τις συνεχόμενες δοκιμασίες των τελευταίων ετών που επηρέασαν ιδιαίτερα τη νέα γενιά. Επιπρόσθετα τονίζεται και το χρησιμοθηρικό εκπαιδευτικό σύστημα που δημιουργεί άγχος καθώς στοχεύει μόνο στην εργασιακή αποκατάσταση αλλά αδιαφορεί για την ολόπλευρη καλλιέργεια των ανθρώπων κάτι που οι εκπαιδευτικοί και οι γονείς βιώνουν καθημερινά.

Η συγγραφέας μοιάζει από τη μια πλευρά μέσα από τα λεγόμενα της κόρης της να δίνει φωνή σε μια ολόκληρη γενιά που μοιάζει απομονωμένη και αδιάφορη - ώστε να τοποθετηθεί και να εκφράσει τους προβληματισμούς της για το παρόν και το μέλλον αυτού του κόσμου- ενώ από την άλλη βλέπουμε με τον απολογισμό - σκέψεις της μητέρας,  τα  επιτεύγματα των παλαιότερων γενεών που ανατράφηκαν μέσω της λογοτεχνίας και της μουσικής, οδηγήθηκαν στην καταξίωση και την επίτευξη των βιοποριστικών τους αναγκών  αλλά με τίμημα την έλλειψη χρόνου και την απόλαυση οικογενειακών στιγμών και τις ενοχές που αυτή η έλλειψη δημιουργεί.

Η λεκτικοποίηση των βιωμάτων, των πληγών και των ματαιώσεων εκατέρωθεν βοηθούν όπως άλλωστε κάνει και η ψυχοθεραπεία τους εμπλεκόμενους να βάλουν τα πράγματα στη σωστή σειρά, να συνειδητοποιήσουν τα λάθη τους και να προσπαθήσουν να βελτιωθούν όπως φαίνεται εν τέλει μέσα από αυτό τον τρυφερό – ειλικρινή και ουσιαστικό διάλογο των δύο γυναικών.

Η συγγραφέας μοιάζει να μας οδηγεί σταδιακά από μια κορύφωση σε μια λύτρωση όπως και στην αρχαία τραγωδία.

Συνάμα σε αυτό το καλογραμμένο βιβλίο συναντάμε και μια ιστορικοπολιτική και ηθογραφική περιπλάνηση στις παλιότερες εποχές, με τη μουσική, τη λογοτεχνία, το νομοθετικό πλαίσιο που ίσχυε για τις γυναίκες, τις τάσεις, τις συνήθειες κ.α. τόσο συμμετρικά αντιπαραβαλλόμενα με τα αντίστοιχα της νέας γενιάς που είναι σαν να φωτίζονται οι ομοιότητες και οι διαφορές των γενεών αλλά και οι εξελίξεις, η πρόοδος και οι αγωνίες των ανθρώπων που παρά τις αλλαγές των εποχών παραμένουν ίδιες. Μέσα από την περιδιάβαση στο παρελθόν οι άνθρωποι άλλωστε μπορούν να γίνονται καλύτεροι στο μέλλον. Οι νέοι μέσα από αυτό το βιβλίο βλέπουν ολόκληρη την εικόνα και μπορούν να σχεδιάσουν καλύτερα τη δική τους εικόνα που είναι το μέλλον. Η συγγραφέας δίνει στον αναγνώστη την ευκαιρία μιας αναδρομής στην Ελλάδα των προηγούμενων δεκαετιών θίγοντας συνάμα και πολλά ιστορικοκοινωνικά ζητήματα. Θεωρώ ότι η ανάγνωση του βιβλίου προσφέρεται για πολλαπλή διερεύνηση και είναι ένα έργο που δεν μπορεί να τοποθετηθεί εύκολα σε κατηγορία γιατί εμπεριέχει τα πάντα από ψυχολογία, ηθογραφία, ιστορία μέχρι πολιτική.  

Ταυτόχρονα μέσα από μια γυναικεία κουβέντα τονίζεται τόσο αποκαλυπτικά η αντρική σκέψη, οι αγωνίες και οι ματαιώσεις που βιώνει και ο άντρας με τόσο στοργική και ενσυναίσθητη ματιά που πραγματικά κάνει εντύπωση.

Εξάλλου είναι εμφανής από το πρώτο κεφάλαιο η ηθογραφική ματιά αλλά και η λογοτεχνικότητα του κειμένου.

Οι τίτλοι των κεφαλαίων του βιβλίου επίσης χαρακτηριστικοί και αποκαλυπτικοί αποτελούν σχεδόν ένα στίχο ο καθένας:

Στο κεφάλαιο τα μουσικά ταξίδια, καθρέφτες της ψυχής γίνεται αναφορά στις μουσικές που σημάδεψαν τις προηγούμενες γενιές από τον Καζαντζίδη με τα τραγούδια της ξενιτιάς, τη Μαρινέλα, το Μπιθικώτση, το Θεοδωράκη με το Αξιον εστί και πολλούς άλλους που αναφέρονται ακόμη αλλά και έμφαση στη δικτατορία και την πολιτική σκηνή της εποχής.

Στο γυρεύοντας απαντήσεις στις σελίδες γίνεται αναφορά στη λογοτεχνία των προηγούμενων εποχών όπως Λουντέμη, Καζαντζάκη, Ντοστογιέφσκι αλλά και ότι ήταν σημαντικό για την καθημερινότητα εκείνης της εποχής όπως σειρές της τηλεόρασης (π.χ. ο Χριστός ξανασταυρώνεται).

Στο με εμάς θα ασχοληθεί ποτέ κανείς γίνεται εκτενής αναφορά στην εφηβική μοναξιά και τα προβλήματα, την εφηβική κατάθλιψη και τους λόγους που την προκαλούν.

Στο πίσω από τη μάσκα τονίζονται σημαντικά γεγονότα των προηγούμενων ετών όπως ο χουλιγκανισμός, η έκρηξη των ακραίων πολιτικών όπως η Χρυσή αυγή, η βία μέχρι και την πανδημία που εξακολουθούν βέβαια να προβληματίζουν ακόμη τη νέα γενιά.

Ένα σημαντικό κεφάλαιο το ρόδο και το ξίφος δίνει έμφαση στη σπουδαιότητα της ψυχοθεραπείας ενώ το κεφάλαιο «Βασανίζομαι» είναι η φωνή της νέας γενιάς κάτι που συνεχίζεται στο Νταντεύοντας τους νέους με αναφορά στα επαγγελματικά, κοινωνικά και προσωπικά αδιέξοδα της νέας γενιάς.

Συνάμα η συγγραφές με την έννοια «μεγάλη παραίτηση» αναφέρεται εκτενώς στις αιτίες που οδηγούν τους νέους στο δρόμο της μετανάστευσης.

Ο λόγος του βιβλίου είναι γενικά δοκιμιακός που μου θύμισε τα εξαιρετικά καλογραμμένα κείμενα του Παπανούτσου που ήταν τόσο διαδεδομένα στη γενιά μας.

Το βιβλίο αυτό μπορεί να χρησιμοποιηθεί άνετα για εκπαιδευτικούς λόγους πέρα από την αισθητική απόλαυση καθώς δίνει αφορμή για πολυεπίπεδο διάλογο, είναι ένα βιβλίο κατάλληλο για όλους, με ωραία στρωτή γλώσσα, ωραία ελληνικά και τόσα πολλά και ουσιαστικά μηνύματα κάτι που μας έχει λείψει. 

Κλείνω με μια αισιόδοξη παράγραφο από το κεφάλαιο Βασανίζομαι(σελ. 169):

Η ζωή είναι ένα ταξίδι, έχει ροή συνεχή, αδιάλειπτη κι ωραία, ακόμη κι όταν υπάρχει ανασφάλεια και τα νερά γίνονται θολά. Αυτή είναι η μεγαλύτερη επιτυχία, να μπορεί να αντέξει κανείς την ανασφάλεια της, γιατί «τα πάντα ρει», έτσι είναι και αυτή η αποδοχή δεν δείχνει ανημποριά μα ωριμότητα και σθένος, που είναι απαραίτητα για να σταθεί κανείς μπροστά στο άγνωστο και να δράσει αναλόγως, με τον καλύτερο δυνατό τρόπο. Οφείλουμε να την απολαύσουμε και να τη δεχτούμε χωρίς να στεκόμαστε μόνο στα σημεία που θεωρούμε ορόσημα, συχνά εσφαλμένα, αλλιώς χάνουμε το δάσος παρατηρώντας μόνο το δέντρο».

Από το οπισθόφυλλο του βιβλίου:

Μια ολόκληρη νύχτα, από το δείλι ώς την αυγή. Μια μητέρα και μια κόρη, μια κουβέντα βαθιά και τρυφερή, με γέλιο και δάκρυ, με αγάπη και πόνο, με απόγνωση και ελπίδα, με αλήθειες… σαν την ίδια τη ζωή. Τι λένε οι δυο τους, ταξιδιώτες με διαφορετική αφετηρία και άλλον προορισμό, που όμως συναντιούνται στους ίδιους σταθμούς ζωής; Πώς γεφυρώνουν το χάσμα που τις χωρίζει, τι μαθαίνουν για τον κόσμο που γέννησε και ανέθρεψε την καθεμιά τους, πώς βαδίζουν στη ζωή ενωμένες μα ανεξάρτητες;

Η Ελισάβετ Μπαρμπαλιού υφαίνει ένα νήμα γεμάτο αναμνήσεις, τραύματα, όνειρα και φόβους, που ενώνει αόρατα και άρρηκτα τρεις γενιές, τη μάνα και την κόρη, αλλά και τη γιαγιά που πλέον έχει «φύγει», μα έχει αφήσει το ανεξίτηλο αποτύπωμά της στις ζωές και τις ψυχές των απογόνων-επιγόνων της. Στον διάλογο αυτόν, η συγγραφέας αξιοποιεί προσωπικά βιώματα, δημιουργώντας παράλληλα συνηχήσεις από τις πολύτιμες και μεστές συνεδρίες που προέκυψαν από την πολύχρονη κλινική της εμπειρία ως οικογενειακής θεραπεύτριας, προκειμένου να δώσει το ερέθισμα για σκέψη, επικοινωνία και αλληλοκατανόηση, που μπορεί να οδηγήσουν στη λύτρωση, στην ίαση μιας ολόκληρης κοινωνίας – και ενδεχομένως κατορθώσουν να μετατρέψουν το τραύμα σε θαύμα. Με εφόδια την επιστημονική σκευή της, την τολμηρή ματιά της, αλλά και την ευαισθησία της, ρίχνει φως σε πτυχές της σύγχρονης ζωής, που αφορούν την οικογένεια, την παιδεία, την κλιματική αλλαγή, τον πόλεμο, τη βία, την κρίση αξιών, τις σχέσεις των δύο φύλων, τις ανάγκες των νέων, αλλά και τις αγωνίες τους.

Ένα βιβλίο για έναν κόσμο σε κρίση, για δύο γενιές αντιμέτωπες, που επιρρίπτουν ευθύνες, αλλά και αναζητούν η μία το χέρι της άλλης, γιατί αυτός είναι ο μόνος τρόπος να προχωρήσουν μπροστά. Συμφιλιωμένες.

Συγχαρητήρια, Ελισάβετ, για το ενδιαφέρον βιβλίο σου.
Τις καλύτερες ευχές µου σ’ εσένα και εύχοµαι να έχει µεγάλη επιτυχία.
Ίρβιν Γιάλοµ