Βιβλίο Το υπόγειο στην οδό Ήρας 12
Συγγραφέας Πασχαλία Τραυλού
Κατηγορία Κοινωνικό Μυθιστόρημα
Εκδότης Διόπτρα
Συντάκτης-ρια Μάγδα Παπαδημητρίου-Σαμοθράκη

Το διάβασες;
Πες τη γνώμη σου στο Bookia!
Βαθμολόγησε στο Bookia αυτό το βιβλίο και γενικά τα βιβλία που διαβάζεις!

Καθηλωτικό και συγκλονιστικό το νέο βιβλίο της Πασχαλίας Τραυλού. «Καίνε» στα χέρια του αναγνώστη και της αναγνώστριας που οι 525 σελίδες του, δε δίνουν χρόνο πάνω από μια βδομάδα ανάγνωσης. Γνωρίζω πως αυτά τα μυθιστορήματα διαβάζονται περισσότερο από τις γυναίκες. Μα καλό θα ήταν να τα διαβάσουν και οι άντρες. Ιδιαίτερα οι νέοι, που τη σημερινή εποχή θέλουν να είναι συνοδοιπόροι της συντρόφου τους και όχι αφέντες που θα καθορίζουν τη ζωή τους, όπως οι άντρες-αφέντες του βιβλίου.

Το χωριό που διαδραματίζεται η ιστορία, που μπορεί να ήταν και αληθινή, τη δεκαετία του 60, είναι ο Παράδεισος, σε μια βουνοπλαγιά του Παγγαίου όρους, ανάμεσα στις Σέρρες και την Καβάλα, που καμιά σχέση δεν έχει με το ομώνυμο χωριό της περιοχής. Είναι μυθοπλασία όπως και τα πρόσωπα του βιβλίου, όπως αναφέρει η συγγραφέας. Ως αληθινή τη διάβασα την ιστορία και γι αυτό περπάτησα στα βήματά των ηρώων, γι αυτό εξοργίστηκα και έκλαψα σε πολλά σημεία της ιστορίας. Γι αυτό τέλος είδα την πρόοδο και τους αγώνες του γυναικείου κινήματος μέχρι σήμερα, και ικανοποιήθηκα με το τέλος της. Άλλαξαν πολλά, όχι όλα φυσικά αφού πισωγυρίζουμε σε εκείνα τα χρόνια, ιδιαίτερα την τελευταία διετία, που η κακοποίηση και η βία, οι γυναικοκτονίες, είναι σχεδόν σε καθημερινή κατάσταση. Μπορεί να υπάρχουν τα ΜΜΕ που μας τα γνωστοποιούν αλλά πάντα θα υπάρχουν κλειστά στόματα που φοβούνται να ανοίξουν. Γιατί πάντα θα υπάρχουν χωριά σαν τον Παράδεισο, που οι άνθρωποι φοβισμένοι θα υποτάσσονται στην τοπική εξουσία, στον παπά, στον χωροφύλακα και τον δάσκαλο και θα ακούν πειθήνια τον λόγο τους. Μόνο που στο συγκεκριμένο χωριό αρκούσε ο παπά-Δρόσος, ο δοσίλογος, ο κακός, ο αυταρχικός, ο πλούσιος και εκμεταλλευτής των πάντων, για να τρομοκρατούνται οι κάτοικοί του. Ένας διαβολόπαππας, έτσι θα τον χαρακτήριζα, που τα παγκάρια του ναού και της μονής, κατατίθενται στον λογαριασμό του. Αρκούσε ο παπά-Δρόσος να κάνει τη ζωή των γυναικών κόλαση. Ποιο στόμα θα τολμήσει να μιλήσει; Οι γυναίκες του χωριού, οι οποίες είναι υποταγμένες στις επιθυμίες των αντρών, γεννοβολούν όσα παιδιά εκείνος επιθυμεί, χωρίς να νοιάζεται αν ζήσει ή γυναίκα του μετά από τόσες γέννες. Αντικείμενα οι γυναίκες χωρίς λόγο και κρίση.

Όσες γεννηθήκαμε αυτή τη δεκαετία του 60, αλλά και παλαιότερα, ιδιαίτερα στην περιφέρεια, αυτές οι ιστορίες φρεσκάρουν τη μνήμη μας. Όμως, ακόμη κι εμείς θα κλείσουμε το βιβλίο πολλές φορές. Πώς ν’ αντέξεις όσα τράβηξαν οι παλαιότερες; Οι νεότερες θα νιώσουν φρίκη, αποτροπιασμό, οργή και αγανάκτηση γιατί η Πασχαλία Τραυλού γνωρίζει πολύ καλά να αφηγείται, να χώνει το μαχαίρι βαθιά στην πληγή και την ψυχή της γυναίκας. Γνωρίζει επίσης πολύ καλά πως το κάθε βιβλίο δεν μπορεί να σταθεί στον αναγνώστη χωρίς έρευνα. Άλλωστε όλα τα βιβλία της μέχρι σήμερα, γράφτηκαν με διασταυρωμένη έρευνα. Μέσα από μεγάλη βιβλιογραφία που διάβασε και τη βοήθεια της διακεκριμένης καθηγήτριας Πανεπιστημίου Αιγαίου και ειδική σε θέματα φύλου Μαρία Γκασούκα, που τη διέθεσε εξακριβωμένες και ελεγμένες πληροφορίες από τις διδακτορικές της μελέτες, μάς καταθέτει ένα βιβλίο-ποταμό, ένα μυθιστόρημα που τα βάζει με κάποιους εκπροσώπους της εκκλησίας αλλά και με ταμπού που τα θεωρούμε δεδομένα. Συγκλονίζεται ο αναγνώστης και η αναγνώστρια, με τον πόνο και τις απάνθρωπες συνθήκες διαβίωσης που έχουν υποστεί οι γυναίκες στο διάβα της ιστορίας, όχι μόνο στη χώρα μας αλλά και σε όλο τον πλανήτη.

«Την ελευθερία του γυρεύει ο άνθρωπος σε όλη του τη ζωή. Μόνο που οι γυναίκες δεν ξέρατε καν τι σήμαινε η λέξη. Δεν προφταίνατε να την ψάξετε. Σας έπεισαν ότι είναι ντροπή να την αποζητάει η καρδία σας. Την καταχώνιασαν σε απίστευτες κρυψώνες για να μην τη βρείτε ποτέ. Μέσα στα γράμματα που δεν ξέρατε. Κάτω από τις στοίβες με τα άπλυτα και τα ασιδέρωτα του αφέντη. Κάτω από τα κλάματα των παιδιών που γεννούσατε. Ένας ψύλλος στ’ άχυρα η ελευθερία μέσα σε αυτές τις συνθήκες».

Η πρωταγωνίστρια είναι η Ανθή, η κόρη του πανούργου παπά-Δρόσου- και της Ασημίνας, θύμα του άντρα της, που πέθανε. Η Ανθή, θέλει να σπουδάσει γιατρός, για να καταφέρει να σώσει όσες περισσότερες γυναίκες μπορεί. Το τεφτέρι της Παγώνας, της νεκρής μαμής του Παράδεισου, που χάνεται ξαφνικά και άδικα, είναι αυτό που τη σώζει. Θα το διαβάσετε με ποιο τρόπο. Δίπλα στην Ανθή στέκονται ακλόνητοι φρουροί του ονείρου της, η αδελφή Ζαμπία, η θεία της, ηγουμένη του μοναστηριού της Αγίας Λεχούσας, που το εφευρίσκει ο παπά-Δρόσος, όπως και την ίδια Αγία για δικά του συμφέροντα. Δίπλα της επίσης στέκονται η παπαδοκόρη Βγενιώ, η μοναχή Υακίνθη, οι πόρνες Λούλα και Μέλπω που δείχνουν γενναιότητα, αδιαφορώντας για τον παπά και τη βοηθούν να δραπετεύσει από το παπαδόσπιτο, ο δάσκαλος Στρατής Κλωναρίδης, που την παντρεύεται τυπικά, επειδή είναι ανήλικη, και της σώζει τη ζωή. Τον θαύμασα τον Στρατή. Και όπως το φεγγάρι έχει τη φωτεινή και τη σκοτεινή πλευρά, έτσι και στον κλήρο, υπάρχει ο φιλήσυχος παπά-Ζαφείρης, που πηγαίνει κόντρα στις αισχρές πράξεις του διαβολικού παπά-Δρόσου. Δεν είναι όλοι ίδιοι και γι’ αυτό ακριβώς τον λόγο τον δημιουργεί η συγγραφέας. Δεν ισοπεδώνουμε τους πάντες. Όσο για τον Νώντα, τον γεωπόνο, δε θα σας πω κάτι. Είναι ένας χαρακτήρας ιδιαίτερος που τον αφήνω σε σας να τον κρίνετε. Φυσικά, δε θα μπορούσα να παραλείψω τον καθηγητή Ιατρικής Αλέξανδρου Μόραλη, που, με βοηθό του την Ανθή, βοηθούν πολλές γυναίκες να απαλλαγούν από τον εφιάλτη, στο υπόγειο της οδού Ήρας 12. Αυτό που πιστεύει ο γιατρός είναι πως «οι ηθικοί κανόνες συχνά κατασκευάζονται από τις κοινωνίες και τους νόμους για να εξυπηρετήσουν πολιτικές και συμφέροντα», και δεν έχει άδικο.

Στο δεύτερο μέρος του βιβλίου η αδρεναλίνη ανεβαίνει. Μαζί με τον Μόραλη γνωρίζουμε τον δημοσιογράφο Τζεφ Κάρας που θα βοηθήσει την Ανθή να γνωρίσει τη χαρά του έρωτα και αγωνίζονται μαζί για να νομιμοποιηθούν οι εκτρώσεις στην Ελλάδα. Ο έρωτας τους θα φέρει στη ζωή την Άση. Η συγγραφέας μάς τη γνωρίζει ως επιπόλαιη, που δε βάζει φραγμούς και ταλαιπωρείται με απανωτές εκτρώσεις. Βλέπουμε δηλαδή στο βιβλίο τρεις γενιές που από το μαύρο σκοτάδι βγαίνουν στο φως.

Η Πασχαλία Τραυλού, που στα περισσότερα βιβλία της η γυναίκα έχει τον πρωταγωνιστικό ρόλο, βάζει ένα λιθαράκι στην αυτογνωσία, την ανθρώπινη αξία της αλλά και μας γνωρίζει τους αγώνες για τη νομιμοποίηση των αμβλώσεων. Που μπορεί να θεωρείται αυτονόητο δικαίωμα στον αιώνα που ζούμε. Όμως η θρησκοληψία, ο σκοταδισμός και ο ρατσισμός καλά κρατούν. Μπαίνουν εμπόδια για μεγαλύτερους αγώνες. Και αντί να αγωνιστούμε για να πάμε δέκα βήματα πιο μπροστά, έρχονται αυτά τα τρία κακά για να έχει ομήρους ολόκληρες κοινωνίες. Σας θυμίζω, όπως και η συγγραφέας, τον πρόσφατο νόμο στις ΗΠΑ, που επανέφερε αυστηρούς περιορισμούς και απαγορεύσεις, στο θέμα των αμβλώσεων. Παρενθετικά αναφέρω ότι η Πασχαλία Τραυλού είναι μέλος του Δικτύου γυναικών συγγραφέων κατά της έμφυλης βίας και γυναικοκτονιών. Με το σύνθημα: «Είμαστε γυναίκες, είμαστε συγγραφείς, δεν μπορούμε να είμαστε αμέτοχες», η Πασχαλία Τραυλού με την αιχμηρή πένα της κατορθώνει πολύ εύστοχα να μας αφυπνίσει. Καλοτάξιδο να είναι!

«…Δύσκολο πράμα να είσαι γυναίκα. Κι αν τα σπλάχνα σας αθέλητα καρπίσουν, μη βγάλετε άχνα σε παπά.»

«Με την καρδιά και το μυαλό σας κουβεντιάστε το. Και μη θαρρείτε πως θα κάνετε φονικό και θα πάτε στην Κόλαση, αν κρίνετε πως άλλη λύση δεν υπάρχει. Αγγελοποιοί είμαστε, να λέτε. Στέλνουμε αγγελούδια στον Παράδεισο για να μη ζήσουν στην Κόλαση αυτού του κόσμου».

«Η γυναίκα δεν είναι απλώς το συμπλήρωμα στη ζωή του άντρα, κάτι σαν το παράρτημα σ’ ένα κείμενο. Είναι το κόμμα, η τελεία και το θαυμαστικό στη δημιουργία του Παντοδύναμου. Και αν μπει σε λάθος θέση, χάνεται και το νόημα αυτού του κόσμου».